پیام علی اکبر صالحی به دوازدهین نمایشگاه بین المللی انرژی کیش

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی  پیامی به دوازدهین نمایشگاه بین المللی انرژی کیش ارسال کرد. 

به گزارش ایلنا، متن پیام به شرح زیر است؛

برخود فرض می‌دانم تا مراتب سپاس و قدردانی خود را نسبت به تلاشهای دست‌اندرکاران برگزاری دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی کیش به ویژه مدیر عامل محترم سازمان منطقه آزاد کیش ابراز نمایم. برای اینجانب مایه بسی خرسندی است تا با حضور در جمع متخصصان، صاحب‌نظران و تلاشگران این عرصه، بتوانمنکاتی را پیرامون اهمیت و ضرورت توجه به "موضوع انرژی" به عنوان عاملی بسیار موثر در زندگی امروزی مطرح نمایم. امیدوارم برگزاری نمایشگاههای از این دست، بتواند بیش از پیش فضای مساعدی را برای تبادل افکار، ارائه راهکارهای موثر در افزایش بهره‌وری و استفاده حداکثر از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی در تعامل با کشورهای صاحب فناوری فراهم آورد.

برگزاری این نمایشگاه با توجه به نقش کشورمان در تحولات جهانی انرژی از اهمیت بسزائی برخوردار است، چرا که در آستانه فصلی نو در تاریخ جمهوری اسلامی ایران در روابط بین‌المللی هستیم و جای آن دارد که در این فضای جدید از چشم‌اندازی کلان و فراگیر و با تحرک کامل، نقش و سهم کشورمان را در آینده انرژی جهان با تأمین حداکثری منافع ملی جمهوری اسلامی ایران تبیین نماییم.

امروزه انرژی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر در جوامع مدرن و صنعتی است. توانایی‌های هر کشور یا جامعه در تولید انرژی و نحوه مصرف آن یکی از ویژگی‌های مهم در سنجش میزان پیشرفت آن کشور محسوب می‌شود. انرژی، یکی از اجزای اصلی زندگی بشر است که به طرز غیرقابل تصوری تمام ابعاد زندگی انسان را تحت تأثیر قرار داده است. به موازات تغییر در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، وضعیت و جایگاه سیستم‌های تولید، توزیع و مصرف انرژی نیز تغییر کرده‌است. در طول تاریخ، بشر همواره به اشکال مختلفی به انرژی وابسته بوده و تغییر و تکامل سیستم انرژی همواره یکی از نیروهای محرکه جوامع بشری به منظور پیشبرد اهداف خود بوده‌است. تار و پود اصلی جوامع امروزی را شبکه انرژی، ارتباطات و اطلاعات تشکیل می‌دهد؛ به طوری که بروز هرگونه نقص و اشکال در این شبکه به ایجاد ضعف و آسیب‌ در این جوامع منجر می‌شود. جوامع امروزی به طور عمده در شهرها سکونت دارند، بدون وجود انرژی قادر به انجام بسیاری از فعالیت‌های خود نیستند. بدین‌روی، هدف بسیاری از تعاملات در سطح جهانی میان کشورهای مختلف و شرکت‌های چند ملیتی فعال در حوزه انرژی، تأمین باثبات و پایدار انرژی است.از این رو است که انرژی، امنیت تولید و عرضه آن به مهم‌ترین مسئله استراتژیستها و سران کشورها تبدیل شده است.

علیرغم تمامی تلاشهای انجام شده، جهان همچنان تا سال‌های متمادی (فراتر از سال 2030 میلادی) وابسته به سوخت‌های فسیلی خواهد بود. به‌طور حتم، بهینة ترین حالت استفاده از ترکیبی از انواع انرژی‌ها (شامل زغال‌سنگ، نفت، گاز طبیعی، هسته‌ای، آبی و تجدیدپذیر) برای تأمین نیاز انرژی است. محدود بودن ذخایر انرژی (به‌ویژه انرژی‌های فسیلی) و افزایش تقاضا و همچنین موضوع بسیار مهم و جهان‌شمولی مانند آلودگی آب‌ و هوای کره زمین، سبب می‌شود کشورهای مختلف در فضای رقابتی و حساس تجارت انرژی،مسیرهای متفاوتی را برای تأمین انرژی خود انتخاب نموده و بر طبق آن برنامة‌های توسعه‌ای را اجرا نمایند.

اصلی‌ترین نیروهای پیشران عرضه و تقاضای انرژی در سطح جهان را می‌توان در "نرخ رشد اقتصادی"، "نرخ رشد مصرف انرژی"، "الزامات سرمایه‌گذاری"، "تغییرات جمعیت شناختی"، "انتشار گاز دی‌اکسیدکربن"، "نوآوری و توسعه فناوری"، "شدت انرژی جهانی"، "قیمت‌های نفت" و "توسعه منابع جایگزین انرژی" برشمرد.

نوآوری و توسعه فناوری‌های جدید راه‌حل‌هایی برای کاهش مصرف انرژی در طرف تقاضا و افزایش بهره‌وری در سمت عرضه انرژی را ارائه می‌کند. در طرف تقاضا، می‌تواند سهمی در ارتقای کارایی بخش‌های ساختمان، حمل و نقل، صنعت و تجهیزات برق داشته باشد و در طرف عرضه نیز سهم آن در توسعه استفاده از منابع تجدید‌پذیر، فناوری‌های زغال‌سنگ پاک و فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای خواهد بود.

از طرفی با شتاب‌گرفتن توسعه منابع جایگزین مانند انرژی خورشیدی، زیست‌توده، باد و هسته‌ای که جزء منابع انرژی پاک تلقی‌ می‌شوند، امید می‌رود تأثیر قابل‌توجهی بر عرضه و تقاضای جهانی انرژی ایجاد شود. از دیدگاه علمی راه‌حل برتر، استفاده از منابع انرژی پاک است که به دلایلی همچون عدم ایجاد آلودگی،در دسترس بودن و افزایش امنیت انرژی و حرکت به سوی توسعه پایدار می‌تواند مورد توجه ویژه باشد. در این میان انرژی هسته‌ای جزء آن دسته از انرژی‌های پاک است که علاوه بر مزیت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، محدودیتهای مربوط به این نوع انرژی‌ها را نیز ندارد؛ به عبارت دیگر تولید برق از نیروگاه‌های هسته‌ای هم از نظر اقتصادی رقابت‌پذیر است و هم مانندنیروگاه‌های  فسیلی، منبعی پایدار و قابل پیش‌بینی در تولید برق است

 کشور ایران بهدلیل وجود ذخایر عظیم هیدروکربوری و برخورداری از سابقه‏‌ای بیش از صد سال در بخش انرژی، همواره در منطقه و جهان به عنوان یکی از کشورهای پیشرو و موثر در حوزه انرژی مطرح بوده است. ولی وجود منابع نفتی و اختصاصیارانه دولتی برای مصرف انرژیدر کشور سببگردیده تا الگوی مناسب مصرف شکل نگیرد، به گونه‏ای که بهلحاظمصرفانرژی برایتولیدکالاهاوخدمات وضعیت مطلوبینداشتهوجزءکشورهایباشدتانرژیبسیاربالامحسوبمی‌شود.مقایسه سرانه مصرف نهاییانرژیایرانبهتفکیکحاملهایانرژیبامقیاسجهانینیز نشانمی‌دهدکهسرانهمصرفگازطبیعیونفتخامو فرآورده‌هاینفتیچند برابر متوسطمصرفسرانهجهانیاست. به طور خلاصه بالابودن شدت انرژی در بخش‌های مختلف، راندمان نامناسب نیروگاهها، پایین بودن ضریب بازیافت و برداشت از مخازن نفت و گاز، فرسودگی و بهره‌وری غیرقابل قبول پالایشگاهها، هدر رفت بالای حاملهای انرژی در شبکه‌های انتقال و توزیع، ناتوانی در استانداردسازی و موارد دیگری که در این فرصت نمی‌گنجد، از چالشهایی  است که حوزه انرژی کشور با آن روبرو است. این در حالی است که هرساله شاهد رشد مصرف انرژی در کشور هستیم، به طور مثال تولید کل برق کشور در سال 1393 نسبت به سال قبل حدود 3/5 درصد افزایش داشته است،نکته قابل توجه این است که حدود 95 درصد آن از نیروگاههای با سوخت فسیلی و تنها حدود 5 درصد از منابع انرژی پاک شامل برقابی، اتمی و تجدید‌پذیر تأمین شده است.امّا مسئله دیگری که در این وادی نباید فراموش کنیم که بدون تردید یکی از بزرگترین مخاطرات و تهدیدهای پیش روی جامعۀ بشری است، "بحران جهانی محیط زیست" است. طی دو قرن گذشته بسیاری از بنگاههای صنعتی و اقتصادی، تمام توان خود را در جهت افزایش تولید و از میدان بدر کردن رقبا، بدون توجّه به عواقب و پیامدهای ناگوار آن به کار گرفته¬اند. در حال حاضر در پیِ انتشار فاجعه¬بار گازهای گلخانه¬ای و گرم شدن کرۀ زمین، بسیاری از سیاست‌پیشگان و مخاطبان رسانه¬های جمعی در سطح منطقه¬ای و جهانی به عمق فاجعه پی برده‌اند. امروزه دیگر این حقیقت بر کسی پوشیده نیست که زمین در معرض خطر جدّی است. اینجانب با توجّه به سابقۀ مذاکرات صورت گرفته در ارتباط با جلوگیری از گرم شدن کرۀ زمین بر این اعتقادم که چندان نمی‌توان به نتایج مباحثات و مذاکرات بین¬المللی جهت وادار نمودن قدرتهای صنعتی به کنترل این رقابت خانمان‌برانداز امیدوار بود. بلکه باید از پژوهشگران دانشگاهی، محقّقان دردآشنا و نهادهای تحقیق و توسعه طلب استمداد و یاری نمود. به چالشهای پیش‌گفته می‌توان مواردی مانند حوادث و رویدادهای بین‌المللی، تغییرات مداوم سیاستهای داخلی، پیشرفتهای سریع فناوری، محدودیت توان سرمایه‌گذاری کشور و شرایط استفاده از سرمایه‌های خارجی، توانمندی بخش خصوصی داخلی، رفتار مصرف‌کنندگان انرژی ومحدودیتهای زیرساختی را نیز اضافه نمود.

تمام موارد بیان شده تنهابخشی از چالشها، عوامل کلیدی و عدم قطعیت‌هایی است که حال حاضر و آینده حوزه انرژی کشور را تحت تاثیر قرار داده یا خواهد داد. پیچیدگی حاکم بر این عوامل و تأثیر متقابل آنها، سبب می‌شود که در شرایط فعلی نتوان چندان وضعیت روشنی را برای حوزه انرژی کشور ترسیم نمود.

با توجه به این مسائل و برای کسب آمادگی پیش‌دستانه به منظور رویارویی با حوادث و شرایط پیدا و پنهان فردا و ساختن آینده‌ای بهتر، باید توجه شایسته و بایسته‌ای به موضوع آینده حوزه انرژی کشور صورت گرفته و از روزمرگی در این حوزه رهایی یافت. تدوین سناریوها و راهبردهای هوشمندانه برای روبرو شدن با آینده آمیخته با عدم‌قطعیت‌های فراوان می‌تواند نقشه راهی روشن برای آینده کشور فراهم آورد. این به معنای آن است که باید نگرشی راهبردی در تدوین برنامه بلندمدت بخش انرژی کشور وجود داشته باشد که هم فرابخشی عمل کند و هم جامع باشد.در این حالت برنامه‌ریزی برای تأمین مطمئن و پایدار انرژی مورد نیاز کشور در بلندمدت و بهینه‌نمودن تابع هدف و تعیین سهم هر یک از روش‌های تولید با در نظر گرفتن فرصتها، تهدیدات، مزایا و معایب هرکدام، از مواردی است که علاوه بر حصول اطمینان از دستیابی به اهداف بلندمدت، در تعیین  چشم‌انداز و مأموریتهای نهادهای توسعه‌دهنده فناوری، مراکز علمی، پژوهشی و بخش خصوصی کشور به عنوان عاملی کلیدی، تأثیرگذار خواهد بود. نباید فراموش کنیم که وضعیت کنونی، نتیجه اعمال و رفتارهای گذشته است و تصمیمات امروز به مثابه بذرهایی است که آینده را خواهند ساخت. توجه داشته باشیم که آینده مکانی نیست که باید به آنجا برویم، بلکه جایی است که باید خود ما آنرا بسازیم.

اینجانب معتقدم که برگزاری چنین نمایشگاههایی می-تواند طلیعۀ یک حرکت فراگیر برای سازگار نمودن بهره-مندی از علوم و فنون جدید برای ساختن آینده مطلوب کشور با حفظ و حراست از مواریث طبیعی باشد. امید است در آیندۀ نزدیک شاهد به ثمر رسیدن این رویکرد خردمندانه و خداپسندانه در سطح ملّی باشیم.