در گزارش ایلنا بررسی شد:
لغو تحریم‌ها، درآمدهای نفتی و ضرورت‌های تامین اجتماعی
در انتخابات سال 1384 رشد و پیروزی پوپولیسم بی تردید مرهون غفلت بزرگ دولتهای سازندگی و اصلاحات از حقوق تامین اجتماعی بود. انسان، موجودی است در پی کامجویی حداکثری و در آنجا که حداقلی از کامروایی نیز نصیب اش نشود، پوپولیسم است که زیرکانه سر برمی آورد.
ایلنا، محمد نوحی، مهدی الیاسی: در صورت انجام توافق احتمالی در پرونده هسته‌ای، حجم بزرگی از منابع مالی بلوکه شده آزاد خواهد شد. در حال حاضر مبالغ بلوکه شده ایران در بانک‌های اروپایی و آسیایی، بالغ بر 120 میلیارد دلار است.
از سوی دیگر بر اساس شنیده‌ها از مذاکرات، تا کنون در خصوص لغو تمامی تحریم‌های اقتصادی توافق شده است. در نتیجه با رفع تحریم‌های نفتی و افزایش صادرات نفت، بار دیگر درآمدهای نفتی به کشور سرازیر خواهد شد.
با افزایش درآمدهای نفتی، این پرسش در افکار عمومی و محافل کارشناسی مطرح می‌شود که با درآمدهای نفتی چه باید کرد؟
تاکنون پاسخ هایی متفاوت از نظرگاه های گوناگون به این پرسش داده شده است؛ برخی تزریق این پول به حوزه صنعت و تقویت بخش خصوصی را لازم می دانند، برخی دیگر به دنبال تقسیم پول نفت میان مردم و تلاش برای بسط و تعمیق مناسبات حامی پرورانه اند!
اما پاسخ این پرسش که "دولت حسن روحانی با درآمدهای نفتی چه باید بکند؟" جدا از خاستگاه و ماهیت دولت تدبیر و امید نیست. دولت روحانی در سیاست خارجی با وعده تعامل با جهان و در حوزه سیاست داخلی با وعده "حقوق شهروندی" ، در انتخابات سال 92 پیروز شد.
انتخابات صورت دموکراسی است و حقوق شهروندی، ماهیت و کیفیت آن. شرکت شهروندان در انتخابات (صورت دموکراسی) می باید به ارتقای حقوق شهروندی (کیفیت دموکراسی) بینجامد. رای دهندگان برنامه ای روشن برای نحوه مصرف درآمد هنگفت نفت می خواهند و پاسخ دولت می باید متناسب با اهداف و ارزش های توسعه‌گرایانه بوده و به ارتقای استانداردهای حقوق شهروندی بی‌انجامد.
نسل دوم حقوق بشر: حقوق تامین اجتماعی
حقوق شهروندی تاکنون سه نسل از حقوق را پشت سر نهاده است؛ نسل اول حقوق بشر در تمایز خواسته ها، منافع و علایق انسان‌ها ریشه دارد و می توان آنرا حقوق سلبی یا حقوق رهایی نامید. این حقوق با فرمان ماگناکارتای جان، پادشاه انگلستان، متولد شد و در اعلامیه های حقوق شهروند فرانسه و اعلامیه استقلال آمریکا پرورده شد و تکامل یافت. نسل اول حقوق بشر بر نبایدها تاکید دارد و تعداد زیادی از نبایدها را برمی شمارد. حقوق شهروندی اساسا مبنای تنظیم حدود و ثغور روابط حکومت ها با شهروندان و شهروندان با یکدیگر در دنیای مدرن است و نسل اول حقوق بشر نبایدها در مناسبات و روابط حکومت ها با شهروندان و شهروندان با یکدیگر را مشخص می سازد. نسل دوم حقوق بشر اما ریشه اش در تشابه غرایز و نیازهای انسان‌ها است و آن را حقوق ایجابی یا حقوق برابری نامیده اند. نسل دوم حقوق بشر مبین بخش هایی دیگر از حقوق افراد است و می توان آن را تکمله حقوق نسل اول در نظامات لیبرال دانست. نسل دوم حقوق بشر به تشریح بایدها در رفتار حکومت ها در قبال شهروندان و شهروندان در قبال یکدیگر می پردازد. بایدهایی که به تامین برابری شهروندان در برخورداری از حداقل های ضروری برای زیستن مبتنی بر کرامت می انجامد. مواردی چون بهره مندی از خوراک، پوشاک، مسکن، کار شایسته، آموزش، بهداشت و تفریح. موادی از اعلامیه حقوق بشر برخی از این حقوق را اینچنین اعلام می دارد:
ماده ۲۳
هر شخصی حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه برگزیند، شرایط منصفانه و رضایت بخشی برای کار خواستار باشد و در برابر بیکاری حمایت شود.
ماده ۲۵
هر شخصی حق دارد از سطح مناسب برای تامین سلامتی و رفاه خود و خانواده اش به ویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.
ماده ۲۶
هر شخصی حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند گردد. آموزش و پرورش، دست کم آموزش ابتدایی و پایه باید رایگان باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش فنی وحرفه ای، باید همگانی شود و دستیابی به آموزش عالی باید با تساوی کامل برای همه امکان پذیر باشد تا هر کس بنا به استعداد خود از آن بهره مند گردد.
تامین اجتماعی، باطل السحر پوپولیسم
در انتخابات سال 1384 رشد و پیروزی پوپولیسم بی تردید مرهون غفلت بزرگ دولتهای سازندگی و اصلاحات از حقوق تامین اجتماعی بود. انسان، موجودی است در پی کامجویی حداکثری و در آنجا که حداقلی از کامروایی نیز نصیب اش نشود، پوپولیسم است که زیرکانه سر برمی آورد و از توده های ناکام دل ربایی می کند. نسل دوم حقوق بشر فی الواقع چیزی نیست جز تضمین حداقلی از کامروایی برای عموم شهروندان. با توجه به این نکته می توان به پرسش ابتدایی این گزارش پرداخت: با پول نفت چه باید کرد؟
از یک سو درآمدهای نفتی، هنگفت است و از دیگر سو احساس ناکامی رو به تزاید. در چنین فضایی می توان حدس زد در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری پیش رو، طیفی از اشکال گوناگون پوپولیسم، رقبای دولت خواهند بود. در این میان اهتمام جدی به نسل دوم حقوق بشر، هم متناسب با اهداف مدرن و توسعه‌گرایانه دولت است، هم «رای آور» است و هم عقیم کننده پوپولیسم می باشد. در این حوزه بر چهار حق می توان پای فشرد؛
1. حمایت فرد در برابر بیکاری
2. برخورداری از مسکن
3. آموزش
4. بهداشت و درمان
اهتمام به این حقوق در کنار توجه جدی به حقوق نسل اول (آزادسازی اقتصادی و سیاسی) می تواند از یک سو راهکاری مناسب برای مصرف درآمدهای نفتی باشد و از دیگر سو ضریب همدلی و همراهی عموم شهروندان برای پیمودن مسیر رشد و توسعه را دوچندان ساخته و در سنگلاخ های توسعه امکان فعال شدن ویروس پوپولیسم را به حداقل رساند. البته برنامه‌ریزی دقیق برای چگونگی استفاده از درآمدهای نفتی به قصد ارتقای نسل دوم حقوق بشر، امری است کاملا اقتصادی است که تدوین آن نیازمند بهره گیری از نظرات کارشناسان اقتصادی می باشد. بدیهی است که حقوق تامین اجتماعی نباید موجب بهم ریختن بالانس بودجه و کسری بودجه مستمر و فزاینده بشود.
