قاچاق 20 میلیارد نخ سیگار در سال/ توزیع سیگار در سال‌های گذشته در اختیار افراد خاص بود
در سال‌های گذشته وضعیت توزیع سیگار انحصاری و افراد فعال در این بخش محدود بودند و این امر موجب شده بود که توزیع در این بخش غیر شفاف باشد.
بر اساس آمارهای بین المللی معمولا 3 تا 5 درصد محموله‌های قاچاق سیگار در کشورها کشف می‌شوند و برای اینکه نمایندگی‌های مستقر در ایران نسبت به قاچاق برندهای مربوط به خودشان حساسیت بیشتری به خرج دهند٬ از این پس مبنای دریافت جریمه ها معادل قیمت خرده‌فروشی هر پاکت سیگار مکشوفه با محاسبه کل محموله قاچاق که حدود 30 برابر آمار کالای مکشوفه است خواهد شد.
قطعا مبالغ جدید انگیزه بالایی را برای صاحبان برند و نمایندگی‌های آنان جهت برخورد با قاچاق و کنترل بیشتر و دقیق‌تر سیستم‌های توزیع بین المللی و منطقه ای جهت جلوگیری از ورود محموله های قاچاق به کشور ایجاد می‌کند.
این در حالی است که در گذشته در هنگام کشف محموله های قاچاق سیگار از نماینده صاحب برند سیگارهائی که در ایران رسما نمایندگی داشتند٬ معادل قیمت خرده فروشی سیگارهای مکشوفه اخذ و به حساب خزانه واریز و سپس نسبت به معدوم کردن سیگارهای قاچاق مکشوفه اقدام می‌شد که این اقدام تاثیر چندانی در کاهش قاچاق به کشور نداشت .
در ادامه گفتگوی خبرنگار ایلنا را با علی اصغر رمزی رییس مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در خصوص میزان مصرف ، واردات و قاچاق سیگار به کشور ، سیاست های حمایتی و قیمت هاو ... می‌خوانید ؛
مصرف سیگار در کشور چند نخ در سال است؟
برآورد ما حدود 62 میلیارد نخ در سال است و برخی برآوردها توسط سایر دستگاه‌ها با حدود 10درصد کمتر یا بیشتر است. این مرکز جهت رسیدن به میزان مصرف دقیق‌تر یک سال قبل، از مرکز آمار ایران درخواست کرد تا در سرشماری نفوس بعدی کشور چند سوال در خصوص مصرف دخانیات به پرسشنامه‌های مربوطه اضافه کند تا با این طریق بتوانیم به آمار دقیق‌تر دسترسی داشته باشیم و دستگاه‌های ذیربط بتوانند بهتر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری بر کاهش و کنترل مصرف و برآورد میزان قاچاق سیگار داشته باشند زیرا میزان قاچاق سیگار به این طریق برآورد می شود که (تولید داخلی +واردات) – میزان مصرف = برآورد قاچاق.
بنابراین تولید و واردات آمار دقیق دارد ولی نوسان و تفاوت در برآورد میزان مصرف تاثیر مستقیم در برآورد میزان قاچاق خواهد داشت.
از تولیدات سیگار چه میزان در داخل مصرف میشود و آیا صادرات آن هم صورت می‌گیرد یا خیر؟
تقریباً تمامی تولیدات سیگار داخلی در داخل کشور مصرف میشود و در حال حاضر 8 واحد تولید سیگار در داخل کشور فعال هستند که 4 شرکت ایرانی و 4 شرکت خارجی هستند و در مجموع در سال 93 حدود 28 میلیارد نخ تولید آنها بوده که محصولات آنها با برندهای متفاوت داخلی و خارجی به بازار عرضه شده است.
در خصوص صادرات نیز تاکنون صادرات چندانی وجود نداشته و در سال 93 چند نمونه در حدود 300 میلیون نخ به چند کشور ارسال شده و یکی از برنامه‌های ما تقویت صادرات است، البته مقدار محدودی نیز به صورت غیر رسمی از استان‌های مرزی به کشورهای همسایه ارسال میشود که نباید میزان آن قابل توجه باشد.
چه میزان از سیگارهای کشور قاچاق هستند؟
بر اساس فرمول یاد شده در سال 93 برآورد قاچاق سیگار با توجه به واردات 14 میلیارد نخ به صورت رسمی و تولید 28 میلیارد نخ داخلی و برآورد مصرف 62 میلیارد نخ، قاچاق حدود 20 میلیارد خواهد بود که حدود 30 درصد مصرف کشور را شامل میشود و 70 درصد از طریق تولیدات داخلی و واردات رسمی تامین میشود.
آیا سیاست‌های حمایتی برای صنعت دخانیات در کشور وجود دارد یا خیر؟
همانند سایر تولیدات در کشور٬ از این صنعت نیز حمایت میشود. یکی از ابزارهای حمایتی تعیین سود بازرگانی و تعرفه گمرکی برای واردات سیگار است که در حال حاضر مجموع تعرفه گمرکی، مالیات، حق انحصار و... برای یک نخ سیگار وارداتی 93 درصد است و از این لحاظ کشور ما جزو کشورهایی است که بیشترین مالیات و عوارض را از واردات سیگار دریافت می‌کند البته ماهیت این محصول و زیان بار بودن آن برای مصرف‌کنندگان و اطرافیان آنها موجب شده است تا دولت‌ها در دنیا مقررات خاصی وضع نمایند؛ از جمله در کشور ما نیز مقرراتی همچون منع تبلیغات، عدم فروش به افراد زیر 18 سال، عدم فروش سیگار به صورت نخی، عدم عرضه این محصول در فواصل نزدیک به مدارس، مساجد، مراکز فرهنگی و ورزشی و... است.
آیا مالیات بر سیگار در کاهش مصرف آن موثر خواهد بود؟
در صورتی که افزایش مالیات به مصرف‌کننده منتقل شود و مصرف‌کننده آن را پرداخت کند قطعاً می‌تواند موثر باشد اما در کشور ما به دلیل اینکه قاچاق سیگار وجود دارد و با پیگیری جدی همه دستگاه‌های ذیربط حدود 30 درصد مصرف را قاچاق تشکیل می‌دهد و این محصولات قاچاق 93درصد گمرکی و مالیات وارداتی را پرداخت نمی کنند، عملاً افزایش مالیات منجر به افزایش قاچاق با قیمت‌های پایین می شود و این افزایش مالیات را مصرف‌کننده پرداخت نمی کند. در مجموع افزایش مالیات موجب افزایش قاچاق و ورود سیگارهای معیوب و بسیار خطرناک در بسته‌بندی‌های فریبنده و افزایش لطمه به سلامتی مصرف‌کنندگان میشود و از طرفی حقوق دولت نیز دریافت نمی‌شود.
لازم به ذکر است که توتون‌های کشت شده که در دنیا در هنگام برداشت و فروش به کارخانه‌های سیگارسازی آزمایش می‌شوند و اگر سموم دفع آفات نباتی در آنها زیاد باشد کارخانه معتبر از خرید آنها خودداری می‌کنند و معمولاً اینگونه توتون‌های خطرناک و سمی توسط کارخانه‌های متخلف که برخی از آنها در کشورهای همسایه ما نیز وجود دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین از توتون‌های معیوب قدیمی که فضولات حیوانات و حشرات خطرناک در آنها وجود دارد.
اقدام به تولید سیگار با نام‌های مختلف در بسته‌بندی‌های مناسب کرده و سیگارهای جعلی و تقلبی خود را که عمدتاً تصاویر و پیام بهداشتی ندارند به صورت قاچاق به بازار وارد می‌کنند که بسیار خطرناک‌تر از سیگارهای مجاز و دارای تصاویر بهداشتی هستند و مجدداً به مصرف‌کنندگان سیگار تاکید می‌کنم به هیچ وجه از سیگارهای بدون تصاویر و پیام بهداشتی استفاده نکنند.
آیا ایران ارزان‌ترین سیگار را در منطقه دارد و کلاً قیمت‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ایران ارزان‌ترین سیگار را در منطقه ندارد، هستند کشورهای که سیگارهای ارزان‌تر از ایران در منطقه تولید می‌کنند و یکی از دلایل عدم صدور سیگارهای ایران گرانی قیمت آنها بوده است٬ زیرا ارزان‌تر از آنها نیز در منطقه وجود دارد. در مجموع برای صادرات باید بر روش کاهش قیمت تمام شده سیگارهای ایرانی بررسی و اقدامات لازم انجام پذیرد.
آیا عکس‌ها بر روی پاکت سیگار بر عدم استفاده از آن کمک می‌کند؟
قطعاً موثر هستند و مصرف‌کنندگان با دیدن این تصاویر متاثر خواهند شد٬ البته می‌بایست دستگاه‌های مسئول و فرهنگی فعالیت بیشتری جهت فرهنگ‌سازی جهت کاهش مصرف دخانیات انجام دهند زیرا مباحث فرهنگی بسیار موثرتر هستند.
وضعیت توزیع سیگار در کشور چگونه است و چطور می‌توان دلال‌بازی دراین بخش را کاهش داد؟
در سال‌های گذشته وضعیت توزیع سیگار انحصاری و افراد فعال در این بخش محدود بودند و این امر موجب شده بود که توزیع در این بخش غیرشفاف باشد، پس از خصوصی شدن شرکت دخانیات ایران و انتقال وظایف حاکمیتی به وزارت صنعت، معدن و تجارت (مرکزی برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور) روش توزیع اصلاح شد و در حال حاضر مجوزهای توزیع در 3 سطح کشوری، استانی و خرده‌فروشی در حال ساماندهی است و تاکنون 25 مجوز کشوری، حدود 700 مجوز استانی صادر شده است و مجوزهای خرده‌فروشی نیز در آینده نزدیک در دستورالعمل تنظیمی ابلاغ و در سراسر کشور به مرحله اجرا در خواهد آمد و این مجوزها در سیستمی واحد ثبت خواهند شد و کلیه واردکنندگان و تولیدکنندگان خود را از طریق این شبکه که در سامانه ثبت می‌شوند توزیع می کند به این ترتیب دیگر جایی برای دلال‌بازی و غیرشفاف بودن باقی نخواهد ماند.
چرا شرکت دخانیات آنگونه که باید تاکنون موفق نبوده است؟
به نظر بنده سهامداران شرکت دخانیات ایران می‌توانند با تدابیری که در حال اتخاذ هستند شرکت را با عملکرد بهتری مواجه کنند.
چه برنامه‌هایی برای افزایش تولید سیگار در کشور دارید؟
مطابق تبصره 3 ماده 102 قانون برنامه پنجم دولت مکلف شده تا واردات سیگار به کشور را تبدیل به تولید داخلی با همان برند اصلی کنند و در همین راستا بخش عمده‌ای از این امر ساماندهی شده است که امیدواریم واردات 14 میلیارد نرخ در سال 1393 را تا پایان مهلت قانونی تعیین شده در برنامه پنجم به صفر برسانیم .
در واقع 14 میلیارد نخ واردات سالیانه تبدیل به تولید داخلی میشود و عمدتاً در سال 1395 تولید داخلی از 28 میلیارد نخ سال 93 به 42 میلیارد نخ خواهد رسید و به این ترتیب نظارت‌ها و کنترل‌ها بر تولیدات داخلی بیشتر خواهد شد و همچنین در جهت مبارزه با قاچاق سیگار نیز اقدامات متعددی با هماهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در دست اجرا می‌باشد که انشاالله در آینده نزدیک شاهد کاهش حجم قاچاق سیگار به کشور خواهیم بود.
گفت‌وگو : ندا جعفری