در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
موانع صادرات گاز ایران به ارمنستان؛ از نقشه آنگلوساکسونی زنگزور تا سنگ‌اندازی گازپروم
یک کارشناس مسائل قفقاز معتقد است: کنترل گاز ارمنستان کاملا در اختیار گازپروم روسیه بوده و در گذشته یکی از موانع صادرات و افزایش و توسعه حجم صادرات ایران به ارمنستان همین شرکت گازپروم بوده است.
سیدمحمدرضا دماوندی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره امکان جایگزین شدن گاز ایران به جای روسیه در بازار ارمنستان اظهار داشت: ابتدا باید گفت که خواست ما برای صادرات یک بحث و تمایل ارمنستان برای واردات از ایران یک بحث دیگر است. یعنی ابتدا باید ببنیم که آیا ارمنستان تمایلی به جایگزینی گاز ایران به جای روسیه دارد یا خیر. در ماه‌های اخیر ارمنستان در موضوعات مختلف علاقه لازم به همکاری و توسعه روابط با ایران نشان نمی‌دهد، موضوع دیگر اینکه اکنون شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که ارمنستان برای تامین انرژی به سمت آذربایجان سوق داده شود و درواقع یکی از ابزارهای بهبود روابط بین دو کشور ارمنستان و آذربایجان موضوع انرژی است، یعنی در نظر دارند از فرصت توقف احتمالی ارسال گاز روسیه به ارمنستان استفاده کرده و اعلام آمادگی شود که خط لوله آذربایجان به نخجوان از جنوب ارمنستان عبور داده شود و به خاطر این مجوز نیز بخشی از گاز مورد نیاز ارمنستان به صورت رایگان تامین شود، اکنون این اقدام به صورت گام به گام پیش می‌رود.
وی افزود: ما برای اینکه تمام گاز ارمنستان که از سوی روسیه منتقل می‌شود را تامین کنیم از نظر فنی و مخصوصا در زمستان مشکل گاز داریم، مگر اینکه به صورت سواپ و از طریق ترکمنستان تامین شود، در هر حال آنچه روسیه در این مرحله انجام می‌دهد بیشتر جنبه ایجاد فشار بر ارمنستان دارد تا در مواضعی که ارمنستان علیه روسیه در چند ماه اخیر دارد مخصوصا تصویب معاهده «رم» در پارلمان ارمنستان تجدیدنظر شود، به عبارت دیگر روسیه از ابزارهای خود برای فشار بر ارمنستان استفاده می‌کند.
این کارشناس مسائل قفقاز گفت: اکنون فصل سرما در مناطق شمالی ایران آغاز شده و قطع گاز روسیه بروی ارمنستان در کوتاه‌مدت فشار سنگینی ایجاد می‌کند علاوه بر اینکه بخشی از فضای ضد روسیه که در ارمنستان وجود داشته را تحریک و تهییج می‌کند، روس‌ها از ابزارهای کنترلی خود برای فشار بر دولت ارمنستان استفاده می‌کنند.
طبیعتا افزایش ظرفیت صادراتی ایران در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست و نیازمند ایجاد خطوط انتقال جدی است و موضوع دیگر اینکه به تصور بنده تصمیم روسیه برای توقف کامل صادرات به ارمنستان بعید است جدی باشد.
وی بیان داشت: ارمنستان یک کشور سردسیر است و در ۶ ماه دوم سال و بخش زیادی از تامین گرما را از برق و انرژی اتمی تامین می‌کند. واردات گاز از ایران هم درواقع مبادله گاز و برق بوده است، در عین حال ارمنستان منابع انرژی ندارد یعنی باید نفت و گاز مورد نیاز را وارد کند و باتوجه به اینکه کنترل گاز ارمنستان کاملا در اختیار گازپروم روسیه بوده؛ در گذشته یکی از موانع صادرات و افزایش و توسعه حجم صادرات ایران به ارمنستان همین شرکت گازپروم بوده است. بنابراین طبیعتا افزایش ظرفیت صادراتی ایران در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست و نیازمند ایجاد خطوط انتقال جدی است و موضوع دیگر اینکه به تصور بنده تصمیم روسیه برای توقف کامل صادرات به ارمنستان بعید است جدی باشد.
دماوندی با بیان اینکه ما باید در طولانی‌مدت به فکر توسعه خطوط انتقال گاز خودمان به ارمنستان باشیم، گفت: ما باید به نقشه‌ای که کشورها بدنبال آن هستند یعنی انتقال گاز از جنوب آذربابجان به نخجوان تا ارمنستان، به عنوان مانع توجه کنیم. چون احتمالا جنبه اجرایی به خود بگیرد، بخشی از خط لوله گازی که نخجوان را به ترکیه متصل می‌کند و ترکیه و آذربایجان بدنبال این خط هستند نیز طبیعتا باید به منابع اصلی گاز در آذربایجان متصل باشد و در این صورت اتصال نخجوان و خاک اصلی آذربایجان معنادار خواهد شد. بنابراین اگر این خط اجرا شود به عنوان ترانزیت باید گاز را به ارمنستان هم منتقل کنند و این یک مانع جدی در سر راه توسعه خطوط انتقال گاز ما به کشور ارمنستان است.
وی درباره اهداف گازی اجرای کریدور زنگزور توضیح داد: اگر به صورت تاریخی به موضوع زنگزور نگاه کنیم یک پروژه آنگلوساکسونی است که انگلیسی‌ها ۱۶۰ سال پیش شروع کردند. در حقیقت با طرح «جهان ترک» گام به گام جلو آمدند و اتفاقاتی که در طول ۱۶۰ سال گذشته رخ داده و از جمله واگذاری منطقه قره‌سو توسط رضاشاه به آتاتورک که ترکیه را به نخجوان متصل کرد؛ همه مراحلی برای شکل‌گیری جهان ترک بوده است. اکنون نقشه نهایی جهان ترک فقط یک پرانتز ۳۵ کیلومتری از عرض جنوبی ارمنستان است که مانع شده، بنابراین با تمام توان بدنبال اجرای پروژه‌ای هستند که موسوم به زنگزور است. اما ما آن را دالان طولانی ناتو می‌دانیم، بعبارت دیگر این یک برنامه از پیش طراحی شده است که کشورها با تمام قدرت بدنبال اجرای آن هستند و از تمام ابزار برای دسترسی و کامل کردن این نقشه استفاده می‌کنند و برای اجرای این پروژه ابزار مختلفی وجود دارد که طبیعتا جنگ آخرین مرحله است.
اگر به صورت تاریخی به موضوع زنگزور نگاه کنیم یک پروژه آنگلوساکسونی است که انگلیسی‌ها ۱۶۰ سال پیش شروع کردند. در حقیقت با طرح «جهان ترک» گام به گام جلو آمدند و اتفاقاتی که در طول ۱۶۰ سال گذشته رخ داده و از جمله واگذاری منطقه قره‌سو توسط رضاشاه به آتاتورک که ترکیه را به نخجوان متصل کرد؛ همه مراحلی برای شکل‌گیری جهان ترک بوده است.
این کارشناس مسائل قفقاز خاطرنشان کرد: آذربایجان و ترکیه به دنبال این هستند که به این دالان دسترسی پیدا کنند و از شیوه‌ها و ابزارهای مختلف استفاه می‌کنند که ازجمله فشارهایی است که بر ارمنستان وارد می‌شود تا همراهی کرده و موافقت خود را برای ایجاد این دالان اعلام کند. ولی اگر اقدامات به نتیجه نرسد جنگ آخرین راه‌حل خواهد بود، در نتیجه بنده معتقدم آذربایجان و ترکیه سربازان اجرای این طرح هستند و کسان دیگری در پشت صحنه وجود دارند که از این نقشه و طرح خود را کنار نمی‌کشند و به هر شکلی بدنبال اجرای آن هستند، البته اگر صرف برقراری راه بود که نخجوان به خاک اصلی آذربایجان ارتباط داشته باشد؛ در تمام سال‌ها از طریق خاک ایران ارتباط داشته و مشکلی وجود نداشت، ولی اگر به بند ۹ موافقتنامه صلح بعد از جنگ ۴۴ روزه ۲۰۲۰ بخواهند اشاره کنند در آنجا بر احیای راه‌های مواصلاتی زمان اتحاد جماهیر شوری تاکید شده که آنهم می‌تواند کمک‌کننده باشد و نخجوان و آذربایجان و همه کشورهای منطقه از آن بهره‌مند شوند. ولی وقتی آن بند ۹ را تفسیر به رای می‌کنند و می‌گویند منظور از بند ۹ ایجاد کریدور است؛ مفهوم این است که آنها واقعا بدنبال برقراری یک راه ارتباطی مرسوم و عادی نیستند.
وی افزود: تاکید باکو و آنکارا بر کریدور به این دلیل است که کاملا در اختیار خودشان باشد و از آن اختیارات کامل استفاده کرده و ارمنستان نظارتی بر کریدور نداشته باشد. این همان نقطه خط قرمز ایران است که عنوان می‌کند برقراری این کریدور درواقع مخل نظم و ترتیبات امنیتی در منطقه است و شرایط را به گونه‌ای رقم می‌زند که منافع ملی و امینت ملی ایران در خطر است، در نتیجه مخالفت می‌کند. بنابراین کریدور از نظر آنها برنامه درازمدت تاریخی بوده که از قبل کشورهایی به ویژه انگلستان در سایه همواره طرح‌ریزی کرده و بدنبال اجرای آن است.
