مزایای ورود گاز روسیه به پاکستان و افغانستان از طریق ایران/ تقویت موقعیت ژئوترانزیتی کشور با سوآپ انرژی/ از تنگه واخان وارد چین شویم

ابوالفضل ظهره‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اظهارات اخیر مقامات روس مبنی بر صادرات گاز به افغانستان و پاکستان از مسیر ایران اظهار داشت: موضوع ارسال گاز از طریق ایران به هر کشوری از جمله افغانستان استفاده از مزیت نسبی ما به عنوان یک کشوری است که از ظرفیت بالای ترانزیتی برخوردار است، ما در چهارراهی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب قرار داریم بنابراین اینکه در نظر داریم راه شمال به جنوب را به سمت روسیه و  آب‌های گرم و خلیج‌فارس و عمان فعال کنیم؛ به همین معنا است. این راه می‌تواند هوایی، ریلی، زمینی، ترانزیت کالا و مسافر و یا خط لوله گاز باشد مهم این است که این ظرفیت فعال شود. 

وی افزود: زمانی پاکستان حاضر نبود به هر دلیل از ایران گاز دریافت کند شاید در مناسبات با روسیه حاضر شود که گاز این کشور را دریافت کند، ما هم می‌توانیم از انتقال انرژی و گاز روسیه به پاکستان سهم داشته باشیم و این تضادی با اینکه خودمان در آینده بخواهیم به این کشورها گاز بفروشیم، ندارد. وقتی کشوری از مزایای دسترسی به انرژی برخوردار می‌شود بعد از آن به دنبال آن است که امنیت آن را تامین کند لازمه آن این است که منبع دریافت انرژی را متعدد کند چه منبعی بهتر از این که در کنار روسیه از ایران یا قزاقستان هم استفاده کند و یا اینکه سواپ انجام شود. بنابراین انتقال گاز روسیه به پاکستان و افغانستان از مسیر ایران  ایده نو و خوبی است و اگر این کار انجام شود ایران از دریافت هزینه انتقال گاز و مزیت نسبی خود بهره می‌برد.ضمن اینکه به رشد، توسعه و ثبات در منطقه کمک می‌کند، علاوه بر آن وقتی لوله گاز در منطقه‌ای مستقر می‌شود در کنار آن امنیت بوجود می‌آید، بنابراین کشوری که از طریق ایران گاز را دریافت می‌کند امنیت ایران هم برایش مهم خواهد شد. 

سفیر اسبق ایران در افغانستان با بیان اینکه متاسفانه در چند دهه گذشته در این زمینه حرکتی نداشته‌ایم و اکنون فرصتی شده که روس‌ها پا پیش گذاشته‌اند و ما هم باید استقبال کنیم، گفت: موضوع صادرات گاز حرف از بازار است اگر هر کشوری کالای خوب و با قیمت مناسب عرضه کند بازار را در دست دارد بنابراین اینگونه نیست که اگر روسیه وارد این بازار شود و از مسیر کشور ما برای ترانزیت استفاده کند، ما بازار را از دست داده‌ایم. ما با قیمت و شرایط بهتر می‌توانیم بازار را از آنِ خودمان کنیم، ضمن اینکه ما اکنون با کمبود گاز مواجهیم بخشی از صنعت را متوقف کردیم تا نیاز بخش خانگی را تامین کنیم. 

وی تاکید کرد: بهتر است گاز را تبدیل به پتروشیمی کنیم و در این صورت باید واردات گاز هم داشته باشیم، علاوه بر این اکنون برخی از استان‌های پاکستان که گاز را دریافت می‌کنند ۱۲ ساعت در خاموشی هستند، در کنار گازی که از روسیه قرار است به پاکستان ببرد ما نیز در آینده می‌توانیم به این کشور صادرات داشته باشیم و پاکستان هم می‌تواند تولید محصول کند بنابراین وقتی صنعت در این کشور رشد کند تقاضا هم افزایش پیدا می‌کند.

ظهره‌وند تصریح کرد: اکنون افغانستان یک کشور ویرانه است اگر امنیت این کشور بالا برود و صنعت رشد کند حتی اگر غیر از روسیه و ایران از دیگر کشورها هم گاز دریافت کنند باز هم کم است، هرچند خود افغان‌ها هم ذخایر گازی دارند، بنابراین ما باید این نگاه‌ها را کنار بگذاریم ما با سوآپ می‌توانیم موقعیت ژئوترانزیتی خودمان را فعال کنیم، بار سیاسی و امنیتی این اقدام بیش از میزان درآمد آن است و این در حالی است که غرب سعی کرده همواره ما را در محاصره نگه دارد. وقتی این مقدمه‌سازی انجام شد ما هم می‌توانیم گاز را تا مرز افغانستان و پاکستان ارسال کنیم و آن را تبدیل به برق کرده و صادر کنیم، نباید نگاه تنگ‌نظرانه‌ای که موجب می‌شود ایران همیشه درجا بزند؛ داشته باشیم.

وی تاکید کرد: اگر دید بلندمدت داشتیم بعد از چند دهه که خط لوله را تا مرز پاکستان برده‌ایم، منتظر نبودیم که این کشور گاز را از ما دریافت کند، امروز باید نگاه بلندتری داشته باشیم مثلا روسیه در ابتدا نورداستریم یک و در پی آن نورداستریم ۲ را اجرا کرد، این بدان معنا است که نورداستریم 3 نیز امکان اجرا دارد بنابراین اگر یک خط از روسیه برود به معنای تکمیل نیاز این کشورها نیست حتما برای ورود بیشتر انرژی فضا وجود خواهد داشت.

سفیر اسبق ایران در افغانستان با بیان اینکه ما با این پروژه‌ها اشتغال‌زایی کنیم، خاطرنشان کرد: اکنون ما باید به بازار امارات هم فکر کنیم، باید گاز را تبدیل به کارخانجات ال‌ان‌جی کنیم و به تمام دنیا و مناطق دور صادر کنیم دنیا امروز نیاز به انرژی دارد و روز به روز هم افزایش پیدا می‌کند، تا ۱۰ سال آینده تمام نفت و گاز تولیدی اوپک را فقط چین می‌تواند مصرف کند و برای دیگران چیزی باقی نمی‌ماند حتی اگر خودروها هم برقی شوند و نخواهند از بنزین مصرف کنند، به حدی نفت و گاز مصارف متنوعی دارد که به صرفه نیست سوزانده شوند. 

وی یادآور شد: باید نگاه عمیق و وسیع داشته باشیم این فرصت خوبی است که باید از آن استقبال و عملیاتی شود، ما می‌توانیم از افغانستان با یک خط لوله مشترک بین ایران و روسیه از مسیر تنگه «واخان» وارد غرب چین شویم، بنابراین هر قدر خط کشیده شود زمینه مصرف هم فراهم می‌شود.

ظهره‌وند بیان داشت: افغانستان ذخایر گازی دارد اما امکان استخراج و انتقال ندارند. به حدی بحران انرژی در این کشور بالاست که زباله می‌سوزانند و به دلیل آلودگی هوا کسی نمی‌تواند در پایتخت این کشور تنفس کند و بنابراین از گاز استقبال می‌کنند، ضمن اینکه این کشور ظرفیت خوبی دارد که کارخانه و کارگاه‌های کوچک و متوسط را فعال کند، تقاضای این کشور فزاینده است، وقتی افغانستان گاز را استفاده می‌کند تبدیل به پلی برای انتقال مازاد آن به شمال شرق پاکستان می‌شود که دور از دسترس است و به گاز نیاز دارند. اگر این مسیر راه بیفتد منجر به تحولاتی می‌شود که خط را تا کشمیر هم می‌رساند، همان‌گونه که چینی‌ها در مسیر یک جاده یک کمربند مثل مویرگ زیرساخت ایجاد می‌کنند زیرا می‌دانند کالا و منابع مورد نیازشان در همه نقاط کره زمین صادر و وارد می‌شود. وقتی خط لوله گاز از مسیری عبور می‌کند در کنار آن تحولات اجتماعی رخ می‌دهد، یعنی تحول اجتماعی وابسته به انرژی است بنابراین اگر گاز موازی با جاده حرکت کند میزان تقاضا ایجاد شده را نه تنها ایران و روسیه بلکه دیگر کشورها هم باید پاسخ دهند.