آب انتقالی از دریا آب ارزشمند است نه گران/پروژه انتقال آب دریا مبهم و متکثر است

به گزارش ایلنا، عیسی بزرگ‌زاده در نخستین جلسه از مجموعه نشست «گفتگوهای آبی» با موضوع طرح انتقال آب دریا با اشاره به اهداف برگزاری نشست «گفتگوهای آبی» ضمن اشاره به اینکه شرکت مدیریت منابع آب بنا دارد تا در قالب نشست‌های گفتگوی آبی، مباحث و مسائل کلان آب کشور را با حضور موافقان و مخالفان به بحث بگذارد، گفت: حق هر شهروند ایرانی است که در جریان آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به پروژه‌های آبی کشور باشد.

بزرگ‌زاده افزود: گفتگو‌های آبی به ما کمک می‌کند تا در این حوزه تولید دانش انجام دهیم و نیز در تعامل با نخبگان و متخصصان این حوزه ضمن شناسایی کاستی‌ها و آشکار کردن حقایق به جبران خطا‌ها و تقویت نقاط قوت بپردازیم.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه برای پروژه‌های انتقال آب از دریا چیزی بالغ بر ۸ میلیارد دلار از منابع بخش خصوصی اعتبار در نظر گرفته شده و این پروژه با جدیت دنبال می‌شود، از میهمانان جلسه خواست تا نظرات خود را در این باره بیان کنند.

حاج زوار: آب انتقالی از دریا آب ارزشمند است نه گران

در این نشست "مهرداد حاج زوار"، مشاور انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی به عنوان موافق اجرای طرح‌های انتقال آب از دریا گفت: روند تاریخی تلاش‌ها برای حل مشکل کم آبی در ایران نشان می‌دهد که زمانی از طریق سد‌سازی به دنبال حل مشکل بودیم و گذشت زمان نشان داد که سد‌های ساخته شده تا چه میزان در مدیریت منابع آب به ما کمک کرده اند. همین‌طور در یک مقطع انتقال بین حوضه‌ای مورد تاکید بود و در حال حاضر نیز بحث انتقال آب از دریا مورد توجه قرار گرفته است.

وی ادامه داد: دوستان منتقد عمدتاً می‌گویند که آب انتقال یافته از دریا به فلات مرکزی آب گرانی است، اما من می‌خواهم بگویم این آب یک آب ارزشمند است. در واقع با اجرای این پروژه‌ها ما آب ارزشمندی را از دریا به حوضه‌های آبریز داخلی تزریق می‌کنیم که جایگزین آب فعلی برای صنایع می‌شود.

حاج زوار اضافه کرد: در تمام کشور‌های جهان صنایع بهای تمام شده آب را پرداخت می‌کنند و در ایران نیز باید همین رویه اتفاق بیافتد و آب ارزشمند دریا به جای آب‌های سطحی و زیر‌زمینی در فلات مرکزی مورد استفاده صنایع قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه طرح انتقال آب از دریا در بند ۱۲۰ طرح آمایش سرزمین صراحتاً مورد تاکید قرار گرفته است، افزود: بر اساس طرح آمایش سرزمین و دیگر اسناد بالادستی، دولت مکلف است تا بخشی از نیاز آبی فلات مرکزی را از طریق آب‌های نامتعارف همانند انتقال آب از دریا تامین کند.

وی در ادامه بیان کرد: برای اجرای این پروژه‌ها صنایع خود پیشقدم شده‌اند و با بکارگیری فناوری‌های نوین قرار است نسبت به انتقال آب دریا اقدام کنند و اینکه گفته می‌شود آب انتقال یافته گران خواهد بود، در حالی است که خود صنایع در این باره محاسبات لازم را انجام داده اند و حتماً برای آن‌ها توجیه اقتصادی دارد که وارد فاز اجرایی طرح شده اند.

نی‌ریزی: باید صنایع فلات مرکزی از آب‌های محلی بی نیاز شوند

در بخش دیگری از این نشست نیز "سعید نی‌ریزی"، مشاور طرح انتقال آب از دریا به عنوان موافق این طرح گفت: پیش از تصمیم گیری برای اجرای طرح‌های انتقال آب از دریا، مطالعات جامعی در فلات مرکزی انجام دادیم و نتایج این مطالعات نشان می‌داد که در آینده نزدیک دیگر هیچ آب سطحی و زیر‌زمینی برای توسعه در فلات مرکزی نخواهیم داشت.

وی ادامه داد: در حال حاضر تنها در فلات مرکزی ۵ میلیارد متر‌مکعب سالانه اضافه برداشت آب داریم و برای اینکه بتوانیم به نیاز‌های موجود در این منطقه پاسخ بدهیم، دست کم به ۲ میلیارد متر مکعب آب جدید نیاز داریم.

نی‌ریزی در همین رابطه توضیح داد: با توجه به مشکلات شدیدی که در فلات مرکزی در حوزه تامین آب به ویژه برای آینده وجود دارد، تصمیم این شد که برای جبران بخشی از کاستی‌ها به سمت آب‌های شور دریا برویم و نیاز‌های صنایع مستقر در فلات مرکزی را از این محل تامین کنیم.

مشاور طرح انتقال آب از دریا ادامه داد: توان محیطی فلات مرکزی و استان‌های شرق و جنوب شرق کشور به لحاظ تامین آب پایدار به شدت کاهش یافته و در آینده باید ساز و کاری در این مناطق ایجاد شود تا عمده فعالیت‌های ساکنین به سمت صنعت سوق پیدا کند.

وی در همین رابطه توضیح داد: صنعت در مقایسه با کشاورزی ۵۰ برابر ثروت بیشتری تولید می‌کند و نیز ۲۰ برابر امکان اشتغالزایی دارد؛ بنابراین با اجرای طرح‌های انتقال آب از دریا تلاش می‌کنیم ضمن تامین آب پایدار برای صنایع و معادن فلات مرکزی امکان زیست پایدار در مناطق کم آب کشور را فراهم کنیم.

نی‌ریزی در این باره توضیح داد: همانطور که اشاره کردم پیش از تصمیم گیری برای اجرای پروژه‌های انتقال آب دریا مطالعات جامعی صورت گرفت که در آن مسائل زیست محیطی نیز به صورت دقیق مورد توجه قرار گرفته است.

وی در رابطه با مسائل مالی طرح‌های انتقال آب از دریا نیز گفت: در پروژه‌های انتقال آب دریا، مسائل مالی و اصول اقتصادی نیز در نظر گرفته شده است و بر این باور هستیم که تزریق این آب با قیمت تمام شده بالا در مقصد سبب خواهد شد ارزش آب در مقصد بالا برود.

نی ریزی با تاکید بر اینکه باید صنایع فلات مرکزی از آب‌های محلی بی نیاز شوند، تصریح کرد: سابق بر این صنایع بزرگ در محیط پیرامونی خود گل و گیاه می‌کاشتند و باغداری داشتند، اما اکنون باید به سمتی بروند که روی پساب و بازچرخانی آب سرمایه گذاری کنند و با تامین ۱۰ درصد آب مورد نیازشان از طریق بازچرخانی از دیگر منابع آبی بی‌نیاز شوند که این اتفاق مزایای فراوانی برای حفظ آب‌های سطحی و زیر زمینی در فلات مرکزی خواهد داشت.

امیرزاده: پروژه انتقال آب دریا مبهم و متکثر است

در بخش دیگری از این نشست "مسعود امیرزاده" که به عنوان نماینده تشکل‌های محیط زیستی در این نشست حاضر شده بود، در نقد پروژه‌های انتقال آب گفت: پروژه انتقال آب دریا یک پروژه مبهم و متکثر است که نشان می‌دهد سیاست‌های کلان حاکمیت در حوزه منابع آب تغییر نکرده است.

وی با بیان اینکه طرح انتقال آب از دریا با طرح آمایش سرزمین سازگاری ندارد، افزود: مشخص نیست که با کدام فرایند تصمیم‌گیری این تصمیم برای حل مشکل آبی کشور اتخاذ شده است.

امیرزاده ادامه داد: بارگذاری‌ها در مناطق مختلف باید بر اساس توانمندی‌های محیطی مناطق باشد و اجرای طرح‌های انتقال آب در واقع همان تکرار مدل‌های اشتباه و راهکار‌های تکنیکی مانند احداث سد و حفر چاه برای پاسخگویی به نیازهاست.

نماینده تشکل‌های محیط زیستی در بخش دیگری از انتقادات خود از بالا بودن هزینه اجرای این طرح سخن گفت و در این باره اضافه کرد: قیمت تمام شده آب انتقال یافته به مقصد در این طرح چیزی حدود ۳.۵ یورو برای هر متر مکعب خواهد بود و این پرسش مطرح می‌شود که اساساً چه محصولی در مقصد می‌توان با آب ۳.۵ یورویی تولید کرد که توجیه اقتصادی داشته باشد؟

امیرزاده ادامه داد: من معتقدم هنوز آب در حوضه‌های آبریز وجود دارد و ما می‌توانیم با مدیریت تقاضا در حوضه‌های آبریز از پروژه‌های انتقال آب دریا بی نیاز شویم.

وی همچنین بیان کرد: اینکه کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به سمت شیرین سازی آب دریا رفته اند و عمدتاً در سواحل از این آب استفاده می‌کنند، دلیل نمی‌شود که ما هم این کار را انجام بدهیم چرا که میزان بارش‌ها و ظرفیت سرمایه گذاری‌های در ایران با کشور‌های عربی قابل مقایسه نیست.

مریدی: قیمت تمام شده آب انتقال یافته از دریا گران است

در ادامه این نشست، " علی مریدی" استاد دانشگاه به عنوان منتقد پیرامون پروژه‌های انتقال آب از دریا گفت: پیش از بحث و بررسی این موضوع باید مرز‌های اختیارات و تصمیم گیری‌ها از سوی نهاد‌های مختلف مانند وزارت نیرو و دولت مشخص شود، چرا که بسیاری از تصمیم گیری‌ها در این حوزه الزاماً در وزارت نیرو انجام نمی‌شود.

وی در ادامه گفت: هر پروژه و طرحی که اجرا می‌شود باید جنبه پایداری مالی و اقتصادی آن ارزیابی شود. پرسش من این است که در این پروژه آیا پایداری اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی دیده شده است؟

مریدی اضافه کرد: پرسش دیگر این است که موضوع پدافند غیر عامل در این پروژه چگونه دیده شده است؟ آیا به این فکر شده است که در مسیر انتقال آب چگونه باید با نیاز‌های جوامع محلی برخورد شود؟

وی در همین رابطه تصریح کرد: با اجرای این پروژه قیمت تمام شده آب در مقصد به شدت افزایش می‌یابد و این اقدام سبب خواهد شد تا پیامدهایی، چون مشکل آب فروشی و حفر چاه‌های غیرمجاز با هدف برداشت آب رواج پیدا کند.

بزرگ‌زاده: تا چه زمانی باید آب‌های سطحی و زیرزمینی فلات مرکزی را با قیمت تکلیفی به صنایع بدهیم

در این نشست سخنگوی صنعت آب نیز با اشاره به اینکه سرمایه گذاری صورت گرفته در پروژه‌های انتقال آب از دریا از طریق بخش خصوصی تامین می‌شود، گفت: یکی از صنایع معروف کشور تنها در سه ماهه اول سال ۲۶ هزار میلیارد تومان سود خالص داشته است که میان هیأت مدیره و سهامداران تقسیم شده است.

وی در همین رابطه ادامه داد: ما موافق این هستیم که آب یارانه‌ای به صنایع کوچک و متوسط پرداخت شود که آن‌ها در حوزه تولید و منابع مالی با مشکل مواجه نشوند، اما صنایع بزرگ و آب‌بری که سود‌های سرشاری دارند، چرا باید با قیمت تکلیفی آب تحویل بگیرند و سود‌های سرشار خود به گونه دیگری هزینه کنند؟ تا چه زمانی باید آب سطحی و زیر زمینی فلات مرکزی را آن هم با قیمت‌های تکلیفی به آن‌ها بدهیم؟

بزرگ‌زاده: آب هزار صنعت از طریق بازچرخانی تامین می‌شود

بزرگ‌زاده با اشاره به اینکه وزارت نیرو برای مدیریت منابع کشور تنها بر روی پروژه‌های انتقال آب تمرکز ندارد، ادامه داد: در حال حاضر هزار صنعت کشور به صورت سالانه ۸۳۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز خود را از طریق بازچرخانی تامین می‌کنند که این موضوع با جدیت در مورد دیگر صنایع نیز پیگیری می‌شود.

وی افزود: همچنین در حال حاضر بر روی چیزی حدود ۲۰۰ هزار چاه کشاورزی کنتور هوشمند نصب کرده‌ایم و از مرکز میزان برداشت آب این چاه‌ها کنترل خواهد شد، اما واقعیت این است که در برخی مناطق کشور مانند استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، کرمان، یزد به شدت با مشکل تامین آب سطحی و زیرزمینی رو به رو هستیم و از انتقال آب دریا می‌توانیم بخشی از نیاز این مناطق به ویژه در بخش صنعت را بدون اعمال فشار بر روی ظرفیت‌های محیطی پاسخ دهیم.

بزرگ‌زاده با اشاره به اینکه در فلات مرکزی و شرق کشور معادن فراوانی داریم که انتقال مواد معدنی آن‌ها به ساحل برای فرآوری به شدت گرانتر خواهد شد، افزود: در مقایسه با انتقال مواد معدنی به ساحل، انتقال آب ساحل به کنار معادن و صنایع قطعاً هزینه‌های کمتری دارد که صنایع خودشان نیز این محاسبات را انجام داده و آن را پذیرفته اند.

وی همچنین با تاکید بر لزوم مدیریت تقاضای آب در مناطق مختلف کشور اضافه کرد: همه موافق مدیریت تقاضا و صرفه جویی آب در بخش‌های مختلف هستیم، ولی بحث مهم پیرامون میزان اثربخشی این اقدامات و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی آن در جامعه است.

سخنگوی صنعت آب در این رابطه تصریح کرد: تا سال ۱۴۲۰ جمعیت کشور به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر می‌رسد و این در حالی است که منابع آب تجدیدپذیر کشور تا ۵۰ درصد نسبت به حال حاضر کاهش خواهد یافت. در این شرایط باید از هم اکنون به فکر آینده کشور باشیم و با ایجاد زیرساخت‌های مطمئن در پی تامین آب از منابع نامتعارف همانند پروژه‌های انتقال آب از دریا باشیم.