ژاپن ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار به حساب «نیکو» واریز کرد تا فقط با ما حرف بزند/ دردآور است همسایه ما از امریکا گاز وارد کند

سیدمهدی حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره بازی ترکیه با کارت گازی ایران، آذربایجان و فلسطین اشغالی اظهار داشت: ترکیه از دهه‌های قبل برنامه داشته که به یک هاب صادراتی نفت و گاز تبدیل شود، البته در حوزه نفت چندان موفق نبوده اما در بخش گاز بسیار خوب عمل کرده است، حتی چند سال قبل در نظر داشت در پارس‌جنوبی هم با ایران همکاری کند تا تولید گاز داشته باشد؛ در حالی که به لحاظ پتانسیل این ایران است که باید هاب باشد.

وی افزود: ترکیه برنامه‌ریزی وسیعی داشته و چندین خط لوله اجرا کرده، یک خط لوله واردات گاز از ایران دارد، با آذربایجان برای واردات گاز و از سوی دیگر صادرات به اروپا قرار گذاشته است. بنده قبلا پیشنهاداتی مطرح کردم ّکه گاز خزر به جای آذربایجان از طریق ایران به ترکیه ارسال شود اما اینگونه نشد و اکنون گاز از آذربایجان دریافت می‌کند، ضمن اینکه با روسیه هم مذاکرات زیادی داشته و احداث چندین خط را برنامه‌ریزی کرده که معروف‌ترین خط نیز نورداستریم است که از دریای سیاه عبور می‌کند، بنابراین ترکیه چندین خط را برای مصرف داخلی و هم ترانزیت از طریق مدیترانه و یونان به اروپا دارد و برنامه گسترش خطوط از آذربایجان و خزر را نیز در دستور کار دارد. 

حرفی برای گفتن نداریم

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه امروز ترکیه یکی از قطب‌های مهم و موفق ترانزیت گاز در منطقه است، گفت: اخیرا اسرائیل هم در بخش‌های دریایی و آف‌شور تا سواحل لبنان گاز کشف کرده و این منبع  دیگری است که ترکیه علاقمند است در ترانزیت آن نقش اصلی داشته باشد، یعنی از روابطی که با اسرائیل دارد، استفاده کرده است. بنابراین تقریبا مونوپل ترانزیت هم از روسیه، ایران و آذربایجان و هم اسرائیل ایجاد کرده است، بعبارت دیگر به همان اندازه‌ای که ما در همه حوزه‌های انرژی بد عمل کردیم ترکیه نقش خود را به جهت حفظ منافع ملی و ترانزیت گاز به خوبی ایفا کرده که اکنون ما حرفی برای گفتن نداریم. حتی زمانی که بحث از صادرات گاز شده همیشه خودمان مانع شده‌ایم در حالی که ما هم می‌توانستیم همین بازی ترانزیت را داشته باشیم. 

فرصت‌ها را به نفع ترکیه از دست دادیم

وی خاطرنشان کرد: بنده برای شراکت در میدان شاه‌دنیز با آذربایجان مذاکره کردم و اکنون شرکت نیکو 10 درصد در این میدان شریک است، بنابراین گازی را که متعلق به ایران نیز است، می‌توانستیم از مسیر کشور خودمان عبور دهیم، اما فرصت‌ها را به نفع ترکیه از دست داده‌ایم. البته اکنون ترانزیت گاز ترکمنستان در حال انجام است ولی به نظر بنده می‌توانستیم گاز شاه‌دنیز و ترکمنستان را حتی به ترکیه ترانزیت کنیم. 

 حسینی تاکید کرد: در هر حال ما پلن درازمدت و اساسی برای صادرات گاز نداریم، بزرگترین ذخایر گازی دنیا را داریم، ذخایر فی‌النفسه قدرت است، اما بیزینس نیست، باید گاز از زیرِ زمین خارج شود و آنقدر هم زیاد باشد که با مصارف بی‌ربط و همچنین با ملاحظه تزریق گاز به تمام میادین نفتی؛ سهم بزرگی در صادرات دنیا داشته باشیم. 

 انگلیس و اندونزی هم گاز صادر می‌کنند

وی ادامه داد: وقتی بحث از صادرات می‌شود اروپا هم وارد بازی می‌شود ما به لحاظ ذخایر اول و یا دوم جهانیم اما سهم‌مان از مجموع صادرات منهای واردات تقریبا نزدیک صفر است، یعنی با این قدرت گازی سهمی در بازار صادراتی نداریم، در حالی که اکنون کشورهایی مثل انگلیس و هلند چندین برابر کوچک‌تر از ما در صادرات گاز به اروپا سهم دارند، الجزایر که 4 درصد گاز دنیا را در اختیار دارد سهم بزرگی در صادرات دارد. در آسیا اندونزی هم صادرات گاز دارد، استرالیا در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی روی آب‌های عمیق و اقیانوسی داشته و امروز جزء صادرکنندگان به بازارهای آسیای شرقی است، روسیه هم که بازار اروپا را در انحصار خود دارد و به کسی اجازه ورود نمی‌دهد.

نگاه منفی بر نفت، گاز و ترانزیت

رئیس سابق کمیته تدوین قراردادهای نفتی تصریح کرد: همه کشورهایی که ذخایر گازی دارند یک بخش از ذخایر خود را برای صادرات کنار گذاشته‌ و در بازار موثر واقع شده‌اند، قطر تقریبا بازار بزرگ ال‌ان‌جی دنیا را در اختیار دارد و در حال حاضر بیش از 75 میلیون تن بازار تضمین‌شده‌ی درازمدت دارد و در نظر دارد تا 2، 3 سال آینده از میدان مشترک با ما میزان تولید ال‌ان‌جی را به 120 میلیون تن برساند، بنابراین همه کشورهای دارنده ذخایر روی صادرات گاز کار می‌کنند اما نگاه منفی بر صنعت نفت و گاز و ترانزیت باعث شده ما موفق نباشیم. 

پروژه‌ای که بی‌دلیل متوقف شد

وی در ادامه بیان داشت: کشورهای CIS مجبور بودند نفت خود را از طریق روسیه و جمهوری‌های شوروی سابق صادر کنند ما اعلام کردیم از طریق ایران ارسال کنند، قرار بود ما نفت آذربایجان را در پالایشگاه تبریز و تهران مصرف کنیم و از جنوب نفت را صادر کنیم، این خط هم به نفع ما و هم آذربایجان بود. این کشور مجبور نبود هزینه‌های سنگین احداث خط را متحمل شود، برای این منظور با آذربایجان به تفاهم رسیده بودیم که نفتی که از باکو به جیحان صادر می‌شود، از ایران ترانزیت شود اما امریکا اجازه ندارد و این موضوع باعث شد آذربایجان 3 تا 4 میلیارد دلاری را که لازم هم نبود متقبل شود. برای تجهیز طرح بزرگ بندر عباس‌آباد در خزر هزینه زیادی شد تا نفت قزاقستان و ترکمنستان را وارد و به مصرف پالایشگاه تهران برسانیم، خط لوله خزر به ری را احداث و طرح‌های پالایشگاه تهران و تبریز را نیز ارائه کردیم، ترانزیت هم آغاز شد اما این پروژه بی‌دلیل متوقف شد. ما خودمان اجازه ندادیم که فرصت‌ها را حفظ کنیم، دلیل آن هم مشخص نیست، در حالی که می‌توانستیم درآمد ترانزیتی داشته باشیم. ضمن اینکه کشورها هم به ما وابسته می‌شدند و می‌توانستیم روابط‌مان را بهتر تنظیم کنیم. 

حاشیه خلیج‌فارس تشنه است، ما فرصت می‌سوزانیم

وی یادآور شد: کشورهای جنوب خلیج‌فارس مثل امارات، کویت و عمان تشنه گاز هستند، ما با یک خط لوله کوتاه 100 کیلومتری می‌توانیم به همه این کشورها متصل شویم، بارها مذاکره کردیم و تفاهمنامه امضا کردیم اما هیچکدام را اجرا نکردیم. نمی‌توان گفت این تعلل‌ها عمدی است، اما فرصت‌ها را به نفع دیگران از دست می‌دهیم. 

روسیه برای حفظ اروپا می‌جنگد و قطر برای سهم 120 هزار تنی ال‌ان‌جی

حسینی با بیان اینکه همه کشورها سعی می‌کنند که سهم خود را در بازار اضافه کنند، افزود: اکنون روسیه برای اینکه صادرات به اروپا خدشه‌دار نشود، می‌جنگد، قطر می‌جنگد که صادرات خود را به 120 میلیون تن برساند،  کانادا بازار امریکا را می‌خواهد، امریکا گاز شیل را تولید کرده و به کویت و امارات گاز ال‌ان‌جی صادر می‌کند، گاز از امریکا به آسیا می‌رسد، اما ما نمی‌توانیم گاز همسایگان‌مان را تامین کنیم.

دردآور است که همسایه بزرگترین دارنده ذخایر دنیا از امریکا گاز وارد کند

وی با بیان اینکه ما راهبرد منطقی، درست، درازمدت و مسئولانه در سند صادرات گاز و خط لوله و ترانزیت نداریم، گفت: همین موضوع باعث شده دیگران هاب و محور منطقه برای صادرات و بازاریابی گاز شوند و یا امارات از امریکا گاز وارد کند. دردآور است که همسایه هم‌مرز بزرگترین دارنده گاز دنیا از امریکا گاز وارد کند. قرار بود امارات در پارس‌جنوبی سرمایه‌گذاری کند، مشروط به اینکه ما بخشی از گاز را به آنها بفروشیم اما اجرایی نشد، اینها مشکلاتی است که به دلیل عدم در راهبرد صادرات گاز داریم و میدان را به نفع قطر، ترکیه و روسیه واگذار کردیم. 

ژاپن 4 میلیارد و 200 میلیون دلار به حساب نیکو واریز کرد تا فقط با ما حرف بزند

این کارشناس حوزه نفت گفت: فاز 11 پارس‌جنوبی که این همه داستان دارد سال 83 با توتال قرارداد داشت، قرار بود همراه با آن پارس‌ال‌ان‌جی ساخته شود و فقط 10 میلیون تن به چین صادر شود، اما هنوز بعد از 17 سال هنوز به جایی نرسیده است. سال 83 فاز 13 با شل قرارداد داشت و قرار بود گاز تولیدی تبدیل به ال‌ان‌جی و به بازارهای دور صادر شود، اما اجرا نشد. برای توسعه آزادگان یک قرارداد 2 میلیارد دلاری با ژاپن منعقد کردیم، حتی برای اینکه فقط وارد مذاکره با این کشور شویم 4 میلیارد و 200 میلیون دلار به حساب نیکو واریز کردند که پول داشته باشد پروژه را فاینانس کند، این بیانگر عزت در مذاکرات و روابط خارجی ما است و نشان می‌دهد ژاپن تا چه حد علاقمند است که فقط با ما حرف بزند، اما به مشکل خوردیم، بازار و خط قرمزها تغییر کرد و ژاپن را از پروژه اخراج کردند تا چینی‌ها ورود کرده و سپس خارج شوند. اکنون ما فقط 100 هزار بشکه از این میدان تولید داریم، درست سال 2005 بازار عوض شد، قیمت نفت از 20 دلار به 70 و 80 و تا 100 دلار رسید، درست است که رقم 2 میلیاردی باید بالا برود اما دلیل نمی‌شود که پروژه از دست برود، باید موضوع حل می‌شد نه اینکه ژاپن را اخراج کنیم سال‌ها معطل شویم، بعد چین را وارد کنیم که کار را درست انجام ندهد و به جای 12 دکل 4 دکل مستقر کند و کار عقب بماند تا اکنون این عراق باشد که در میدان مشترک مجنون به جای ما 260 هزار بشکه تولید داشته باشد.