مهرداد زکی‌پور: توجه به فرش ماشینی به معنی مقابله با فرش دستبافت نیست / باید به فکر صادرات مازاد تولیدمان باشیم
بحث فرش دستبافت با فرش ماشینی از یکدیگر کاملا جدا است. ما تولیدکنندگان فرش ماشینی افتخارمان این است که در کشوری زندگی می‌کنیم که فرش دستبافت ایرانی تولید می‌کند. امیدوارم تولیدکنندگان و فعالان فرش دستبافت، تولیدکنندگان فرش ماشینی را در مقابل خود نبینند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مهرداد زکی‌پور ، مدیر بازرگانی گروه ستاره کویر یزد و عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در نشست تخصصی "چشم‌انداز صنعت فرش در دوران پساتحریم" که در محل خبرگزاری ایلنا برگزار شد، گفت: من شخصا علاقه دارم در این میزگرد راجع به فرش دستبافت صحبت کنم چون هم به فرش دستبافت علاقه دارم و به هم آن افتخار می‌کنم. فرش دستبافت میراث گران‌قیمت کشور ما است و یک گنجینه هنری است که معتقدم آن را نباید زیر پا انداخت بلکه باید به عنوان یک اثری هنری به دیوار نصب شود.
این تولید کننده فرش ماشینی اظهار داشت: بحث فرش دستبافت با فرش ماشینی از یکدیگر کاملا جدا است. ما تولیدکنندگان فرش ماشینی افتخارمان این است که در کشوری زندگی می‌کنیم که فرش دستبافت ایرانی تولید می‌کند. امیدوارم تولیدکنندگان و فعالان فرش دستبافت، تولیدکنندگان فرش ماشینی را در مقابل خود نبینند. تولید فرش ماشینی پاسخ به یک نیاز اقتصادی بود. نباید فراموش کنیم که در روزگاری در دنیا نیز پارچه دستبافت تولید می‌شد. مردم ما نیز در سده‌های گذشته از پارچه دستبافت برای تهیه لباس استفاده می‌کردند اما زبان اقتصادی و نیازهای اقتصادی موجب شد که بشر برای تهیه پوشاک از پارچه‌های دستبافت به سوی تولید پارچه‌های ماشینی گام بردارند.
زکی‌پور ادامه داد: در سال‌های نه چندان دور کفش مورد استفاده بشر نیز کفش‌دست‌دوز بود اما به تدریج امروزه عمده کفش مصرفی از کفش‌های تولید ماشین است. اینها ناشی از نیازهای بشر است و به معنی مقابله با صنایع دستی نیست ممکن است در تولید فرش ماشینی نیز اشتباهاتی صورت گرفته باشد مثلا بیش از حد مجوز احداث کارخانه صادر شده باشد ولی اصل قضیه این است که تولید فرش ماشینی ناشی از نیازی است که نه در کشور ما بلکه در همه جای دنیا احساس می‌شود. در همه کشورهای جهان تامین نیاز انبوه مردمی که نمی‌توانند فرش دستبافت گران‌قیمت بخرند فرش ماشینی این نیاز را رفع می‌کند. ما نیز تلاش کرده‌ایم که فرش ماشینی را هرچه که می‌توانیم به فرش دستبافت نزدیک کنیم و از افتخار و هنر فرش دستبافت در تولید فرش ماشینی استفاده کنیم تا به مردم نه فقط یک زیرانداز بلکه یک اثر هنری ماشینی عرضه کنیم. در حال حاضر می‌بینیم که فرش ماشینی ایران در جهان از نظر کیفیت سرآمد است.
مدیر بازرگانی گروه ستاره کویر یزد، افزود: در حال حاضر فرش ماشینی در ایران طیف گسترده‌ای از تولیدکنندگان را دربرمی‌گیرد از تولیدکنندگان و کارگاه‌های تک ماشینه که کالای کاملا به روز و باکیفیت تولید می‌کنند تا کارخانه‌‌هایی که با بیش از 50 ماشین به فعالیت مشغول هستند. در حال حاضر در صنعت فرش ماشینی، ماشین‌آلات مختلفی کار می‌کنند. از ماشین‌آلات بعضا قدیمی تا جدیدترین و مدرن‌ترین ماشین‌آلات تولید فرش در دنیا در حال حاضر در ایران مشغول فعالیت هستند.
در حال حاضر بیش از 700 کارگاه و کارخانه تولید فرش ماشینی در کشور به کار مشغول است اما شرکت‌هایی که با برندهای معتبر و شناخته شده فعالیت می‌کنند حدود 30 برند را شامل می‌شود که امیدواریم این برندها به زودی به برندهای بین‌المللی تبدیل شود.
زکی‌پور گفت: مشکلات صنعت فرش ماشینی بخش عمده‌اش همان مشکلاتی است که همه صنایع کشور با آن مواجه هستند یعنی مشکلاتی نیست که صرفا به صنعت فرش مربوط شود بلکه این مشکلات دامن صنایع غذایی، صنایع پلاستیک، صنایع پتروشیمی، صنعت پوشاک، صنایع الکترونیک و لوازم خانگی و غیره را نیز گرفته است.
صنعت فرش ماشینی به دلیل اینکه هم نیازهای گسترده در بخش واردات دارد و هم در بخش صادرات با دنیا در پیوند است از تحریم‌ها آسیب‌های بیشتری دید. یکی از مشکلات تحریم‌ها این بود که صادرات ما کاهش پیدا کرد. تحریم‌ها موجب شد که خریداران بین‌المللی در خرید از فروشنده ایرانی بسیار احتیاط کنند. اگر این مشکل نبود قطعا صادرات ما بسیار بیشتر از میزان فعلی بود. یکی دیگر از مشکلات تحریم این بود که ما مجبور بودیم پولمان را با یک شرایط بسیار دشوار تحویل بگیریم و انتقال آن به کشور هزینه‌های بسیاری داشت. این مشکلات هزینه مبادله و معامله را افزایش داد. این مسائل باعث شد ما برای مشتریان، فروشندگان جذابی نباشیم. این موجب شد که مشتریان به سراغ کشورهایی مثل ترکیه، بلژیک و مصر بروند. در نتیجه ایران با کاهش صادرات مواجه شد.
وی اظهار داشت: یک مشکل خیلی بزرگ دیگر نیز داریم و آن این است که ما به دلیل تنبلی صنعت‌مان در همه بخش‌ها دنبال کار جدی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب نرفتیم. تلاش نکرده‌ایم که از عرصه ملی فراتر برویم. در درون حصارهای کشور خودمان باقی مانده‌ایم. این در صورتی است که در حال حاضر در کشور ظرفیت تولید حدود 120 میلیون مترمربع فرش ماشینی را داریم و سقف نیاز مصرف داخلی‌مان حدود 80 میلیون مترمربع است. این مازاد تولید را با تلاش و همت باید می‌توان صادر کرد.
هر عالم اقتصادی تایید می‌کند که باید صادرات داشته باشیم ولی متاسفانه به دلیل اینکه همیشه کشور وارد کننده بوده‌ایم و نگاهمان مصرف کالاهای وارداتی است و فکر می‌کنیم که همیشه باید خریدار باشیم. چون کار صادرات کار سخت و پرریسکی است، دنبال صادرات نرفته‌ایم.
این فعال صنعتی عنوان کرد: یک مثال خیلی خوب برای تولید صادرات‌محور، کشور ترکیه است. این کشور در حال حاضر در صنعت فرش ماشینی سرآمد کشورهای دنیا است. ترکیه 15 سال قبل 200 میلیون دلار صادرات فرش ماشینی داشته‌اند در حال حاضر 3.5 میلیارد دلار صادرات فرش ماشینی دارند دلیل این امر این است که در ترکیه دولت دست تولیدکنندگان را باز گذاشته و مانع فعالیتشان نشده و قوانین دست و پا گیر را به این تولیدکنندگان تحمیل نکرده است. نکته مهم دیگر این است که ترکیه چیز دیگری برای صادرات نداشت و ناچار به تولیدات صنعتی روی آورد اما در کشور ما متاسفانه درآمد نفت موجب کم کاری و احساس عدم نیاز در کشور گردید. چون ما برای خرید کردن و واردات دارای درآمدهای نفتی هستیم و این امر موجب می‌شود که به تولید و صادرات احساس نیاز نکنیم.
ترکیه در حال حاضر حدود 3.5 میلیارد دلار فرش ماشینی و 24 میلیارد دلار محصولات نساجی صادر می‌کند. در صورتی که در دهه 50 ما در حدودا 400 میلیون دلار صادرات نساجی داشتیم. یکی از مشکلات اساسی ناشی از نگاه‌های خود ما به عنوان فعالان صنعت فرش ماشینی است. ما با مشکلات و کاستی‌های دولت آشنا هستیم. می‌دانیم که دولت با قوانین دست و پا گیر موانع زیادی جلوی پای ما قرار داده است. می‌دانیم که نرخ سود تسهیلات در ایران بالا است. با همه مشکلاتی که بخش دولتی ایجاد کرده است آشنا هستیم.
ما در درجه اول به جای اینکه دائم از دولت بخواهیم که به ما کمک کند و در صنعت مداخله کند باید از دولت بخواهیم که کاری به کار ما نداشته باشد و شرایطی را که یک تولید کننده و صادر کننده نیاز دارد را فراهم کند و وظایف اساسی و زیربنایی خود را برای گسترش صنعت انجام دهد. تا خود ما در زمینه صادر کردن سرریز تولیدمان تلاش بکنیم تنها راهی که فرش ماشینی ایران برای ادامه حیات پیش رو دارد این است که از مرزهای ملی خارج بشود و این هم کار خیلی سختی نیست. در حال حاضر حدود 90 درصد صادرات ما به کشورهایی مانند افغانستان و عراق و ترکمنستان و پاکستان است. این به این معنا است که بقیه جهان 10 درصد صادرات ما را به خود اختصاص داده‌اند. این از نظر برنامه‌ریزی اقتصادی برای یک کشور صحیح نیست. بروز اتفاقات و حوادث گوناگون گوناگون در این بازارها می‌تواند 90 درصد فعالیت صادراتی ما را تحت الشعاع قرار دهد. همان طور که در شرایط حاضر بحران در منطقه بر میزان فعالیت ما در این کشورها تاثیر گذاشته است.
عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، تاکید کرد: صادرات به این کشورها بسیار سخت‌تر از صادرات به کشورهای همسایه است. با افزایش تلاش می‌توانیم صادرات‌مان به کشورهای اروپایی و آسیای شرقی را افزایش دهیم که متاسفانه ورود به بازارهای اروپایی و آسیای شرقی با مشکلات سیاسی همراه است و این مشکلات گریبانگیر ما می‌شود. بنابراین مسئله اصلی ما در صنعت فرش ماشینی مشکلات صرفاً صنعتی نیست . امروز صنعت فرش ماشینی ایران بهترین تکنولوژی روز دنیا را در اختیار دارد. یعنی آخرین ماشین مدرن بافندگی فرش ماشینی که در کشور بلژیک تولید شده همین امروز در کاشان و مشهد و یزد مشغول به کار است. ماشین آلاتی که حتی هنوز در ترکیه هم وارد نشده است. امروز ما به لحاظ تخصصی جزو بالاترین کشورها هستیم اما متاسفانه تفکر ما هنوز تفکر محدود به مرزهای ملی است و هنوز نگاهمان تبدیل به نگاه تولید صادراتی نشده است. در نتیجه تولیدکنندگان صرفاً مشغول رقابت با خودشان در درون کشور هستند. کار در شرایطی که ظرفیت تولید بالاتر از میزان نیاز و مصرف است، باعث بروز رقابت ناسالم، عدم امکان تطبیق قیمت و شرایط فروش با افزایش هزینه‌ها و تورم، اجبار به کاهش تولید و افزایش قیمت تمام شده می شود و تولید کننده در این سیکل بسته، هر روز پایین و پایین‌تر می‌رود.