اتاق ایران و شایسته سالاری درانتخاب

گستردگی اطلاعات موضوعی است که امروزه ذهن مدیران سازمانها را به خود مشغول کرده و در واقع این سوال را بوجود آورده که رشد و توسعه سازمانها بر اساس چه رویه و روشهایی صورت می گیرد. بنا به نظر بسیاری از صاحبنظران امروزه ما در عصر گستردگی اطلاعات زندگی می کنیم . دنیا به سرعت در زمینه های مختلف رشد می کند و سازمانها در دنیای پر شتاب امروزی  برای بقا ، رشد و توسعه، میباستی خود را مجهز به روشهای نوین مدیریتی و فناوری های نوین کنند تا بتوانند در جهت خلق ارزش و نوآوری قدمهای موثر تری بردارند. مباحثی چون شناخت محیط بیرونی و درونی سازمانها و شناخت مناسبات و ارتباط سازمانهای غیر رسمی و بسیاری از این مسایل، سازمانها را بر آن داشته که به مقوله مدیریت و نوآوری در خود با دقت بیشتری پرداخته و از تمام ظرفیتهای خود در این زمینه به نحو بهتری استفاده کنند.صاحبنظران علوم مدیریت عنوان می کنند که سازمانها  برای بقا و رشد خود راهی بجز نوآوری ندارند  و با بر هم زدن الگوهای ذهنی و استراتژیهای کهنه و گذشته می توان به اهداف نوینی از طریق نو آوری برای بقا سازمانها  و حضور موثر تر دست یافت وبرای نیل به این اهداف تغییرات راهبردی را در تمام سطوح سازمانه توصیه کرده و برای تغییرات وسیع باید کلیه افراد و منابع سازمان در این خصوص درگیر شوند.

حال این سوال پیش می آید که در سازمان هایی که سالها به شیوه سنتی اداره شده چگونه می توان این نو آوری و خلاقیت را جاری ساخت. همچنانکه گفته شد چالش بزرگ سازمانهای امروزی نو آوری و خلق ارزش است و در این راستا آنچه مهم است که نحوه مشارکت کلیه عوامل سازمان در این خصوص چیست ؟آیا سازمان به رهبر نیاز دارد یا مدیر توانمند؟ اتاق بازرگانی هم مانند هر سازمانی آیا می تواند تفکر سیستمی را در سطوح عالی و میانی مدیریتی خود بپروراند و زمینه رشد و شکوفایی بخش خصوصی را فراهم آورد؟ تفکر سیستمی سنگ زیربنای یادگیری در سازمانها و خصوصا سازمانهای یاد گیرنده است. تفکر سیستمی باعث می شود که سایر نظمها و قواعد، تدابیر مجزایی نباشند. تقویت هریک از زیر بخش ها به صورت مستمـر این مطلب را به ما گوشزد می کند که توان کل مجموعه بیش از مجموع توان اجزایش خواهدبود. افراد با تفکر سیستمی یاد می گیرند که تغییر و بهم پیوستگی را بهتر درک کنند، پدیده ها را در کل ببیند و با نیروهایی که پیامــدهای کارهای ما را تشکیل می دهند برخوردی موثرتر داشته باشند.

اتاق بازرگانی هم  مانند هر سازمان بزرگ میتواند بر پایه تفکر سیستمی و منابع بالقوه و بالفعل خود و بر پایه  اصل یاد گیری ،تغییرات را در بهبود ساختارهای خود شروع نموده و سامان دهد و البته باید در این راستا  الگوهای و پارادایمهای ذهنی خود را تغییر دهد و بهبود مستمر را سر لوحه کار های خود کند.

اگر به تاریخچه اتاقهای بازرگانی در بعد از انقلاب توجه شود خواهیم دید که بخش اعظم ریاست اتاقهای بازرگانی تا اوایل دهه هشتاد در اختیار افراد خاصی بوده و مشارکت فعالی با بخش خصوصی توانمند و رو به رشد نداشته اند.بنا بر گواه تاریخ، تفکر حاکم بر اتاق در این دوران تفکر سنتی و بر پایه روابط بازار بوده و این مطلب را میتوان در ثبات افراد حاضر در هیات رییسه در این سالها دید . این تفکر سنتی و روابط حاکم بر آن در بخشها ی اتاقها و شورا ها و اتاقهای بازرگانی مشترک نیز به وضوع مشهود بود .

در اواسط دهه هشتاد با تغییر ریاست اتاق بازرگانی و قرارگیری فردی تحصیلکرده و مطلع به مناسبات بین المللی در راس پارلمان بخش خصوصی و با توجه به  تغییرات گسترده سیاسی و اجتماعی ،اتاق بازرگانی وارد دوره جدیدی شد و در این دوره شاهد رشد چشمگیر حضور فعالان بخش خصوصی و تشکلها در اتاق و به طبع آن نقش موثر اتاق در ارکان حکومتی بودیم . علم مدیریت افرادکاریزماتیک را به عنوان کسانی که توانایی تغییرات گسترده را دارند معرفی مینماید و این افراد دارای رهبری فوق العاده میباشند. تغییرات ایجاد شده در این دوران مورد وثوق بسیاری از صاحبنظران بوده و فعالان بخش خصوصی هم علاقمند به همکاری جهت اجرای اهداف مورد نظر و این تغییرات بودند. در این دوره تغییرات خوبی در حوزه تحقیق و توسعه بازارها و همکاریهای مشترک بین المللی آغاز شد و اتاق نسبت به بهبود جایگاه خود در بعد داخلی و بین المللی به نحو موثری اقدام کرد.

برای فعالان اقتصادی و سازمانها آنچه بسیار مهم است نحوه ادامه کار اتاق بازرگانی با صلابت و بهبود مستمر رویه ها و روشها و انتخاب روسای و هیات ریسه اتاق بر اساس شاخصها و معیارها مناسب و مورد وثوق علم مدیریت میباشد.در این راستا فعالان اقتصادی سالها بود که به نحوه انتصاب و حتی انتخاب بسیاری از مدیران دولتی کشور در فضاهای صنعتی ،تجاری و حتی دیپلماسی با دیده تردید می نگریستند وشاهد بودند که بسیاری از این مدیران فارغ از شایسته سالاری ،تجربیات موفق و حتی علم مربوطه  انتصاب و گاهی انتخاب فرمایشی می شدند. حال که خود در جایگاه انتخاب رییس اتاق قرارگرفته بودند و وارد مرحله ای از آزمون میشدند که میتوانستند بلوغ فکری خود را و همه اشکلاتی که از دولت ها میگرفتند را نشان دهند باز هم در سایه این تفکر سنتی  قرار گرفته و نمی توانستند این بلوغ فکری را به مرحله اجرا درآورند.

تفکر سنتی و روبط حاکم بر آن متاسفانه  شاخصی را مطرح کرد که همه شاخصها را زیر سوال برد و تعجب بسیاری را بر انگیخت .بله" شاخص شهرستانی بودن یا تهرانی بودن ریاست اتاق"؟!!

این تفکر در سطع هیات نمایندگان استانها مطرح و چنان قوی بود که بحث منافع ملی،  ،شایسته سالاری و اینکه همه ما ایرانی هستیم را به حاشیه برده و صرف اتاق تهرانی و شهرستانی همه شاخصها را تحت شعاع خود قرار داد و اینکه چقدر قومیت و قبیله گرایی در مقابل شایسته سالاری در اتاق عرضه اندام مینماید  همه را به تفکر وا داشت.

در روزهای آتی نیز شاهد برگزاری انتخاب رییس اتاق بازرگانی ایران خواهیم بود . فارغ ازاشخاصی که  کاندید شده و البته  که همگی قابل احترام هستند آیا اتاق و هیاتهای نمایندگی اتاقها به شاخصه های انتخاب افراد ازجمله شایسته سالاری،رهبری و بسیاری از شاخصهای علمی در انتخاب رییس اتاق ایران توجه دارند ؟ آیا هنوز عده ای معتقدند که شهرستانی بودن یا تهرانی بودن ملاک است؟! مگر ما ایرانی نیستیم .مگر نه اینست که فعالان بخش خصوصی ما را در انتخابات اسفند ماه انتخاب کرده که از منافع بخش خصوصی و به طبع آن منافع ملی دفاع نماییم. یا اینکه در چنبره افکار سنتی و روابط خود ، بدون توجه به شاخصهای علمی دست به انتخاب رییس اتاق ایران بزنیم.اگر فردی از کاندیدا ها بر اساس معیارهای علمی ، اصلح باشد، پیشنهاد میگردد که هیات نمایندگان بر اساس آن شاخصها ، عملکرد گذشته و اهداف و برنامه های آینده فرد مورد نظر به آن رای دهند حال چه آن فرد شهرستانی باشد چه تهرانی.

امروزه که در عرصه تاریخی مناسبات بین المللی هستیم و زمینه های  تجارت بین المللی رو به گشایش است  ،هیات نمایندگان اتاقهای بازرگانی با بلوغ فکری خود میتوانند بر اساس شایسته سالاری و معیارهای مشخص مورد وثوق علم مدیریت برای کاندیدادها از جمله  مهارت و تخصص، خلاقیت و نوآوری، حسن شهرت،ا رتقاء بهره‌وری، تقویت روحیه کار گروهی ومشارکت کارکنان، توجه به عملکرد کارکنان و افزایش کارآیی واحد، ویژگی‌های عمومی مدیریتی و شاخصهای آنها ،فردی اصلح را فارغ از هر نوع قومیت ، تهرانی یا شهرستانی بودن برای ریاست و هیات ریسه اتاق بازرگانی ایران  انتخاب کرده تا در این راستا بتوانیم در عرصه دیپلماسی تجاری پویاتر ظاهر شده و جواب اعتماد فعالان بخش خصوصی را که اسفند گذشته به ما رای داده اند را به درستی داده و زمینه رشد و شکوفایی اقتصاد را فراهم کنیم.

*عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران