سقوط ایران از رتبه اول تجارت با چین به زیر ۵ خاورمیانه/ در مذاکره با طرف‌های چینی در موضع ناچاری هستیم/ مذاکرات وین معادلات منطقه را تغییر می‌دهد

مجیدرضا حریری در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد وضعیت تجاری ایران و چین و تاثیر تحریم‌ها بر این روابط اظهار کرد: هنوز هم چین شریک اول صادراتی و وارداتی ما است. همه تجارت خارجی ما از جمله تجارت با چین تحت تاثیر تحریم بوده و رفع تحریم‌ها برای ما یک دریچه جدید است که با شرکای بیشتری در دنیا و شرکای بیشتری در چین کار کنیم. دو راه را در مورد مذاکرات وجود دارد، یکی از راه‌ها این است که با تمام قوا سعی کنیم که از طریق مذاکره تحریم را از بین ببریم و دوم اینکه گردش امور کشور را معطل مذاکرات وین نکنیم.

وی افزود: تنها 50 درصد از موضوع به نتیجه رسیدن مذاکرات وین به ایران وابسته است و 50 درصد دیگر به طرف ‌های مقابل بستگی دارد، بنابراین ما اختیار صد در صدی در این موضوع نداریم. تجربه به ما نشان می‌دهد که هر نوع توافقی هم می‌تواند پایدار نباشد. بنابراین باید در مورد مذاکرات حتما تضامین لازم را داشته باشیم که پایدار باشد و در عین حال باید برای شرایط فعلی که در حال مذاکره هستیم و تحریم‌ها وجود دارد، فکر کنیم که اگر توافق حاصل نشد باید چه جایگزین‌هایی برای امتیازاتی که به علت تحریم از دست داده‌ایم پیدا کنیم.

حریری تصریح کرد: موضوع تحریم‌ها روی تجارت ایران با چین نیز تاثیر زیادی داشته است. وقتی ما تحت تحریم هستیم در مذاکرات تجاری با طرف‌های چینی در موضع ناچاری هستیم؛ علاوه بر این بسیاری از شرکت‌های چینی که در صحنه بین‌المللی فعال هستند بنابر ملاحظات تحریمی به راحتی با ما کار نمی‌کنند. ما در فضای جذب سرمایه‌گذاری چینی و همچنین پیشبرد پروژه‌های مشترک که قرار بود به صورت فاینانس انجام شود و همینطور در حوزه تجارت حتما دچار مشکل شده‌ایم.

وی اضافه کرد: چین که از دنیا جدا نیست، بلکه دومین اقتصاد برتر جهان است و تعاملات این کشور با دنیا چند ده برابر تعاملاتش با ما است. بنابراین قطعا تحریم‌ها باعث ایجاد محدودیت برای ایران می‌شود. بخش عمده‌ای از مبادلات چین در حوزه اقتصادی با آمریکای شمالی و کشورهای حوزه جنوب شرقی مانند کره جنوبی و اتحادیه اروپا است که قطعا اگر این کشورها علیه ایران تحریم داشته باشند تاثیر زیادی دارد تا ما به راحتی نتوانیم با شرکت‌های معتبر چینی کار کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: شرکت‌های معتبر چینی در سال بیش از 2300 تا 2400 میلیارد دلار به دنیا کالا می‌فروشند و در همین حدود هم خرید می‌کنند. سهم چین در تجارت بین‌المللی بیش از 4500 میلیارد دلار در سال است. قطعا شرکت‌های بزرگ بین‌المللی این کشور حاضر نیستند به سهم خدشه وارد شود. البته این موضوع بدان معنا نیست که هیچ شرکت بزرگ و معتبر چینی با ما کار نمی‌کند، اگر هم این کار را کند باید نشان دهد که با ایران همکاری ندارد چراکه در این صورت تحت تحریم قرار می‌گیرد و شرایط را سخت می‌کند.

رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در پاسخ به سوالی در مورد ارتباط تجاری چین با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس گفت: ما تا حدود 7 تا 8 سال پیش شریک اول تجاری چین در منطقه خاورمیانه و آسیای غربی بودیم، متاسفانه این رقم سالانه در حال کاهش است. اکنون رتبه ایران در تجارت با چین در منطقه آسیای غربی و خاورمیانه روز به روز درحال کاهش است و از رتبه یک به زیر 5 رسیدیم. یعنی در این منطقه 5 تا 6 کشور بیش از ما با چین کار می‌کنند.

وی اضافه کرد: چین بزرگترین خریدار انرژی در جهان است، بزرگترین فروشندگان انرژی هم در همین کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند. وقتی ما از صحنه بین‌المللی فروش انرژی حذف می‌شویم، رقبای ما در حاشیه جنوبی خلیج فارس جایگزین می‌کنند. وقتی این کشورها به مقدار بیشتری نفت و گاز به چین می‌فروشند، قاعدتا باید خریدهای بیشتری هم از چین بکنند در نتیجه هم خرید و هم فروش این کشورها به چین بیشتر شده است.

حریری افزود: به تبع آن سرمایه‌گذاری این کشور در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس در حوزه‌هایی مانند بنادر، نفت، گاز و پتروشیمی روز به روز در حال افزایش است. تا چند سال پیشش که ما شریک اول تجاری چین در منطقه بودیم، بیشترین سرمایه‌گذاری را هم چینی‌ها در ایران می‌کردند، طبیعتا وقتی جایگاه خود را از دست می‌دهیم و کشورهایی مانند عربستان، امارات، کویت، عراق و قطر انرژی بیشتری به چین می‌فروشند، محل امن‌تری برای سرمایه‌گذاری چین هستند.

وی در پاسخ به سوالی پیرامون اینکه آیا ایران می‌تواند به عنوان دروازه ورود چین به ارمنستان عمل کرده و منافعی از این جهت به دست بیاورد گفت: سرمایه‌گذاری چین در ارمنستان بسیار محدود است. ما ابتدا باید تکلیف خود را معین کرده و سپس به فکر موارد این چنینی باشیم. بستر برای گسترش روابط ایران و چین برای مواردی مانند همکاری‌های دوجانبه یا چندجانبه بسیار آماده است.

وی اضافه کرد: تعیین تکلیف مذاکرات وین می‌تواند معادلات را در منطقه تغییر دهد علاوه بر این پذیرش فرآیند عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای فضای جدیدی برای همکاری‌های منطقه‌ای با چین فراهم می‌کند. ارمنستان دروازه اوراسیا بوده و ارتباط ایران هم با این کشور مناسب است. همه این موارد می‌تواند در کنار هم در سیاست‌گذاری چینی‌ها لحاظ شود به این شرط که ما دچار موانع جدی نباشیم.

حریری ادامه داد: این موانع جدی می‌تواند تحریم‌ها یا بلاتکلیفی حاصل از مذاکرات باشد، اینکه تحریم‌ها به نتیجه برسد یا نرسد هریک می‌تواند شرایط جدیدی را برای ما ایجاد کند. در حوزه سیاست‌گذاری کشور همزمان برای هر یک از این سناریوها برنامه‌ای وجود دارد که با هریک بتوانیم کمترین میزان زیان را داشته باشیم.

رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین خاطرنشان ساخت: باید مکانیزمی طراحی کنیم تا بتوانیم ارزهای حاصل از صادرات را تبدیل به ارزهای در دسترس برای واردات کنیم. برای این کار هم امکان عملی وجود دارد و هم سیاست‌گذاری در حال انجام است. عملا وقتی مقاصد صادراتی کشور محدود می‌شود، مبادی وارداتی هم محدود می‌شود و باید یک اتصال برای مبادله ارزی بین صادرکنندگان و واردکنندگان ایجاد کنیم.