راهکاری برای ساده سازی اخذ مالیات از بنگاههای کوچک و متوسط

ابوالفضل شفائی رییس پژوهشکده توسعه زیرساخت های تولیدی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در یادداشتی به ارائه راهکارهایی برای اخذ مالیات از بنگاههای کوچک و متوسط پرداخته که متن آن را در ادامه می خوانید:

بنگاه‌های اقتصادی کشور را می‌توان به سه دسته، کوچک، متوسط و بزرگ  تقسیم کرد. در حال حاضر رویه اخذ مالیات از همه این بنگاه‌های اقتصادی به میزان یکسان بوده و مراجع قانونی، بر اساس میزان سود کسب شده این بنگاه ها، میزان مالیات را مشخص و نسبت به اخذ آن اقدام می نمایند. اما یکی از مشکلاتی که در بنگاه های کوچک وجود دارد ، این است که آنها ، کمتر با قوانین و مقررات حاکم بر اخذ مالیات آشنا هستند و بنابراین امور حسابداری و حسابرسی خود را بیشتر برون سپاری می کنند. این امر اعث شده است که در برخی مواقع ، مالیات هایی که توسط سازمان مالیاتی بر اینگونه بنگاه ها در نظر گرفته می شود متناسب با واقعیات نباشد و موجب بروز مشکلاتی برای این بنگاه ها و حتی بعضا باعث تعطیلی برخی از آنها شود. همچنین در بسیاری مواقع به این علت، پرونده های اختلافات مالیاتی در ادارات دارایی گشوده می شود که زمان زیادی را از مودی و ممیز مالیاتی صرف می کند. در این راستا ، پیشنهاد می شود قوانین و مقررات مالیاتی با هدف بهبود فضای کسب و کار برای بنگاه های کوچک و در جهت کمک به این بنگاه ها که در اندازه های خود اشتغال زا نیز هستند، به صورت ذیل تغییر کند:

1-  کلیه بنگاه‌ها با استفاده از آنالیز  ABC به سه دسته تقسیم شوند (بنگاه‌های بزرگ (A) متوسط (B) و کوچک(C) ). بر اساس قانون پاراتو (آنالیز ABC) در این تقسیم بندی حدود 20 تا 30 درصد از بنگاه‌ها در دسته  A  قرار خواهند گرفت و چیزی در حدود 30 تا 40 درصد بنگاه ها نیز در دسته C جای می گیرند. طبیعتاً مبنای این دسته بندی میزان درآمد بنگاهها خواهد بود و حدود باید به گونه ایی تعیین شود که حدود 30 تا 40 درصد بنگاه ها در گروه آخری قرار گیرند.

2-  برای بنگاه‌های قرار گرفته در دسته C مبنای اخذ مالیات، میزان درآمد باشد نه سود کسب شده. به عنوان مثال می توان برای این بنگاه‌ها اعلام کرد که 2 درصد از درآمدشان را بعنوان مالیات موظفند به دولت پرداخت نمایند.( لازم به توضیح است که مبنای قرار گرفتن بنگاه ها در این گروه و میزان درصد تعیین شده برای پرداخت مالیات نیازمند کار کارشناسی می باشد)

3-  این گروه، نیاز به نگهداری دفاتر قانونی نداشته و صرفا باید درآمدهای خود را به درستی ابراز نمایند. برای این منظور ضروری است تا این بنگاه ها ، یک حساب بانکی مشخص را به اداره دارایی معرفی نموده و تمام درآمدهای خود را از طریق این حساب دریافت نمایند. (به نظر نمی‌رسد که ضروری باشد تا استانداردهای حسابداری در بنگاه‌های بزرگ و بنگاه‌های کوچک و متوسط یکسان باشد. می‌توان بر اساس این رویه اقدام به تدوین استانداردهای جدید نمود) .

4-  بنگاه‌های قرار گرفته در گروه های Aو B  مطابق روال گذشته، مالیات را بر اساس دفاتر قانونی و متناسب با سود کسب شده در طی دوره مالی پرداخت می‌کنند

5-  بنگاه‌های گروه دوم و سوم، باید توجه داشته باشند که تنها ملاک پرداخت مالیات آنها میزان درآمد بوده و لازم است در ابراز درآمد دقت لازم را داشته باشند. چنانچه بنگاهی درآمدی را کتمان نماید، می‌توان برای آن جریمه سنگینی در نظر گرفت (بعنوان مثال در مقابل 2% مالیات، 40 تا 50 درصد جریمه درآمد کتمان شده باشد- سیستم اعتماد به مؤدی و جریمه سنگین در صورت اثبات خلاف آن در ایران نیز باید نهادینه شود) .

فرایند پیشنهادی اخذ مالیات از بنگاه های کوچک می تواند مزایای ذیل را در برداشته باشد:

1-  هزینه نگهداری دفاتر قانونی بنگاه‌های کوچک و متوسط کاهش یافته و صرفا برای امور مدیریتی حساب‌ها نگهداری می‌شود.

2-  با توجه به درصد پایین مالیات و همچنین جریمه سنگین عدم ابراز درآمد، فرار مالیاتی به حداقل خود خواهد رسید.

3-  حجم فعالیتهای ادارات دارایی در بررسی پرونده‌های مالیاتی مؤدیان به نحو چشم‌گیری کاهش پیدا خواهد کرد (حدود 30 تا 40 درصد  بنگاه‌ها، بنگاه‌های متوسط و کوچک هستند) .

4-  با کاهش حجم فعالیت‌های ادارات دارایی، دقت این ادارات در شناسایی و بررسی پرونده بنگاه‌های بزرگ افزایش خواهد یافت.

5-  بنگاه‌های کوچک و متوسط مالیات را در حساب‌های خود بعنوان هزینه لحاظ کرده و در برآورد قیمت تمام شده آن را به صورت مقطوع حساب می‌کنند.

6-  درآمد دولت از بخش مالیات بنگاه‌های کوچک و متوسط تثبیت می‌شود (دولت می‌تواند کارفرمایان را مکلف کند که در هر پرداخت به پیمانکار، میزان مالیات متعلقه را کسر و به حساب خزانه واریز نمایند) .

7-  فساد ناشی از بروز اختلافات بین مؤدی و ممیز به حداقل ممکن می‌رسد.

8-  تنش‌های بین مدیران شرکت‌های کوچک و متوسط و ادارات دارایی به حداقل خود می‌رسد. و مدیران این بنگاه‌ها وقت بیشتری برای برنامه‌ریزی توسعه خواهند داشت.

9-  به نظر می‌رسد با اجرای این رویه، از نظر مسائل مالیاتی، فضای کسب و کار بهبود قابل توجهی پیدا خواهد کرد.

آنچه  در این پیشنهاد ، دولت به آن خواهد رسید، درآمد ثابت و پایدار از قبال اخذ مالیات از بنگاه های کوچک است و از طرف دیگر نیز بنگاه های کوچک نیز به واسطه کاهش هزینه های نگهداری، حساب ها از یک طرف و همچنین امکان برنامه ریزی با توجه به ثابت بود نرخ مالیات، از مزایای این طرح بهره مند شده و جامعه نیز با توجه به بهبود فضای کسب و کار، کاهش بیکاری و تعطیلی کمتر این بنگاهها سود مضاعفی خواهد برد.