ایران داوطلبانه اروپا را واگذار کرد/ خط لوله ایران-ترکیه-قطر کاغذی یا واقعی؟

مهرداد عمادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره تاثیر تنش روسیه و اوکراین بر انرژی ایران اظهار داشت: تاثیر این تنش بر ایران بسیار کم خواهد بود زیرا عملا ایران در چند سال اخیر حضوری در بازار انرژی جهان نداشته است. درست است که از زمان دولت بایدن تحریم‌ها متوقف شد اما ایران از موقعیت فروش نفت و گاز به کشورهای اروپایی به درستی استفاده نکرد، در واقع به نظر می‌رسد ایران داوطلبانه خود را از بازار گاز اروپا خارج کرد. در حالی که بالقوه می‌توانست از فرصت خیلی طلایی برای بدست آوردن یوروی بین‌المللی استفاده کند، چراکه دیگر زیر فشار خزانه‌داری امریکا هم قرار نمی‌گرفت، اما هیچ بهره‌ای نبرد.

باخت در فرصت طلایی 

وی گفت: میانگین بهای نفت میان‌سولفور ایران حدود 125 تا 130 دلار است و این نشان می‌دهد که ایران می‌توانست چه درآمدی داشته باشد، در مورد گاز این درآمد می‌توانست بیشتر هم باشد، زیرا نورث‌استریم2 متوقف و کنسرسیوم هم ورشکست شد، اکنون عملا ایتالیا، اتریش و آلمان دنبال منبع مورد اطمینان عرضه گاز هستند، اما این فرصت برای ایران نه تنها طلایی، بلکه نقره‌ای هم نشد، یک جعبه پوک شد چون خودمان ابزارهای مهم را که پایه‌های مهم برای انتقال گاز به اروپا بود، از داخل آن برداشتیم، به هرحال ایران از نظر راهبردی برای شناخت منافع درازمدت کشور اشتباه کرد.

مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا با تاکید بر اینکه هرقدر تنوع روابط اقتصادی در ایران بالاتر باشد منافع اقتصادی بهتر پوشش داده می‌شود، یادآور شد: ما نه تنها نباید به چین و ورسیه متکی باشیم بلکه به امریکا هم نباید تکیه کنیم. باید روابط ما متنوع باشد.

داوطلبانه اروپا را واگذار کردیم

وی در ادامه درباره امکان ورود گاز ایران به اروپا تصریح کرد: در گفت‌وگویی که با مسئولین رویال‌داچ‌شل و بریتیش‌پترولیوم داشتم، گفته می‌شد که در حال حاضر امکان ورود ایران به بازار گاز اروپا غیرممکن است چون عملا ایران محدودیت‌هایی که احتمالا یک‌سویه و یا داوطلبانه درباره عرضه گاز پذیرفته نشان از همکاری تهران با مسکو است، متاسفانه ایران طی این سال‌ها همواره در قبال دریافت‌های کوچک و حتی در برخی موارد منفی امتیاز داده که از جمله آن خرید جنگنده و به‌روز کردن سخت‌افزار دفاع هوایی بوده است.

عمادی ادامه داد: حتی اگر روسیه نارضایتی خود را از اینکه ایران بخواهد وارد بازار گاز اروپا نشان ندهد کسانی که تصمیم‌گیرندگان کلیدی هستند احتمالا همان روالی را که طی این سال‌ها دنبال کردند، ادامه می‌دهند.

خط لوله ایران-ترکیه-قطر کاغذی یا واقعی؟

وی درباره تحقق محور ایران-قطر-ترکیه برای صدور گاز به اروپا گفت: این پروژه روی کاغذ امکان‌پذیر است، ترکیه مسیری است که از نظر طول خطوط لوله مستقیم و کم‌هزینه است، ترک‌ها در حال حاضر توانایی پوشش امنیتی و بازرگانی برای حفظ این خط لوله را دارند اما در عین حال یک پارامتر را فراموش نکنیم؛ اینکه ترکیه در زمان‌های حساس گزینه‌های حداکثر امتیازگیری و حداقل امتیازدهی را دارند.

سودای قطر برای جانشینی عربستان

مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا گفت: قطر نیز از ماه مه 2021 در نظر دارد در منطقه خلیج‌فارس از نظر اهمیت و شاه‌کلید باز کردن درهای بسته؛ جانشین عربستان شود، علاوه بر نفت و گاز سرمایه‌گذاری راهبردی با دو ابرکمپانی امریکا برای ایجاد زیرساخت تکنولوژی در منطقه را دارد، زمین‌هایی از کشورهای منطقه برای درازمدت اجاره می‌کند تا در مدل اقتصادی جدید پایگاه تولیدی و اقتصادی و بازرگانی ایجاد کند، در این راستا اگر ایران بتواند منافع کشور را حفظ کند، تا حدی امکان دارد اما اکنون ورود به اروپا از این کانال کوچک است.

ترکیه؛ یک گزینه خوب

وی با بیان اینکه  مسیر گرجستان و آذربایجان هم زیاد مطمئن نیست، گفت: بهترین گزینه و کم‌هزینه‌ترین راه ایران برای ورود به بازار اروپا و پس گرفتن بازارهای از دست رفته ترکیه است،  از نظر اقتصادی و جغرافیایی هم موقعیت بهتری است. در هر حال باید گفت ترک‌ها علیرغم نوسانات سیاست خارجی زیرساخت اداری و اقتصادی خوبی در رابطه با تجارت خارجی دارند و این نقطه مثبت سیاست اقتصادی ترکیه است.

سود و زیان‌مان را با ترک‌ها بالانس کنیم

عمادی تاکید کرد: این رابطه باید فراتر از این باشد که به ترکیه حق ترانزیت داده شود، باید به گونه‌ای باشد که ترکیه همراهی راهبردی و استراتژیک با ایران داشته باشد و تحت‌فشار به آسانی خم نشود. شاید راه این باشد که علاوه بر پرداخت حق ترانزیت گاز که استاندارد بین‌المللی است، مثلا 40 درصد خرید گاز از ایران همراه با تخفیف باشد، به این ترتیب ایران می‌تواند هزینه انتقال گاز را کم کند و تاحدی بتواند تخفیفی را که اعمال کرده، جبران کند و در واقع سود و زیان بالانس شود.

روسیه ایران را برای خودش می‌خواهد

وی درباره دلیل تضمین خواستن روسیه از امریکا و امکان بهم خوردن توافق وین توضیح داد: وقتی به شاخص مسکو نگاه کنیم اقتصاد روسیه زیر ضربات سنگینی رفته، 400 توافق و قراراد و همکاری اقتصادی با شرکت‌های امریکایی، اروپایی، کانادایی، استرالیایی، ژاپن و کره‌ای در چند روز اخیر تعلیق و یا کنسل شده است، شل اعلام کرده تمام خرید انرژی خود را از روسیه متوقف خواهد کرد، شاید دلیل تضمین خواستن روسیه این است چون تمام درها بسته شده، می‌خواهد کانال ایران را داشته باشد و احتمالا جای پای خود را در اقتصاد ایران پررنگ‌تر کند. 

مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا گفت: در حقیقت رقابت بیشتر اقتصادی روسیه با چین بر سر ایران سناریوی جالبی خواهد بود، با اینکه این رقابت یک بازی صفر-صفر خواهد بود اما عملا حساسیت روسیه این است که می‌داند تاچه اندازه بازارها را از دست داده به همین خاطر ایران می‌تواند یک بازار 80 میلیونی خوبی باشد، تا شرکت‌ها بتوانند با هزینه کم در این بازار سودآوری داشته باشند و هم اینکه از طریق ایران بتوانند کارهایی را به سرانجام برساند و هزینه‌هایش را کاهش دهد، در نتیجه تضمین خواستن روسیه از غیرعادی و غیرمنطقی نیست و در شرایطی که مسکو قرار دارد با منافعش همخوان است. 

مسکو برجام را بهم می‌زند؟

وی درباره اینکه آیا روس‌ها ممکن است برجام را بهم بزنند، گفت: روس‌ها نشان دادند هر زمان امکان توافق مستقیم با ایران وجود دارد، درخواستی کرده‌اند که رسیدن به توافق را دور و دشوار کرده است، در این راستا باتوجه به شرایط بسیار بحرانی و غیرعادی روسیه شاید این سناریو را اجرا کنند، به عبارت دیگر دور از احتمال نیست روس‌ها از برجام خارج شوند و از ایران بخواهند ادامه توافق با آژانس را منوط به این کند که به روس‌ها امتیاز  داده شود!

اوضاع شرکت‌های بین‌المللی در ایران

عمادی در ادامه درباره همکاری شرکت‌های بزرگ بین‌المللی با ایران نیز بیان کرد: در حال حاضر این شرکت‌ها تمایلی برای کار با ایران ندارند زیرا در توافق  2016 ، ایران نشان داد تمایلی به کار با اروپا ندارد، برخی معتقدند گویا تمایل ایران این است که با واسطه‌های بازرگانی کالا از اروپا بخرد. 

وی تاکید کرد: ایران نگاهی به اروپا و غرب ندارد، علاوه بر آن باتوجه به اینکه جدی‌ترین بحران بعد از زمان بحران خلیج خوک‌ها در کوبا و جنگ جهانی دوم را شاهدیم، در تمام منطقه ریسک بالا رفته ضمن اینکه با توجه به نزدیکی و روابط تنگاتنگ اقتصاد و سیستم اقتصادی تهران و مسکو اکنون میزان زیادی از ریسک‌های روسیه به ایران نیز تحمیل می‌شود، در نتیجه هیچ شرکت کلان اروپایی سوای فروش کالا و آن هم به صورت هزینه رودررو تمایل کار با ایران را ندارد.