برنده مسابقه برداشت از میدان مشترک با عراق چه کسی خواهد بود؟/غرب کارون همچنان در اولویت وزارت نفت

به گزارش خبرنگار ایلنا، میادین مشترک منطقه غرب کارون از جمله آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران؛ میادین نفتی هستند که در اولویت توسعه دولت یازدهم قرار دارند و با توسعه آنها، افزایش ظرفیت تولید نفت و میعانات گازی به 5.7 میلیون بشکه تا سال 1397 تحقق می یابد.

میدان آزادگان، بزرگترین میدان نفتی ایران و پس از میدان غوار (عربستان سعودی) و میدان بورقان (کویت)، سومین میدان بزرگ نفتی جهان محسوب می‌شود. اکتشاف میدان آزادگان به سال ۱۳۷۶ باز می‌گردد و در محدوده‌ای به وسعت ۲۰ در ۷۵ کیلومتر، در ۱۰۰ کیلومتری غرب اهواز و در منطقه دشت آزادگان واقع شده‌است.

ظرفیت اثبات‌شده این میدان ۳۳ میلیارد بشکه تخمین زده شده بود. در سال ۱۳۷۸ لایه جدید نفتی با ظرفیت ۲٫۲ میلیارد بشکه، در این میدان کشف شد. میدان آزادگان دارای دو بخش شمالی و جنوبی است. از سال ۱۳۸۷ تولید نفت از بخش جنوبی با ظرفیت ۲۵ هزار بشکه نفت در روز شروع شده‌است. بخش آزادگان شمالی در مجاورت میدان مجنون عراق قرار دارد.

در سال 2001 توسعه این میدان شرکت ژاپنی اینپکس، سپرده شد اما پس از ۵ سال در پی عدم فعالیت اینپکس در این میدان قرارداد با این شرکت لغو و. دولت مذاکره با روسیه و هند را نیز در دستور کار قرار داد. اما بعد از هفت سال تعلل برای توسعه میدان در مهر سال ۱۳۸۹ توسعه همه مخزن‌های میدان آزادگان به شرکت ملی نفت چین واگذار شد. قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی به ارزش ٢٫۵ میلیارد دلار در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و در نهایت با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه (MDP)، عملیات اجرایی این طرح از شهریور سال ١٣٩١ همزمان با تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان (RMDP) آغاز شد.

از سال ۲۰۰۹ شرکت ملی نفت چین قراردادی به جهت اکتشاف و توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی با دولت ایران امضا کردو نهایتاً بهره‌برداری از این میدان با سرمایه‌گذاری شرکت‌های ایرانی و ظرفیت تولید روزانه ۲۵٫۰۰۰ بشکه در تیر ۱۳۸۶ آغاز شد.

ظرفیت تولید این میدان ۲۶۰٫۰۰۰ هزار بشکه در روز اعلام شده بود. برداشت این میزان نفت در پی تعمیر و تکمیل ۶ حلقه چاه نفت، ساخت حدود ۹۰ کیلومتر خط لوله، ۲ دستگاه تفکیک کننده نفت و گاز و ۱۰۰ کیلومتر خط لوله ۱۰ اینچ انجام شده‌است.

طبق قرارداد با چینی‌ها باید طی ۵۲ ماه حجم تولید از میدان باید به روزانه ۳۲۰ هزار بشکه برای مدت سه سال افزایش می‌یافت که بعد از گذشت حدود چهار سال این طرح کمترین پیشرفتی نداشت. پس از حدود چهار سال از حضور شرکت شرکت ملی نفت چین در میدان آزداگان جنوبی، این شرکت به دلیل تعلل در توسعه این میدان مشترک با عراق در اردیبهشت ۱۳۹۳ خلع ید شد. مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران (رکن‌الدین جوادی) اعلام کرد: به دستور وزیر نفت (بیژن نامدار زنگنه)، پیمانکار چینی طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی، خلع ید و حکم برکناری آن ابلاغ شد. از مجموع ١٨٥ حلقه چاهی که باید براساس برنامه در فاز نخست توسعه این میدان به بهره برداری می‌رسید، تنها هفت حلقه چاه حفاری شد، در حالی که شرکت متن، پیمانکار چینیِ طرح (CNPCI) طبق قرارداد به استقرار ٢٥ دکل حفاری در این میدان در سال ۲۰۱۴ میلادی ملزم کرد، شرکت ملی نفت چین تنها برای افزودن یک دکل حفاری دیگر در این میدان مشترک برنامه ریزی کرد. بیژن نامدار زنگنه در روزهای پایانی بهمن ماه سال ۱۳۹۲ عملکرد پیمانکار چینی را نامطلوب ارزیابی کرده بود و گفته بود آخرین اخطارهای لازم برای خلع ید به این پیمانکار داده شده است.

بر اساس این گزارش ، در طرح جامع توسعه جدید میدان نفتی آزادگان جنوبی دو فاز تعریف شده است که در فاز نخست توسعه، تولید٣٢٠ هزار بشکه نفت در روز و ١٩٧ میلیون فوت مکعب گاز پیش بینی و مقرر شده است این میزان تولید با حفر ١٨٥ حلقه چاه، ٥٢ ماه پس از تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان محقق شود که بنا به اعلام مدیرعامل شرکت متن مناقصه برای افزایش تولید زودهنگام به میزان ٨٠ هزار بشکه از این میدان تا پایان سال ٩٤ ، در حال برگزاری است و همچنین با برنامه ریزی‌های انجام شده تا پایان سال ١٣٩٥ به تولید اولیه ٣٢٠ هزار بشکه در روز محقق می‌شود. به علاوه افزایش تولید نفت این میدان به روزانه ٦٠٠ هزار بشکه نیز در فاز دوم توسعه میدان مدنظر قرار دارد.

توسعه میدان مشترک آزادگان شمالی نیز در حال حاضر از سوی شرکت سی ان پی سی آی چین در دست اجراست. این میدان در ١٢٠ کیلومتری غرب اهواز واقع شده است. فاصله این میدان تا میدان آزادگان جنوبی ٤٠ کیلومتر است  مقرر شده که در نیمه نخست سال جاری، به هدف تولید ٧٥ هزار بشکه ای فاز نخست این طرح توسعه ای که در قالب بیع متقابل اجرا می شود، برسد.

این شرایط در حالیست که توسعه میدان آزادگان در عراق که به میدان نفتی مجنون معروف است توسط شرکت رویال داچ شل با سرعت انجام می‌شود. در حالی که کار توسعه سه میدان مشترک آزادگان جنوبی، شمالی و میدان یادآوران در خاک ایران به کندی پیش می‌رود، عراق با همکاری کمپانی‌های نفتی، از جمله شرکت ملی نفت چین کار توسعه تاسیسات و استخراج نفت را به سرعت به پیش می‌برد. عراق از شهریور ماه سال ١٣٩۲ تنها از میدان مجنون، که میدان مشترک با آزادگان جنوبی است، روزانه ۱۷۵ هزار بشکه نفت استخراج می‌کند.

میدان یادآوران، از میدان‌های نفتی ایران است که در استان خوزستان در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر اهواز و شمال خرمشهر، واقع شده است. ابعاد میدان ۱۵ در ۴۵ کیلومتر است. طبق برآوردهای جدید حجم نفت درجای این میدان نفتی 34 میلیارد بشکه است و هم اکنون روزانه 54 هزار بشکه نفت تولید می کند.این میدان در مجاورت میدان سنباد که یکی از میدان‌های نفتی عراق است قرار دارد.

از این میدان دو نوع نفت سنگین و نفت سبک به ترتیب از دو لایه سروک و فهلیان تولید می‌شود.میدان یادآوران از ترکیب دو میدان تاقدیس حسینیه و کوشک تشکیل که تاقدیس حسینیه در ناحیه دزفول شمالی در مجاورت و به موازات خط مرزی و مشترک بین ایران و عراق و چاه حسینیه به فاصله ۲۱ کیلومتری شمال غربی چاه دارخوین و حدود ۵/۳۴ کیلومتری شمال غرب چاه خرمشهر  و حدود ۳۰ کیلومتری جنوب چاه کوشک واقع شده‌است. ت

تاقدیس کوشک در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غرب ساختمان جفیر و ۲۲ کیلومتری جنوب شرق ساختمان آزادگان و ۸۰ کیلومتری جنوب غرب اهواز نزدیک مرز ایران و عراق قرار دارد. امتداد آن شمال غرب – جنوب شرقی است. طرح توسعه این میدان توسط شرکت مهندسی و توسعه نفت(متن) و شرکت نفتی sinopece چین در حال انجام است و طی پیش بینی های انجام شده در سال 1404 به 247 هزار بشکه در روز خواهد رسید.

زمانی که توسعه فاز اول میدان مشترک نفتی یادآوران با هدف تولید روزانه 85 هزار بشکه نفت خام در سال 1387 به شرکت چینی سینوپک در قالب قرارداد بیع متقابل واگذار شد، این شرکت چینی کار خود را از مرداد ماه همان سال آغاز کرد به طوری که به گفته سرپرست طرح توسعه میدان نفتی یادآوران تا دردی ماه سال گذشته حدود 95 درصد پیشرفت داشته که با تداوم همین روال تا کنون باید تولید 85 هزار بشکه محقق شده باشد.سرپرست طرح توسعه این میدان دی ماه سال 93 از پیشرفت 100 درصدی حفاری 55 حلقه چاه خبر داده و گفته بود که با این وضع و سرعت حفاری در ابتدای سال جاری به تولید نهایی مرحله نخست دست خواهیم یافت.وی همچنین گفته بود: در فاز سوم توسعه این طرح نیز مجموع تولید روزانه 300 هزار بشکه مدنظر است.

تا دی ماه سال 93 بالغ بر 26 میلیون بشکه نفت تولید شده است و عملیات حفاری نیز از 200 هزار متر در نیمه اول سال 93 گذشته است.گفته می شود که طرح تولید نهایی فاز یک طرح توسعه میدان یادآوران با ظرفیت 85 هزار بشکه در روز در ماه جاری تحقق خواهد یافت.همچنین با اجرای مرحله نخست فاز دوم افزایش تولید از این میدان از 85 به 135 هزار بشکه و در مرحله نهایی این فاز از 135 هزار به 180 هزار بشکه خواهد رسید.کارخانه بهر‌ه‌برداری این میدان با ظرفیت 135 هزار بشکه طراحی شده  که حجم فاز اول آن 85 هزار بشکه است؛ این کارخانه دارای سه ترین است که دو ترین آن با ظرفیت 90 هزار بشکه برای نفت سبک و یک ترین با ظرفیت 45هزار بشکه برای نفت سنگین است.

فاز اول کارخانه تاکنون 80 درصد پیشرفت داشته اما علی‌رغم رسیدن طرح به مراحل انتهایی، شرکت چینی سینوپک در تکمیل این طرح حدود 18 ماه تأخیر داشته است طبق قرارداد توسعه فاز اول میدان مشترک یادآوران با هدف تولید روزانه 85 هزار بشکه نفت باید طی مدت 48 ماه پس از زمان مؤثر شدن قرارداد عملیاتی می‌شد البته این زمان بر اساس قرارداد قابل تمدید به 59 ماه نیز بود اما هم اکنون پیمانکار چینی هفتاد و هفتمین ماه حضور خود را در این میدان سپری می‌کند.یکی از علل تأخیر در اجرای طرح توسعه این میدان تأمین کالاهای مورد نیاز اعلام شده است. یادآور می شود؛ با وجود تاخیر ایران در برداشت از این میدان طبق آنچه پیش بینی کرده بود طرف عراقی حفاری چاه‌های خود را آغاز کرده و تاکنون برداشتی از این میدان نداشته است.

میدان نفتی یاران نیز به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که در بخش یاران شمالی شرکت ملی نفت ایران همچنین میزان نفت درجا را معادل ۹۹۸ میلیون بشکه تخمین زده است که با احتساب ضریب بازیافت 5.3 درصد حدود ۵۲٫۴۸ میلیون بشکه نفت خام این میدان قابل استحصال خواهد بود،‌اما عراق همچنان در برداشت از میادین مشترک از ایران جلوتر است.

میدان مشترک نفتی یاران شمالی در سال 1388 کشف شده و قرار‌داد توسعه آن در دولت دهم و در آذرماه سال 1390 بین شرکت مهندسی و توسعه نفت به عنوان کارفرما و شرکت نفت و گاز پرشیا به عنوان پیمانکار با ارزش 600 میلیون دلار منعقد شد.بر اساس این گزارش شرکت ملی نفت ایران میزان نفت درجای میدان یاران شمالی را معادل ۹۹۸ میلیون بشکه تخمین زده است که با احتساب ضریب بازیافت 5.3 درصد حدود ۵۲٫۴۸ میلیون بشکه نفت خام این میدان قابل استحصال خواهد بود،‌اما عراق همچنان در برداشت از میادین مشترک از ایران جلوتر است.

میدان نفتی یاران شمالی که در نقطه صفر مرزی با کشور عراق قرار دارد، طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در راستای افزایش تولید از میادین مشترک تا فروردین‌ماه سال 1395، روزانه 30 هزار بشکه نفت تولید خواهد کرد. براین اساس این میدان نفتی که با میدان مجنون در عراق مشترک است، اکنون روزانه پنج هزار بشکه نفت تولید می‌کند و این در حالی است که حجم عمده مخازن این میدان نفتی در کشور عراق قرار گرفته است.طبق تقسیم‌های صورت گرفته عراق اکنون 260 هزار بشکه از این میدان مشترک برداشت می‌کند و این در حالی است که برنامه‌هایی برای برداشت بیشتر از این میدان نیز دارد.

گفته شده که تا تیرماه برداشت از این میدان 12 تا 15هزار بشکه می‌رسد و در مجموع 20 چاه در این میدان مشترک حفاری خواهد شد.بر این اساس در راستای اولویت وزارت نفت مبنی بر توسعه میادین مشترک نفتی ، طرح توسعه یکپارچه میدانهای مشترک نفتی غرب کارون توسط شورای اقتصاد به تصویب رسید تا ظرفیت تولید نفت کشور طی چهار سال آینده روزانه 550 هزار بشکه افزایش یابد.این طرح با سرمایه گذاری ١٥,٢ میلیارد دلار قرار است با زمانبندی اجرا طی ٤ سال و بازپرداخت تا سال ١٤٠٠ به انجام برسد.

میدان نفتی یاران جنوبی از دیگر میادین حوزه غرب کارون است که با کشور عراق مشترک است و طبق سیاست دولت مبنی بر اولویت دهی به توسعه میادین مشترک، عملیات توسعه آن در حال اجرا است.بر این اساس این میدان نفتی مشترک، با طول 22کیلومتر و عرض 2.5 کیلومتر با نفت درجای دو میلیارد بشکه، در فاصله 130 کیلومتری غرب اهواز در نقطه صفر مرزی با عراق قرار دارد و با میدان مجنون عراق مشترک است.

با اجرای عملیات توسعه ای میدان مشترک یاران جنوبی، برداشت از این میدان مشترک تا نیمه سال جاری به روزانه 40 هزار بشکه می رسد و این در حالی است که عراق روزانه 200 هزار بشکه از این میدان برداشت می‌کند.طبق آخرین آمار تا پایان سال ٢٠١٤ عراق روزانه ٢٠٠ هزار بشکه از این میدان برداشت کرده است، اما ایران در یاران جنوبی تولید زودهنگام ندارد و پس از این که هر یک از چاهها به تولید برسد به واحد بهره برداری اروندان منتقل خواهد شد.

بر اساس این گزارش وزیر نفت در نشست خبری اخیر خود تاکید کرد که درباره تولید نفت اولویت همچنان غرب کارون است و طبق برنامه ریزی باید در طول سه سال ٧٠٠ هزار بشکه تولید از میدانهای غرب کارون داشته باشیم. وی با بیان این که در توسعه میدانهای غرب کارون و تولید در آن مشکلات زیادی داشته ایم، گفت: مجوزهای لازم را برای امضای قراردادهای بیع متقابل از طریق بند «ق» از شورای اقتصاد دریافت کرده ایم و برای این میدانها ٢٠ میلیارددلار اعتبار طبق اعلام مسئولان مربوطه تخصیص قطعی داده شده است و ما امیدواریم مراحل اجرایی پرداخت این اعتبارات به خوبی جلو برود.

در حال حاضر بیش از ۱۵ میدان نفتی مشترک با کشورهای همسایه داریم و با توجه به عدم محدودیت برداشت کشورها از میادین مشترک، بدون شک موضوع توسعه میادین مشترک نفتی و گازی مهم‌ترین اولویت وزارت نفت به شمار می‌رود‌.

در همین رابطه بارها مسوولان نظام اعلام کرده‌اند که توسعه میادین مشترک نفتی باید در اولویت قرار گرفته و وزارت نفت ابتدا باید این میادین را توسعه داده و پس از آن به فکر توسعه میادین نفتی داخلی باشد‌. بر همین اساس و با توجه به اهتمام ویژه کشورهای همسایه برای توسعه میادین نفتی مشترک، هر روز تاخیر در اقدام برای توسعه این میادین از سوی مسوولان وزارت نفت آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به همراه دارد