اوضاع برق و گاز ایران در بازار صد در صد نیازمند افغانستان/ ناامنی و بازگشت پول دو عامل بازدارنده تجارت با همسایه شرقی

ابوالفضل ظهره‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، با اشاره به نیاز افغانستان به انرژی و برنامه ایران برای ورود به این بازار اظهار داشت: افغانستان از نظر ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیکی محاط در کشورهای همسایه است، تنوع قومی و جغرافیایی و توسعه‌نیافتگی عمیق موجب شده این کشور همواره نیازمند به تعامل با کشورهای همسایه برای تامین نیازهای خود باشد. 

وی افزود: در حال حاضر کشور افغانستان بیش از 90 درصد نیازهای فعلی خود را وارد می‌کند و اگر هم بخواهد مسیر توسعه را طی کند باید میزان تعامل خود با کشورهای همسایه را افزایش دهد. البته فعلا این کشور وضع ناگواری دارد و فقط وابسته به واردات نیازهای ضروری مثل مواد غذایی و یا سوخت و برق است.

سفیر سابق ایران در افغانستان گفت: طی چند دهه گذشته یکی از موضوعات مورد مذاکره افغانستان با کشورهای همسایه پیرامون انرژی بوده که از ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، پاکستان واردات داشته و ایران هم در صدر فهرست کشورهای طرف تعامل و تجارت کابل بوده و خواهد بود.

وی درباره برنامه تفاهم افغانستان با پاکستان و تاجیکستان برای دریافت برق بیان داشت: اینکه افغانستان انرژی خود را از دیگر کشورها تامین کند به این مفهوم نیست که ایران بازار خود را از دست می‌دهد، هر کشوری که انرژی را با قیمت مناسب و پایدارتری برساند، قطعا در اولویت است. قاعدتا انرژی هر کشوری طرفدار خود را خواهد داشت. ضمن اینکه مسئله دسترسی هم مطرح است، باتوجه به ناامنی‌هایی که وجود دارد، نحوه انتقال انرژی هم مهم است، احتمالا خطوط مورد حمله قرار بگیرند، بنابراین نمی‌توانند برق را از یک نقطه دور به نقطه دیگری براحتی منتقل کنند. هم امکانات و خط‌آهن ندارند و هم اینکه راه مطمئنی وجود ندارد، بنابراین بهترین حالت این است که از مناطق مجاور با مرز که کمترین فاصله را دارند برق و انرژی مورد نیاز خود را دریافت کنند.

ظهره‌وند تاکید کرد: افغانستان وابستگی مطلق دارد و صد در صد نیاز انرژی خود را باید وارد کند، با اینکه منابع نفت و گاز دارد اما امکان استحصال ندارد. در شمال این کشور در منطقه جوزجان در گذشته گاز را صادر هم می‌کردند اما اکنون خطوط انتقال و کارخانجاتی که گاز را استحصال می‌کردند، از بین رفته و اگر هم گاز بدست بیاورند برای یک منطقه محدود است. در خصوص نفت هم امکان بهره‌برداری ندارند، در منطقه سرپل این کشور ذخایر نفتی وجود دارد اما امریکا هم نتوانست تاسیسات احداث کرده و نفت را برداشت کند، بنابراین همه چیز موکول به ثبات و امنیت پایدار در افغانستان است، افغان‌ها اکنون مجبورند امور روزانه را بگذرانند و این آسیب‌پذیری و شدت نیاز این بازار را به واردات انرژی می‌رساند. 

وی در ادامه گفت: اگر  ایران درست مدیریت کند، می‌تواند بخش عمده نیاز این کشور را تامین کند، اما در هر حال مشکل نبود خطوط انتقال و طرف پایداری که پول را برگرداند، موضوع دیگر اینکه دسترسی وجود ندارد. مثلا برای ارسال برق به هرات و بدخشان شرایط متفاوت است، بهتر است از تاجیکستان و ازبکستان دریافت کنند، به جلال‌آباد هم انتقال برق دشوار و هم ناپایدار است. نیاز است که به حدی برق ارزان را صادر کنیم که هزینه‌های انتقال را بپوشاند تا بتواند با پاکستان رقابت کند. البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که پاکستان در برخی مناطق همین 5 ایالتی که دارد تا 12 ساعت در روز مشکل تامین برق دارند، بنابراین ایران در بین همه کشورها تراز اول را از نظر قیمت و ذخایر پایدار دارد. 

سفیر سابق ایران در افغانستان با بیان مردم افغانستان خاطره خوبی از همکاری با ایران دارند، ابراز امیدواری کرد که دولت فراگیر در این کشور حاکم شود تا از چرخه ناامنی و بحران خارج شود.