تنش روسیه و ترکیه، فرصت طلایی گاز ایران است

به گزارش خبرنگار ایلنا، در پی افزایش تنش‌های بین روسیه و ترکیه به دلیل سرنگونی جنگنده روس در مرز ترکیه گمانه زنی‌هایی مبنی بر واکنش‌های نظامی و اقتصادی روسیه علیه ترک‌ها شدت گرفت. به طوری که دمیتری پسکوف سخنگوی ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه، درباره پیامدهای سرنگونی جنگنده سوخو ۲۴ توسط نیروی هوایی ترکیه، سخن گفت و در واکنشی که شدت خشم کرملین را درخصوص این حادثه نشان می‌ داد، این اقدام ترکیه را دیوانگی توصیف کرده و تاکید کرده بود که تعامل آنکارا با این بحران پس از وقوع آن، نمایشی پوچ است.

وی گفته بود: رئیس‌جمهوری روسیه آماده است، کاملا آماده است؛ آماده در سطحی که مناسب این مساله است. این یک شرایط بی‌سابقه است، ‌ این چالشی بی‌سابقه برای روسیه است برای همین طبیعی است که واکنش نیز در سطح این تهدید خواهد بود.

وزارت دفاع روسیه، نیز اعلام کرده بود که تمامی روابط نظامی خود با آنکارا را قطع می‌کند.

دمیتری مدودف نخست‌وزیر روسیه نیز تاکید کرده بود که وضع تحریم‌های علیه ترکیه لازم و اجتناب ناپذیر است.

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه هم فرمان اعمال محدودیت‌های اقتصادی علیه ترکیه را که چند سازمان ترکیه و واردات برخی کالا‌ها را هدف قرار داده و محصولات کشاورزی، مواد خام و مواد غذایی وارداتی از ترکیه را شامل می‌شود، امضا کرد.

تنش‌ها بین دو کشور در حالی شدت گرفت که روس‌ها ترکیه را به خرید نفت از داعش نیز متهم کردند و رئیس جمهوری این کشور را وادار به موضع گیری کردند بطوری که رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه قسم خورد که در صورت اثبات گفته کرملین مبنی بر اینکه ترکیه از داعش نفت خریداری می‌کند، از سمت خود کناره گیری خواهد کرد. اردوغان همچنین از ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه خواست تا در صورت اشتباه بودن این گفته کرملین، استعفا بدهد.

با توجه به چالش‌های شکل گرفته بین دو کشور روسیه و ترکیه آیا روس‌ها اقدامی مشابه آنچه در برابر اوکراین داشته‌اند در مقابل ترکیه خواهند داشت؟

آیا روسیه در صدد قطع صادرات گاز به ترکیه بر خواهد آمد؟

شعیب بهمن کار‌شناس مسائل روسیه به ایلنا می‌گوید: احتمال این قضیه وجود دارد چون روس‌ها قبلا از سلاح گازی در برابر اوکراین استفاده کرده‌اند بنابراین سابقه استفاده از چنین کاری را دارند.

در حال حاضر ترکیه حدود ۶۰ درصد از گاز مصرفی خود را از روسیه تامین می‌کند که قطع صدور گاز می‌تواند آسیب‌های زیادی را به ترکیه وارد کند چرا که نه فقط دولت ترکیه با مشکل انرژی مواجه می‌شود بلکه با توجه به اینکه ۴۰ درصد از نیروگاه‌های برقی ترکیه با گاز کار می‌کنند اختلال در صدور گاز روسیه به این کشور شهرهای بزرگ ترکیه را با خاموشی مواجه می‌کند.

شعیب با اشاره به اینکه حرکت روسیه به سمت قطع صادرات گاز می‌تواند تبعات و عوارض ناگواری برای دولت ترکیه داشته باشد، تصریح می‌کند که در شرایط فعلی به نظر می‌رسد روس‌ها علاقه چندان زیادی نداشته باشند که به این سمت بروند و دلیل اول این است که روس‌ها در طول دوران جنگ سرد سابقه مدیریت بحرانهای بزرگ را دارند به همین دلیل می‌توانند تنش بوجود آمده بین روسیه و ترکیه را تاحد زیادی مدیریت کنند و در عین حال به دولت ترکیه فشارهایی را وارد کنند.

وی می‌افزاید: با توجه به کاهش بهای نفت و اعمال تحریم از سوی کشورهای غربی، دولت روسیه با مشکلات مالی متعددی دست و پنجه نرم می‌کند که قائدتا اگر جلوی صادرات گاز خودش به ترکیه را هم بگیرد خود را از درآمد کلان محروم کرده است.

این کارشناس مسائل روسیه معتقد است: روس‌ها در شرایط فعلی به این درآمد گازی نیاز دارند و به نظر نمی‌رسد که حداقل در کوتاه مدت به این سمت بروند اما اگر تنش بین روسیه و ترکیه افزایش پیدا کند احتمال استفاده روسیه از سلاح گازی وجود دارد.

این گزارش حاکی است؛ روسیه سالانه بین ۱۶ تا ۱۷ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می‌کند یعنی ۶۰ درصد گاز این کشور را تامین می‌کند و ۴۰ درصد باقیمانده (۳۰ میلیون متر مکعب) نیز از طریق ایران تامین می‌شود. و با توجه به نزدیک شدن به فصل سرما و در صورتی که روسیه بخواهد از اهرم گاز برای تحت فشار قرار دادن ترکیه استفاده کند.ایران چگونه می‌تواند چالش شکل گرفته بین دو کشور را به فرصتی برای خود تبدیل کند؟

آیا ایران می‌تواند جایگزین روسیه برای صادرات گاز به ترکیه باشد؟

مقامات نفتی کشورمان در در مذاکرات با ترک‌ها اعلام کرده‌اند که در صورت افزایش تولید گاز در فازهای پارس جنوبی آماده افزایش حجم صادرات گاز به این کشور هستند که البته این مسئله در کوتاه مدت میسر نیست چرا که به گفته شعیب بهمن ما دست کم به دو دلیل نمی‌توانیم از این موقعیت استفاده کنیم دلیل اول اینکه زیرساخت‌های لازم برای افزایش تولید گاز در داخل کشور نداریم به نحوی که در سالهای گذشته به دلیل مصرف بالای داخلی بویژه در فصول سرد صدور گاز ایران به ترکیه بار‌ها با مشکل مواجه شده است و دلیل دوم اینکه خطوط لوله ایران و ترکیه ظرفیت صادرات گاز بیشتر را در شرایط فعلی ندارند و اگر قرار باشد صادرات بیش از میزان فعلی داتشته باشیم باید طرح‌های خطول لوله دیگری احداث شوند که دست کم به ۱۰ سال زمان نیاز دارد.

آنچه مسلم است ما در کوتاه مدت نمی‌توانیم جایگزین مناسبی برای تامین گاز ترکیه باشیم اما با توجه به ناامنی‌های منطقه و موقیعت استراتژیک ایران به لحاظ مرزهای عظیم خاکی و همچنین اوضاع امن سیاسی در کشور و البته لغو تحریم‌ها و گسترش روابط سیاسی و به تبع آن رشد مناسبات اقتصادی با دنیا باید تدبیری بلند مدت اندیشیده تا افزایش تولید را که به گفته وزیر نفت کشورمان به بیش یک میلیارد متر مکعب در سه سال آینده می‌رسد تبدیل به واردات ارز به کشور کنیم.

گزارش از زهرا قلی‌پور