زیان‌های اقتصادی آلودگی هوا

اگر چه غالب اخبار و تحلیل‌ها به نقش توسعه اقتصادی در گسترش آلودگی های زیست محیطی می پردازند اما از طرف دیگر معادله نیز آلودگی هوا خود می تواند تاثیرات منفی و مخربی را بر حرکت رو به رشد جوامع در حال توسعه بگذارد.

به طور کلی آنچه که تحت عنوان اثرات اقتصادی آلودگی هوا مورد طرح و بررسی قرار می گیرد هزینه هایی است که تاثیر آلودگی هوا بر افزایش هزینه های سلامت و بهداشت و درمان می گذارد. در روزهای معمولی میزان مرگ و میر در کلان شهر تهران روزانه 150 نفر است اما در روزهای با آلودگی هوا بالا این رقم به 180 نفر افزایش می یابد و این به معنای از دست رفتن منابع انسانی و همچنین افزایش بیماری های مزمن است که هزینه سنگینی را به دوش بخش بهداشت و درمان کشور وارد می کند.

در سطح جهانی نیز آمارهای متعددی از تاثیرات اقتصادی آلودگی هوا بر کشورهای مختلف ارائه شده است. برای مثال سازمان همکاری های اقتصاد و توسعه با انتشار گزارشی عنوان کرد آلودگی هوا به کشورهای عضو این سازمان در سال 2010 رقم 1.7 هزار میلیارد دلار هزینه تحمیل کرده است و در سال 2013 نیز این هزینه به 2.3 هزار میلیاد دلار افزایش یافته است.  تنها در کشور چین هزینه آلودگی هوا به 1.6 هزار میلیارد دلار رسیده و در شبهه قاره هند نیز این عدد به رقم 500 میلیارد دلار بالغ شده است.

اگرچه در کشور ما به دلایل مختلف آمارهای رسمی از تاثیرات مخرب آلودگی هوا منتشر نمی شود اما تمامی قرائن و شواهد حاکی از وقوع یک چالش بزرگ در سطح کلان شهرها می دهد که شاید نتایج تلخ و تاسف بار آن طی دهه های آتی رخ نشان دهد.

تحقیقات علمی نشان می دهد نقش عمده در آلودگی هوای کلان شهرها به وسایل نقلیه موتوری و همچنین کارخانه های آلاینده بازمی گردد که با راهکارهایی همچون تعبیه فیلترهای سبز ، توسعه حمل و نقل عمومی، خروج صنایع آلاینده از محیط شهری ، فرهنگ سازی برای عدم استفاده غیرضروری از خودرو شخصی، گسترش فضای سبز شهری و ... قابل حل و فصل است. سیاست های کلی محیط زیست ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز افق روشنی را در پیش روی عبور از چالش آلودگی هوا پدید آورده است. بند 4 این سیاست ها با عنوان «پیشگیری و ممانعت از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز و جرم‌انگاری تخریب محیط زیست و مجازات مؤثر و بازدارنده‌ی آلوده‌کنندگان و تخریب‌کنندگان محیط زیست و الزام آنان به جبران خسارت.» و همچنین سه تبصره ذیل بند 8 تحت عنوان گسترش اقتصاد سبز می تواند به عنوان منشور عبور از چالش آلودگی هوا برای تمامی دستگاه ها قلمداد شود.

نویسنده: محسن طباطبایی مزدآبادی
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران