مصائب پیش روی نیروگاه‌های انشعابی/ تجدیدپذیرها را فراموش کنیم؟

غلامرضا طهماسبی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، با اشاره به اتفاقات مثبت و منفی در حوزه  انرژی‌های تجدیدپذیر در سال 1400 اظهار داشت: در ابتدای سال 1400 افزایش نرخ‌های خرید تضمینی به اندازه 40 درصد انجام شد که ناکافی بود، ولی حرکت خوبی بود. همچنین محدوده نیروگاه‌های انشعابی از 100 کیلووات به 200 کیلووات گسترش پیدا کرد، در کنار این اقدامات مثبت در شهریور ماه 1400 بصورت ناگهانی و بصورت شفاهی عقد قراردادهای خرید تضمینی برق از طرف وزارت نیرو برای یک هفته متوقف شد که از جمله رخدادهای ناخوشایند در حوزه تجدیدپذیرها بوده است. 

صنایع 5 درصد برق مصرفی را خودشان تولید می‌کنند

وی به مصوبه مربوط به تولید برق تجدیدپذیر از سوی صنایع اشاره و تصریح کرد: در دی ماه 1400 ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان مصوب شد که بر اساس آن صنایع بزرگ به اندازه یک از برق مصرفی خود را از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین خواهند کرد که این عدد ظرف 5 سال باید به 5 درصد برسد.  

مصائب پیش روی نیروگاه‌های انشعابی 

 این کارشناس انرژی‌های تجدیدپذیر در ادامه با اشاره به درخواست بخش خصوصی برای احیای دفتر نیروگاه‌های انشعابی در ساتبا گفت: به موضوع نیروگاه‌های انشعابی از چند منظر باید توجه شود،  ابتدا اینکه ساختار دولتی آن است، در سال‌های گذشته دفتری در ساتبا مسئول نیروگاه‌های انشعابی بود که تمامی موارد مرتبط از جمله ارتباط با شرکت‌های توزیع برق در استان‌ها و سایر موارد توسط این دفتر انجام می‌شد، ولی از ابتدای سال 99 این دفتر تعطیل شد، بنابراین شاهد هستیم که مسائل مربوط به نیروگاه‌های انشعابی در ساتبا بصورت پراکنده بررسی می‌شوند و نگاه کارشناسی و تخصصی وجود ندارد. 

ماجرای شرکت‌های واسطه و ماده 12 چیست؟

وی با اشاره به طرح‌های غیرعملیاتی برای نیروگاه‌های انشعابی تاکید کرد: ایده‌هایی که در ماه‌های گذشته درباره نیروگاه‌های انشعابی از ساتبا خارج شده است، غیرعملیاتی است و با واقعیت همخوانی ندارد. مثلا شنیده شده است که  برای نیروگاه‌های انشعابی، از ماده 12 قانون رفع موانع تولید (سوخت صرفه‌جویی شده) استفاده شود، بدین صورت که یک شرکت بزرگ مطابق ماده 12 قرارداد منعقد کند، سپس نیروگاه‌های کوچک را با کمک شرکت‌های کوچک به عنوان پیمانکار دست دوم اجرا کند. این پیچیده کردن یک موضوع ساده است. از سال‌های گذشته روش خرید تضمینی برق وجود دارد که سال‌هاست توسط شرکت‌های توزیع به نمایندگی از ساتبا در حال اجرا شدن است و هر متقاضی خانگی و صنعتی کوچک می‌تواند بدون واسطه با شرکت توزیع استان خود قرارداد خرید تضمینی برق منعقد کرده و از شرکت‌های پیمانکار برای نصب نیروگاه خورشیدی استفاده کند. حال سوال اینکه چرا باید شرکت‌های واسط ایجاد شود و مسیر ساده و آزمایش شده خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های انشعابی را در پیچ و خم شرکت‌های واسطه و ماده 12 قرار دهیم؟

تهاتر برق خورشیدی غیرعملیاتی است

طهماسبی با اشاره به ایده تهاتر برق خورشیدی با شبکه خاطرنشان کرد: ایده تهاتر برق خورشیدی با شبکه برای واحدهای صنعتی کوچک و متوسط پیشنهاد شده که این نیز غیرعملیاتی است. این ایده بدین صورت است که واحدهای کوچک و متوسطی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی هستند، نیروگاه خورشیدی احداث کنند، برق تولیدی نیروگاه خورشیدی خود را به شبکه تزریق کنند، و همان مقدار برق را در ساعاتی که نیاز دارند (یا بصورت خط صاف) از شبکه تحویل بگیرند، یعنی تهاتر برق با شبکه انجام شود. یعنی همان مدل صنایع معدنی و فلزی بزرگ برای صنایع کوچک نیز اجرا شود. 

با حذف خرید تضمینی تجدیدپذیرها را فراموش کنیم

وی تاکید کرد: واحدهای صنعتی کوچک و متوسط حتی با وجود خرید تضمینی برق 20 ساله با نرخ 1274 تومان (20 الی 200 کیلووات) به سختی به سمت نصب نیروگاه خورشیدی روی سقف‌شان می‌روند، چه برسد که خرید تضمینی را حذف کنیم و صرفا تهاتر برق انجام شود. اکنون درخواست ما از ساتبا این است که در کنار خرید تضمینی برق، مواردی از جمله تسهیلات برای واحدهای صنعتی در نظر گرفته شده و یک حرکت رو به جلو داشته باشیم، نه اینکه عقد قراردادهای جدید خرید تضمینی را برای واحدهای صنعتی حذف کنیم.

صنایع کوچک می‌توانند برق تهاتر کنند؟

 این کارشناس انرژی‌های تجدیدپذیر در ادامه بیان داشت: موضوع صنایع بزرگ و فولاد و مس و ... متفاوت با صنایع کوچک و متوسط است.صنایع بزرگ وقتی در تابستان برق‌شان قطع می‌شود، محصولات بسیار باارزش صادراتی را از دست می‌دهند، بنابراین حاضر هستند هر اقدامی انجام دهند که از قطعی برق و ضرر و زیان‌شان کاسته شود، از جمله اینکه نیروگاه خورشیدی و بادی احداث کنند، برق را به شبکه تزریق کرده، و همان مقدار برق را در مواقع نیاز از شبکه تحویل بگیرند، یعنی تهاتر برق با شبکه انجام شود. صنایع بزرگ که چند ده یا چند صد مگاوات دیماند برق دارند، نمی‌توانند دیزل ژنراتور بخرند و برق خود را تامین کنند، ولی صنایع کوچک و متوسط لزومی ندارد بخواهند نیروگاه خورشیدی احداث کرده و برق تولیدی نیروگاه را با شبکه تهاتر کنند. این صنایع یا حاضر هستند چند ساعتی خاموش شوند، یا اینکه برای تامین برق این چند ساعت، بسادگی دیزل ژنراتور خریدار کرده و استفاده می‌کنند. بنابراین خرید تضمینی برق تجدیدپذیر برای صنایع کوچک و متوسط نباید حذف شود.

وی با بیان اینکه موارد فوق که ایده‌هایی غیرعملیاتی برای نیروگاه‌های انشعابی هستند، افزود: دلیل آن فقدان دفتر تخصصی نیروگاه‌های انشعابی در ساتبا و عدم ارجاع موارد مرتبط به این دفتر است و اکنون مسائلی که به نیروگاه‌های انشعابی مربوط است، در ساتبا متولی مشخص ندارد و در نهایت به طرح‌های غیرعملیاتی ماده 12 برای نیروگاه‌های خانگی و تهاتر برق برای نیروگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط می‌رسد.

طهماسبی با تاکید بر لزوم هموار کردن مسیر تسهیلات تبصره 18 برای نیروگاه‌های خانگی و صنعتی گفت: انتظار این است که نه تنها خرید تضمینی برق حفظ شود، بلکه مسیرهای دریافت تسهیلات از طریق بند الف تبصره 18 را برای نیروگاه‌های خانگی و صنعتی هموار شود. همچنین مصوباتی مانند الزام ادارات دولتی به تامین 20 درصد از برق مصرفی از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر از طریق تعامل با وزارت نیرو و توانیر عملیاتی شود.

پرمصرف‌های خانگی خودشان برق تولید کنند

وی با بیان اینکه برای نیروگاه‌های انشعابی (کمتر از 200 کیلووات) هیچ راهی غیر از خرید تضمینی برق تجدیدپذیر وجود ندارد، یادآور شد: در صورتی که تعرفه‌های برق شبکه برای مشترکین خانگی که بسیار پرمصرف هستند برابر با قیمت واقعی برق شود، می‌توان متصور بود که مشترکین خانگی در ایران نیز مانند بسیاری کشورها اقدام به نصب نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و مصرف برق خورشیدی در خانه بدون خرید تضمینی کنند، چراکه برق نیروگاه خورشیدی ارزان‌تر از برق شبکه می‌شود، ولی تا زمانی که تعرفه‌های برق مشترکین خانگی در ایران بصورت یارانه‌ای است، راهی جز خرید تضمینی برق تجدیدپذیر برای این نیروگاه‌ها عملیاتی و اقتصادی نیست.