یادداشتی از سید محسن طباطبایی مزدآبادی
نظام جامع آموزش در سازمان‌ها، شاه کلید دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان
امروزه سازمان ها با استفاده از فناوری اطلاعات و روش‌های نوین آموزشی قادرند محتوای آموزشی کارکنان خود را توسعه دهند. البته، در این دوره جدید رقابت جهانی، بازارهای مختلف و پیشرفت‌های سریع تکنولوژی، نیاز به نیروی کار انعطاف‌پذیرتر و شایسته دارند. به عبارت دیگر، دنیای تجارت امروزی در سطح جهانی، نیاز به آموزش کارکنان برای مقابله با معضلات جدید دارد و آموزش برای عملکرد مطلوب سازمانی، به منظور تولید با کیفیت بالا و نیروی کار رقابتی در بازار جهانی ضروری به نظر می‌رسد.
سازمان‌ها به منظور آماده نمودن کارکنان خود به راهبردهای یادگیری، آموزش و توسعه و بهسازی منابع انسانی، توجه ویژه‌ای نموده‌اند زیرا کارکنانی که آموزش می‌بینند به احتمال بیشتری به سازمان متعهد می‌شوند و سطوح بالاتری از دانش و مهارت را نشان می‌دهند و در نتیجه، وظایف خود را بهتر انجام می‌دهند و این امر به سازمان در بهره‌وری بیشتر کمک می‌کند. در اقتصاد جهانی، دانش، مهارت‌ها و توانایی‌های ضروری برای حفظ مزایای رقابتی، در حال رشد و تغییر بوده و سازمان‌ها، سرمایه‌گذاری عظیمی در آموزش خویش انجام داده‌اند؛ زیرا آموزش و بهسازی منابع انسانی، ابزاری قدرتمند برای تولید پیامدهای یادگیری عاطفی، رفتاری و شناختی مورد نظر برای نیل به اهداف سازمانی می‌باشد .
در این راستا، به زعم کرایگر سازمان‌های موفق نسبت به سایر سازمان‌ها، سرمایه‌گذاری بیشتری در امر آموزش انجام داده‌اند؛ زیرا آموزش، عامل مهمی‌در افزایش اثربخشی و کارایی کارکنان و سازمان‌ها می‌باشد. در واقع با انجام آموزش، نه تنها کارکنان به مهارت‌های مورد نیاز حرفه ای یا فنی مورد نیاز شغل خود مجهز می شوند، بلکه این امر نشان‌دهنده سرمایه گذاری سازمان روی کارکنان خود نیز می‌باشد.
نکته مهم و اساسی در مورد ارائه آموزش‌ها این است که نظامی‌جامع و مدون باید برای ارائه آموزش‌های سازمانی داشته باشیم؛ زیرا آموزش کارآمد می‌تواند منجر به بهره‌وری بیشتر، بهبود کیفیت کاری، افزایش انگیزش و تعهد، روحیه عالی و کار گروهی، خطای کمتر و به اوج رساندن مزایای رقابتی بیشتر شود و از طرف دیگر، وجود کارکنانی که از آموزش اندکی برخوردار می‌باشند می‌تواند منجر به بروز اشتباهات، آسیب‌ها و صدمات گردد که همه آنها بسیار پرهزینه هستند.
سازمان ها با تلقی کارکنان خویش به عنوان بزرگترین سرمایه و سرمایه‌گذاری بر آموزش آنها، اهداف بزرگی را مدنظر قرار می‌دهند و سرمایه‌گذاری‌های خود در این حوزه را با ارزش تلقی میکنند و آن را صرفاً هزینه نمی‌دانند. با این وجود، متأسفانه در اکثر سازمان‌های ما، بیشترین توجه و سرمایه‌گذاری بر آموزش در مرحله نهایی دوره صورت می‌گیرد، در صورتی که بیشترین توجه به این امر باید زمانی صورت پذیرد که آموزش به عنوان راه‌حل مسأله شناسایی شده، مدنظر باشد. آیا آموزش، راه‌حل است؟ و اگر جواب مثبت است، چه الزاماتی برای اثربخشی بیشتر آموزش وجود دارد از اولین قدم باید مورد توجه قرارگیرد. به عبارت دیگر باید از ابتدا طرح جامع آموزش مبتنی بر نیازسنجی، طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه‌های آموزشی باشد؛ زیرا طراحی برنامه‌های آموزشی مطلوب به طور معنی‌داری بر یادگیری و در نهایت اثربخشی سازمانی تأثیر می‌گذارد.
چون آموزش مستلزم صرف هزینه بالا است؛ بنابراین باید موقعی ارائه شود که نیاز واقعی را مرتفع کند، در این صورت این آموزش باعث رشد و توسعه اقتصادی سازمان می‌شود و مقدمه تبدیل سازمان به یک سازمان دانش‌بنیان را فراهم می‌کند.
طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که بر اساس تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه‌گذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار می‌گیرد. صنایع دانش بنیان صنایعی است که در آنها سطح بالایی از سرمایه‌گذاری به ابداع و نوآوری اختصاص می‌یابد و فن‌آوری‌های کسب شده با شدت بالایی مصرف می‌شوند و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار است. کمیته اقتصادی مجمع همکاری اقتصادی آسیا ـ اقیانوس آرام، اقتصاد دانش بنیان را اقتصادی می داند که در آن تولید و توزیع و کاربرد دانش عامل و محرک اصلی رشد اقتصادی و تولید ثروت و اشتغال در همه صنایع است. طبق این تعریف، اقتصاد دانش بنیان برای رشد و تولید ثروت تنها به تعدادی از صنایع با فن‌آوری بالا متکی نیست، بلکه در این اقتصاد همه صنایع به فراخور نیاز خود از دانش استفاده میکنند. به عبارت دیگر، در اقتصاد دانش بنیان، تولید و توزیع و کاربرد دانش در همه صنایع عامل محرک رشد اقتصادی و تولید ثروت و اشتغال است.
سرمایه‌گذاری موفق برای اقتصاد دانش بنیان شامل چهار عامل اصلی می‌باشد. سرمایه‌گذاری بلند مدت در آموزش، توسعه ظرفیت‌های ابداع و نوآوری، به روز کردن زیرساخت‌های مطالعاتی و ایجاد یک محیط اقتصادی سودمند. بنابراین یکی از راه‌های رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان، آموزش سازمانی به صورت پیوسته و منظم در قالب نظام جامع آموزش سازمانی با دید سیستمی و همه‌جانبه است.
