صادرات گاز به اروپا؛ از مذاکرات دولت اصلاحات تا سیاست‌زدگی آسیایی‌ها

علی ماجدی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره امکان صادرات گاز به اروپا اظهار داشت: صادرات گاز به اروپا از زمان دولت اصلاحات و زمانی که ایران با E3 مذاکره می‌کرد، مطرح بود و یکی از شرایط ما در آن زمان این بود که هم امکان صادرات گاز به اروپا فراهم شود و هم عضو WTO شویم، حتی مذاکرات ابتدایی هم آغاز شد اما بعد از دولت اصلاحات این موضوع کنار گذاشته شد. در زمان دولت روحانی هم در کنار صادرات گاز به کشور پاکستان و هندوستان، صادرات به اروپا نیز مطرح بود و آلترناتیوهایی هم عنوان می‌شد اما به دلیل مصرف بالای داخلی اجرایی نشد. 

مسیر سخت اروپا برای تحریم روسیه

وی با بیان اینکه یکی از پایه‌های امنیت در تمام دنیا تامین پایدار انرژی است و اروپا هم به دنبال همین است، گفت: در جنگ اوکراین و روسیه یکی از مسائلی که دنبال تحریم آن هستند، انرژی است اما در عمل نمی‌توانند، زیرا کشورها با مشکل مواجه می‌شوند. اروپا به خوبی درک کرده که نیاز به متنوع‌سازی منابع انرژی نفت و گاز دارد و یکی از مهم‌ترین گزینه‌های اتحادیه اروپا برای دستیابی به این امنیت ایران است.  

می‌توانیم از موقعیت استفاده کنیم؟

معاون پیشین بازرگانی و امور بین‌الملل وزارت نفت با بیان اینکه ما می‌توانیم یک صادرکننده بالقوه گاز به اروپا باشیم، افزود: اکنون به ما بستگی دارد که چگونه از موقعیت استفاده کنیم. البته واقعیت این است که روس‌ها هم ما را صورت یک رقیب نگاه می‌کنند و به لحاظ استراتژیک علاقه ندارند که ما هم سهمی در صادرات گاز به اروپا داشته باشیم، هرچند به طور علنی مانع نشدند. در هر حال صادرات از طریق ال‌ان‌جی و خط لوله مسیرهایی است که می‌توانیم برای انتقال گاز به اروپا بکار بگیریم که البته برای این موضوع نیاز است مصرف گاز در داخل کشور بهینه شده و سرمایه‌گذاری داشته باشیم. 

وی تاکید کرد: در کنار منافع ملی باید به این قضیه فکر کنیم نیاز داریم که یکی از صادرکنندگان عمده گاز به اروپا باشیم، باتوجه به ظرفیت و امکاناتی که داریم باید شرایط فراهم شود، هرچند در کوتاه‌مدت این امکان وجود ندارد. 

اروپا بهتر از آسیا است

ماجدی درباره صادرات به آسیا نیز بیان داشت: بعضی مسائل اقتصادی بسیار سیاست‌زده می‌شوند. ما عملا قدر زمان را نمی‌دانیم، بعد از اینکه صادرات گاز به امارات مطرح شد، این مسئله تبدیل به یک موضوع سیاسی شد، در خصوص صادرات به هند و پاکستان نیز زمانی که بنده معاون بین‌الملل وزارت نفت بودم چند بار با اسلام‌آباد مذاکره داشتم اما آنها هم به دلیل تحریم و نیم‌نگاه سیاسی به موضوع و هم به دلیل عدم امکانات مالی و اختلافات هند و پاکستان سرمایه‌گذاری صورت نگرفت. اکنون ممکن است زمینه برای صادرات گاز به کشورهای همسایه‌ای که خود تولیدکننده نفت هستند، وجود داشته باشد اما باید بپذیریم صادرات به اروپا بسیار راحت‌تر و حتی اقتصادی‌تر از کشورهای همسایه است، بعبارت دیگر اگر روی صادرات به اروپا متمرکز شویم همه به لحاظ بازگشت پول و هم دسترسی آسان‌تر، عاقلانه‌تر است.  

چرا اروپا زیر بار تحریم نرفت؟

وی خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد برنامه‌ریزی کلان با دید استراتژی و نه صرفا کسب درآمد داشته باشیم. یکی از مباحث اصلی صادرات گاز است، اینکه اکنون مسکو توانسته مقاومت کند، وابستگی اروپا به گاز روسیه است، هرچند اتحادیه اروپا بدنبال تحریم بوده اما برخی کشورها مثل آلمان و هلند تاکنون زیر بار نرفته‌اند، بعبارت دیگر وابستگی گازی یک عامل بازدارنده برای تحریم روسیه است.

ماجدی با بیان اینکه ما باید به صادرات گاز یک نگاه استراتژیک باضافه درآمدزایی داشته باشیم، یادآور شد: علاوه بر  حفظ منافع ملی، باید با نگاه بلندمدت به صادرات گاز نگاه کنیم، بنابراین بازار اروپا به مراتب از آسیا برای گاز ایران بهتر است. 

 می‌توان آرش را به صادرات گاز و برق به کویت گره نزد

وی درباره امکان صادرات گاز به کویت باتوجه به مناقشه دو کشور بر سر میدان آرش گفت: میدان آرش را می‌توان به موضوع صادرات گاز و برق به کویت گره نزد، هیچوقت اینگونه نیست که دو کشور در همه زمینه‌ها با هم توافق داشته باشند خیلی از کشورهایی که با هم مبادله و مراوده اقتصادی دارند ممکن است به لحاظ سیاسی اختلاف داشته باشند، ولی اینها مانع نیست که باهم تجارت نکنند. ما باید جایی را پیدا کنیم که منافع مشترک دو کشور تامین شود یعنی هر دو برنده باشیم، هرچند ممکن است کشورهای ثالث از این قضیه ناراضی باشند.

دنیا دنیای مذاکره و معامله است

معاون پیشین بازرگانی و امور بین‌الملل وزارت نفت تاکید کرد: اگر دو کشور با هم به این جمع‌بندی برسند که مراودات اقتصادی به نفع‌شان است باید حواشی را کنار بگذارند، قضیه میدان آرش هم از این مسئله مستثنی نیست. ما در میدان گازی آرش با کویت اختلاف داریم، اما دلیلی نمی‌شود که باهم مبادلات انرژی نداشته باشیم، مشابه این داستان ماجرای برجام است که هم آموزنده و هم متاسف‌کننده است، نزدیک 10 سال است که ادامه دارد. دنیا دنیای مذاکره و معامله است، همه کشورها دنبال منافع ملی خودشان هستند اما در کشور روی تعریف منافع ملی اختلاف‌نظر وجود دارد. 

نمی‌توانیم به کشور همسایه بگوییم منتظر بماند تا ما اختلاف‌مان را با دنیا حل کنیم

وی افزود: در هر حال معیارها در خصوص توسعه میدان آرش شناخته شده است، مسائل پیش‌آمده باید از طریق مذاکره حل شود، مثلا در پارس‌جنوبی زمانی قطر بیشتر از ما برداشت می‌کرد اما در دولت گذشته ما کمتر از این کشور برداشت نکردیم، در آزادگان هم با عراق مشترک هستیم اگر ما نتوانیم بهره‌برداری کنیم، عراق برداشت می‌کند و منتظر ما نمی‌ماند. به عبارت دیگر نمی‌توانیم به کشور همسایه بگوییم منتظر بماند تا ما اختلاف‌مان را با دنیا حل و بعد باهم بهره‌برداری کنیم، کلا در میادین مشترک نفت و گاز هر کشوری می‌تواند زودتر بهره‌برداری کند و مانعی در این خصوص وجود ندارد. در هر حال اولویت اول جمهوری اسلامی نیز توسعه میادین مشترک است و تردیدی در این موضوع نیست.