قاچاق بی‌رویه محصولات نساجی از مناطق آزاد / تاسیس مدرسه مد و طراحی لباس

مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است ؛ صنعت نساجی ایران ورشکسته نیست و بحران های سال 76 تا 81 را پشت سر گذاشته است و ایران دارای رتبه 76 در بخش صادرات پوشاک است و برای رسیدن به رتبه 50  در کل صنعت نساجی حداقل باید سالانه 1 میلیارد دلار صادرات پوشاک داشته باشد تا به این رتبه دست یابد.

در این ارتباط و به منظور حل مشکلات صنعت نساجی و به دست آوردن بازارهای جهانی گفت و گویی با گلناز نصرالهی، مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شد که در زیر به شرح آن پرداختیم؛

ایلنا : چرا صنعت نساجی در ایران مغفول مانده است و در دوره ای این صنعت را ورشکسته می دانستند ؟

نصرالهی: شاخص های صنعت نساجی را نمی توان در بخش های کلان اقتصادی کشور نادیده گرفت ضمن اینکه بنده معتقدم صنعت نساجی مورد بی توجهی قرار نگرفته اما می توانست مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

صنعت نساجی دارای خاصیت های مهمی است و به تامین کل مایحتاج پوشاک کشور می پردازد و تمام آحاد مملکت از ابتدا تا انتها به این صنعت وابسته اند، این صنعت می تواند اشتغالزایی زیادی داشته باشد و نسبت به سایر صنایع باید مورد توجه بیشتری قرار می گرفت.

صنعت نساجی ورشکسته نیست و بحران های سال 76 تا 81 را پشت سر گذاشته است و قانون به سازی و نوسازی این صنعت موجب افزایش در تولید به لحاظ کمی و کیفی شده است که به استناد آمارها می توان بر آن تکیه کرد.

این نکته نیز حائز اهمیت است که ارزش افزوده ما در صنعت نساجی در سال 57 بالای 10 درصد بود و این صنعت در سالهای 57 تا 58 جزء صنایع بزرگ ایران محسوب می شد و اتفاقی که م اکنون افتاده این است که صنایع دیگر جلو آمده اند و بخشی از ارزش افزوده ما را صنایع دیگر نظیر صنعت خودرو گرفته اند.

در حال حاضر تعداد خودرویی های ما خیلی بیشتر از صنعت نساجی است و صنایع دیگر هم رشد خوبی داشته اند و ما هم بنا به دلایل مختلف نتوانستیم خیلی همسو و هم گام با آنها حر کت کنیم .

ایلنا : روند سرمایه گذاری ها در صنعت نساجی را چطور ارزیابی می کنید ؟

نصرالهی: بر اساس آمارهای ما روند سرمایه گذاری ها در صنعت نساجی طی سالهای 80 تا 85 در داخل کشور از یک روند صعودی برخوردار بوده و بهترین دوره رشد سرمایه گذاری در سالهای 80 تا 85 بوده که متوسط سالیانه به 350 تا 400 میلیون دلار ( واردات ماشین آلات ) می رسد این در حالی است که در سالهای اخیر یک مقدار روند سرمایه گذاری ها کاسته شده و به 200 تا 250 میلیون دلار رسیده که علت آن هم تنها تحریم ها نبوده است.

در این میان قاچاق کالا، توزیع نامناسب و قوانین در کاهش سرمایه گذاری ها موثر بوده است. البته این موضوع تنها مربوط به صنعت نساجی نیست و سایر صنایع نیز رشد خوبی نداشتند.

ایلنا‌ : بیشترین واردات ماشین آلات نساجی از کدام کشورهاست ؟

نصرالهی: در سالهای قبل روند سرمایه گذاری ها بر روی ماشین آلات اروپایی بود اما در حال حاضر به سمت ماشین آلات چینی و دست دوم رفته است !

برخی از ماشین الات چینی هم دارای قطعات اروپایی هستند و در برخی از صنایع هم ممکن است خیلی خوب کار کنند. به هر حال کیفیت ماشین الات در کیفیت محصولات تولیدی و قیمت تمام شده با توجه به بازار رقابتی در صنعت نساجی بسیار موثر است و امیدواریم با تحولات در زمینه بین المللی بتوانیم در سالهای آینده رونق بیشتری در سرمایه گذاری صنعت نساجی داشته باشیم.

اما متاسفانه واردات بی وریه کالاهای نساجی از مناطق آزاد به صورت قاچاق معزلی جدی برای ما شده این در حالی است که مناطق آزاد قرار بود برای رشد صنعت در کشورو توسعه گردشگری باشد نه محلی برای واردات غیر رسمی کالاهای مختلف.

اما قاچاق مرتب زیادتر می شود و در مقابل هزینه های تولید در کشور بالاتر می رود اما در مقابل هزینه های قاچاق تغییری نمی کند و ثابت مانده است.

متاسفانه در برخی از مناطق کشور و در بعضی از استانها مسئولین منطقه ای فکر می کنند که قاچاق باعث رونق منطقه می شود اما در کل کشور باعث بی کاری می شود و موجب از دست رفتن اشتغال در صنعت نساجی و سایر صنایع خواهد شد.

ایلنا : چه برنامه ای برای توسعه و بازسازی صنعت نساجی در وزارتخانه دارید ؟

نصرالهی: پس از سال 85 برنامه منسجمی برای توسعه و بازسازی صنعت نساجی نبوده و ما درهمان سالها پیش بینی کرده بودیم پس از برنامه سخت افزاری به سمت برنامه نرم افزاری حرکت کنیم که نهایتا امسال بر اساس دستور آقای نعمت زاده وزیر صنعت ، معدن و تجارت سند راهبردی توسعه سند نساجی با همکاری دانشگاه پلی تکنیک تدوین شد که قرار است در معرض دید عموم قرار گیرد و این سند به زودی رونمایی شود.

همچنین ما در حال تشکیل کارگروه پوشاک هستیم که در این کارگروه این سند را به بحث خواهیم گذاشت در حال حاضر دانشگاه کار خود را انجام داده و امیدواریم ظرف 10 روز آینده نظرات کارگروه را بگیریم.

در سند راهبردی صنعت نساجی پیش بینی هایی برای افزایش سهم ارزش افزوده و سهم صادات صنایع نساجی شده است.ما از تمامی افرادی که این سند را خوانده اند و از آن انتقاد کرده اند تشکر می کنیم البته بعضا برخی از امارها پاسخ های منطقی  دارند که توضیحات خود را ارائه خواهیم داد.

ایلنا صنعت نساجی ایران دارای چه رتبه ای در دنیا است و میزان صادرات پوشاک سالانه چقدر است ؟

نصرالهی: ما در صنعت نساجی دارای رتبه 36 هستیم و در بخش پوشاک دارای رتبه 76 هستیم و اگر بخواهیم در کل صنعت نساجی دارای رتبه 50 باشیم حداقل باید سالانه 1 میلیارد دلار صادرات پوشاک داشته باشیم ، صادرات ما هم اکنون بین 130 تا 140 میلیون دلار است این در حالی است که درصادرات پوشاک باید به رقم حداقل یک میلیارد دلار برسیم و در سند استراتژیک پیش بینی 3 میلیارد دلار صادرات شده است و 2 میلیارد دلار هم باید صادرات سایر کالاها باشد.

همچنین صادرات پوشاک نیز از 700 میلیون دلار باید به 2 میلیارد دلا برسد. که برای رسیدن به این رقم حداقل باید 450 تا 500 میلیون دلار در صنعت نساجی سرمایه گذاری صورت گیرد که می تواند تحول خاصی را در این صنعت بوجود‌آورد .

ضرورت دارد حجم سرمایه گذاری ها را افزایش دهیم و به سمت پوشاکی دارای ارزش افزوده بیشتر حرکت کنیم .

ایلنا : آیا برنامه ای برای استقرار واحد های نساجی در یک محل واحد دارید ؟

نصرالهی: برای احداث شهرک های پوشاک در تهران و خراسان رضوی ( مشهد)  با اقدام بخش خصوصی در حال برنامه ریزی هستیم که پیش بینی می شود یکی از این شهرک ها اطرف فرودگاه امام خمینی باشد که همه با همکاری و سرمایه گذاری بخش خصوصی است.

ما در کل موافق سرمایه گذاری دولت در این بخش نیستیم و امیداریم بیشترین سرمایه گذاری را بخش خصوصی داشته باشد البته همراه با حمایت هایی که دولت از آن ها خواهد داشت.

ایلنا : چرا به موضوع مد و طراحی در کشور چندان توجهی نمی شود ؟

نصر الهی: یکی از دلایلی که در بخش پوشاک زنانه عقب ماندیم محدودیت هایی بوده که تاکنون ایجاد شده این در حالی است که ما به دنبال مدهایی هستیم که موافق با شئونات کشور است.

اخیرا نیز شاهد آن هستیم که مانتو های زنانه که خواسته های عمومی را جلب کند زیاد شده و خانم هایی که با هیات های خارجی وارد ایران می شوند نسبت به استفاده از این مانتوها ابراز علاقه می کنند.

البته مسئولین و متولیان باید به این موضوع توجه کنند که تولید لباس مشکلی ندارد اما اینکه این لباس ها در کجا استفاده شود باید به لحاظ فرهنگی بر روی آن کار شود، که لباس ها چگونه در مجامع عمومی کاربرد داشته باشد.در این سند استراتژیک به مد و طراحی و پوشاک نیز توجه ویژه ای شده که ضرورت دارد وزارت ارشاد در این مسیر ما را کمک کند البته در کارگروه مد و لباس اقدامات مفیدی در این بخش انجام خواهیم داد.

ایلنا : چرا طی سالهای گذشته واردات بی رویه از ترکیه به صورت رسمی و غیر رسمی افزایش یافته است ؟

نصرالهی: این برآورد درست نیست زیرا بیشترین واردات ما از ترکیه نیست بلکه از چین و از امارات است و موضوع تعرفه های ترجیحی نیز مشکلی در این زمینه بوجود نیاورده است .

1.5 میلیون دلار در 5 ماهه ابتدای سال 94 واردات رسمی پوشاک بوده است و به نظر می رسد بیشترین واردات پوشاک در بخش پوشاک زنانه باشد. سال گذشته نیز 5 میلیون دلار واردات رسمی پوشاک بوده اما حجم واردات غیر رسمی و قاچاق پوشاک حداقل 700 تا 800 میلیون دلار بود.

ایلنا : آیا میزان واردات پوشاک در دولت گذشته و دولت کنونی تغییری داشته است ؟

نصرالهی: خیر ، میزان واردات رسمی پوشاک در دولت دهم و یازدهم چندان تغییری نداشته است.

ایلنا : میزان قاچاق پوشاک را چطور برآورد می کنید و آیا آمار درستی در این خصوص سالیانه منتشر می شود ؟

نصرالهی: آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد اما تعدادی از سایت های بین المللی هستند که آمار صادرات پوشاکی که به طرف  ایران حمل می شود را اعلام می کنند.

البته یکی از راههای خروج از رکود مقابله با قاچاق است اما معمولا کالاهای خارج از فصل و از مد گذشته به کشور می آیند که در کشور ما هم چندان به آن توجهی نمی شود.

ایلنا: آیا فرش ماشینی هم قاچاق می شود؟

نصرالهی: فرش به دلیل سنگینی قاچاق پذیر نیست اما در بخش پارچه و پوشاک قاچاق زیاد است .

ایلنا : آیا واردات برندهای خارجی که در ایران دارای فروشگاه هستند از مبادی رسمی صورت می گیرد ؟

نصرالهی: تنها 10 درصد کالاهایی که به کشور وارد می شوند از مبادی رسمی وارد کشور می شوند و مابقی کالاها به صورت غیر رسمی وارد کشور می شود و در فروشگاهها عرضه می شوند!

ایلنا : چه اقدامی برای ساماندهی این دست واحد ها در دست دارید ؟   

نصرالهی: جلسات ساماندهی واردات پوشاک هر هفته با حضور وزیر صنعت برگزار می شود و اخیرا نیز ثبت نمایندگی ها و اینکه همه کالاهای وارداتی باید ثبت GS1 داشته باشند تا واردات غیر رسمی کاهش پیدا کند در دست اجراست که بر اساس این بخش نامه بعد از مدت زمانی اگر کالاها دارای این شرایط نباشد ظن قاچاق به آنها می رود .

در این بخش نامه سعی شده 6 ماه به اصناف مهلت داده شود تا نمایندگی های خود را ثبت کنند و بر اساس این بخش نامه که لازم الاجراست در صورتی که کالایی دارای این شرایط نباشد کالای قاچاق شناخته می شود.

ایلنا : آیا صدور بخش نامه هایی از این دست از میزان قاچاق کالا کم می کند ؟

نصرالهی: بنده معتقدم که این بخش نامه ها صد در صد جلوی قاچاق را نمی گیرد اما اگر درصدی از آن هم کم شود بازهم برای کشور مفید است.

ایلنا : مهمترین برنامه وزارت صنعت در بخش پوشاک و نساجی برای دوران پسا تحریم چه خواهد بود ؟

نصرالهی: عمده فعالیت ما گسترش و توسعه صنعت نساجی داخلی ، تولید کالاهای با کیفیت خوب و دارای با ارزش افزوده بالا ، صادرات پوشاک به کشورهای هدف و به خصوص صادرات به کشورهای اروپایی و سرمایه گذاری های مشترک است.

کشور ما قابل مقایسه با 10 سال و 15 سال گذشته نیست تمایل داریم بازارها را در کشورهای هدف داشته باشیم.

ایلنا : آیا در جلساتی که هیات های مختلف تجاری از کشورهای مختلف به ایران آمدند در مورد سرمایه گذاری در صنعت نساجی نیز مذاکراتی صورت گرفته است یا خیر ؟

نصرالهی: در تمامی این جلسات از انجمن ها و تشکل های مختلف دعوت کردیم و این موضوع که تمایل به سرمایه گذاری مشترک داریم را با این هیات ها مطرح کردیم اما اینها همه مذاکرات مقدماتی بوده و بیشتر از بخش خصوصی در این مذاکرات بهره بردیم.

ایلنا : برنامه شما برای پسا تحریم چیست ؟

نصرالهی : با برداشتن تحریم ها یکسری از هزینه های اضافی که به صنایع ما تحمیل شده کاسته می شود و ارتباط بیشتری با کشورهایی که صاحب مد و تفکر و طراحی هستند خواهیم داشت .

ما به شدت به دنبال تاسیس مدرسه مد و طراحی لباس هستیم که با مشارکت بخش خصوصی ایجاد خواهد شد و از کارشناسان خارجی برای حضور در این مدارس دعوت خواهیم کرد و امیدواریم که با کشورهای اروپایی بتوانیم همکاری خوبی داشته باشیم.

مسلما پس از تحریم ها دست ما بازتر خواهد شد و با کشورهای بیشتری ارتباط خواهیم داشت و مذاکره کنندگان هم شرایط را بهتر حس می کنند و تفاوت دارد که طرف مقابل شما 20 کشور باشد یا 5 کشور .

ایلنا : چه تعداد افراد در بخش صنعت نساجی در کشور فعالند ؟

نصرالهی : 280 تا 300 هزار نفر به صورت مستقیم و معادل همین هم در پوشاک صنفی فعالیت می کنند.

اغلب تولید کنندگان پوشاک ما دارای مجوزهای صنعتی نیستند اما دارای واحدهایی با مجوز صنفی هستند.

ایلنا : چرا با وجود اینکه چادر مشکی یکی از پوشاکی است که بانوان ایرانی از آن استفاده می کنند هنوز در کشور تولید نمی شود ؟

نصرالهی : سود واردکنندگان در واردات چادر مشکی 3 برابر سود جهانی است این در حالی است که باید خیلی پایین تر باشد.

و امیدواریم کارخانه چهارمحال و بختیاری که در حال نصب ماشین آلات است امسال راه اندازی شود و تولیدات چادر مشکی خود را آغاز کند البته تولید چادر مشکی همیشه از اولویت های سرمایه گذاری ما بوده و در واحدهای نساجی یزد و کرمانشاه هم امکان تولید چادر مشکی وجود دارد و به صورت محدود نیز تولیداتی داشته ایم اما در گذشته با توجه به تعرفه پایین این کالا ( تعرفه 10 درصدی ) واردات آن به صرف واردکنندگان بود و سرمایه گذاران نیز به دلیل ریسک در سرمایه گذاری و عدم رقابت در تولید این محصول اقدام به تولید این کالا نکردند.

هر چند 7 سال پیش که تعرفه چادرمشکی هم پایین بود این مسئله باعث کاهش قیمت چادرمشکی در بازار نشد و در آن سال‌ها مصرف کننده تغییری در نرخ این کالا حس نکرد بنابراین نمی توان روی این مسئله تاکید داشت.

گفت و گو : ندا جعفری