دانشگاه‌ها در بازی نفتی‌ها چه می‌کنند؟
توافق حاصل شده بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی مسئولیت تحقیقات توسعه ای برخی میادین نفتی کشور به دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی مدنظر؛ واگذار شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در دنیای کنونی توجه به امر توسعه مبتنی بر دانش و فناوری در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه رو به افزایش است و از آنجا که آموزش، پژوهش و فناوری اجزای اصلی توسعه هستند، تدوین طرح و برنامه‌ای مدون در عرصه‌های مختلف علوم، تحقیقات و فناوری امری ضروری است. در کشور ما نیز در سالهای اخیر بحث پژوهش و فناوری مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان کلان کشور قرار گرفته است و تدوین سند چشم انداز بیست ساله که ایران را در افق ۱۴۰۴ کشوری رشد یافته با جایگاه اول علمی و فناوری در بین کشورهای منطقه تصویر می‌کند، گام نخست در فرایند برنامه ریزی در سطح ملی است.
برای دستیابی به این چشم انداز، چهار برنامه پنج ساله در نظر گرفته شده است که نخستین آن‌ها برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ بوده است.
بخشی از این برنامه به توسعه مبتنی بر دانایی اختصاص یافته و در این میان آموزش عالی، تحقیقات و فناوری محور قرار گرفته است.
حال آنکه تولید علم در جامعه زمانی به مقصد می‌رسد که بتواند به ثروت تبدیل شود و در این زمینه انجام تحقیقات کاربردی و توسعه فناوری از مهم‌ترین اقداماتی است که تولید علم سودآور را ممکن می‌سازد.
در همین راستا و بر اساس اهتمام به نقش دانشگاه‌ها و پژوهش، فناوری و در پی تاکید وزیر نفت مبنی بر بهره‌مندی از تجربه و تخصص دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در توسعه میادین نفتی و توافق حاصل شده بین شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مسئولیت تحقیقات توسعه‌ای برخی میادین نفتی کشور به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مدنظر؛ واگذار شده است.
بر اساس این موافقت نامه‌ها دانشگاه‌های شیراز، صنعتی امیرکبیر، صنعتی سهند، صنعت نفت، صنعتی شریف، پژوهشگاه صنعت نفت، انستیتو نفت دانشگاه تهران، دانشگاه ازاد و پژوهشکده ازیاد برداشت از مخازن نفت و گاز در خصوص مطالعات پژوهشی به منظور توسعه فناوری‌های تولید و افزایش ضریب برداشت از مخازن نفتی با شرکت ملی نفت همکاری می‌کنند.
که به منظور دستیابی به این اهداف وزارت نفت بودجه‌ای افزون بر ۱۳۰ میلیارد تومان در نظر گرفته است و مقرر شده که کارهای تحقیقاتی روی ۵۴ مخزن به مدت ۱۰ سال به انجام برسد.
براساس این گزارش موافقتنامه انجام مطالعات پژوهشی مخزنی به منظور توسعه فناوری‌ها برای بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و افزایش ضریب برداشت در میدان مارون (مخازن نفتی بنگستان و آسماری)، میدان آزادگان (مخازن نفتی سروک، فهلیان، کژدمی و گدوان) امضا شد.
در موافقتنامه همکاری بین شرکت ملی نفت و دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز مطالعه میدان دارخوین (مخازن نفتی فهلیان)، میدان فروزان (مخازن نفتی برگن A و برگن B، یاما‌ها، منفیا، شعیبا و عرب) به این دانشگاه سپرده شد.
دانشگاه صنعتی سهند نیز قرار است مطالعه پژوهشی میدان آغاجاری (مخزن نفتی بنگستان) و میدان سروش (مخازن برگن A و B) را انجام دهد.
دانشگاه شیراز نیز برای مطالعه میدان منصوری (مخزن نفتی بنگستان، آسماری) و میدان ابوذر (مخزن نفتی غار) انتخاب شده است.
پژوهشکده ازیاد برداشت نیز مطالعه میدان‌های پارس جنوبی (لایه گازی پارس جنوبی لایه نفتی، بی‌بی حکمیه مخزن نفتی آسماری و بی‌بی حکمیه و بنگستان) را عهده‌دار است.
براساس این موافقتنامه؛ دانشگاه صنعتی شریف میدان کوپال (مخزن نفتی آسماری و بنگستان)، میدان رگ سفید (مخزن نفتی آسماری و بنگستان)، میدان شادگان (مخازن نفتی آسماری فوقانی و تحتانی) را مورد مطالقعه قرار می‌دهد.
مطالعه میدان درود (مخزن نفتی یاما‌ها و منفیا)، میدان گچساران (مخزن نفتی آسماری و بنگستان)، میدان نوروز (مخزن نفتی برگنB) نیز جهت انجام تحقیقات توسعه‌ای به دانشگاه صنعت نفت سپرده شد.
دانشگاه آزاد نیز به منظور ازدیاد برداشت و فشار مخازن نفت میدان کرنج در قالب شناسایی مسایل عملیاتی میدان فعالیت مطالعاتی خواهد داشت.
همچنین موافقتنامه همکاری بین شرکت ملی نفت و پژوهشکده صنعت نفت جهت مطالعه میدان اهواز (مخزن نفتی بنگستان و آسماری)، میدان یادآوران (مخزن نفتی فهلیان و گدوان و کژدمی) منعقد شد.
حال باید دید دانشگاه‌ها مسیری را که برایشان تعریف شده بدرستی خواهند پیمود و هدف مورد نظر نفتی‌ها را جامه عمل خواهند پوشاند؟
قدر مسلم آنکه نفت در جهان به عنوان عنصر موثر انرژی در سطح بین الملل مورد بحث، چالش و تصمیمات بسیار جدی و سرنوشت ساز قرار می‌گیرد اما در ایران جایگاه علم و پژوهش در این صنعت نادیده انگاشته شده بطوری که هرگاه نیاز به پژوهش و خلق فناوری در صنعت نفت داشته‌ایم با پول نفت آن را خریده‌ایم اما از پتانسیل مراکز عملی کشور بهره لازم را نبرده‌ایم.
حال آنکه دانشگاه به عنوان مجموعه‌ای که تخصصی کردن علوم مختلف در آن تحقق می‌یابد و زمینه‌های مختلف علمی از آن طریق رشد و توسعه پیدا می‌کند، می‌تواند موجبات پویایی هر چه بیشتر این صنعت را فراهم آورد؛ لذا ضرورت دارد که ارتباط دانشگاه با صنعت سرعت یافته تا شاید آنچه در اهداف توسعه‌ای نفت مدنظر است زود‌تر محقق شده و این صنعت به لحاظ فناوری‌های روز با صنعت نفت دنیا قابل رقابت باشد.
گزارش از زهرا قلی پور