هم استان‌های کم‌آب و هم پرآب تنش آبی دارند/ آب شیرین قابل استحصال کشور ۳۵ میلیارد متر مکعب کاهش یافت/ افزایش ۱۵۰ درصدی زمین‌های زیر کشت اصفهان

مهدی قمشی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره دلایل بروز مشکلات آبی در استان های مختلف کشور اظهار داشت: متاسفانه در 20 سال گذشته در کشور مقدار آب شیرین قابل استحصال نسبت به میزان تاریخی خود که 135 میلیارد متر مکعب بوده به 100 میلیارد متر مکعب کاهش یافته برخی این روند را به خشکسالی هیدرولیژیکی، برخی تغییر اقلیم و برخی به سوءمدیریت نسبت می‌دهند. در هر حال متوسط آب شیرین که سالانه به صورت نزولات می‌توانیم دسترسی داشته باشیم کاهش یافته که البته بیشتر سوء مدیریت منابع آب تاثیر داشته است. 

 وی با اشاره به اقدامات غیرعلمی در تخصیص آب به بخش‌های مختلف افزود: ما برای تخصیص حقابه برای حقابه صددرصد روی آورد متوسط حساب می‌کنیم در حالی که معمولا در دنیا روی 40 درصد آورد حساب می‌کنند، اکنون در کشور ما درصد استفاده از منابع شیرین قابل استحصال بیش از 90 درصد بوده و به رقم صدددرصد نزدیک می‌شویم. یعنی آن میزان آب هم که استفاده نمی‌شود سیلاب‌هایی است که از دسترس خارج می‌شود. در حالی که اگر مبنا هم متوسط تاریخی در نظر گرفته می‌شد و 60 درصد آب در بخش‌های توسعه‌ای مثل شرب بهداشت، صنعت و کشاورزی ملاک استفاده قرار می‌گرفت در این زمان که دچار کمبود بارش هستیم مشکلی پیش نمی‌آمد، ولی مدیریت منابع آب به حدی اشتباه بوده که با یک خشکی و مسئله هیدرولوژیکی و تغییرات مختصر اقلیمی تنش به مردم سرایت می‌کند و بخش‌های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت درگیر می‌شوند.

استاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: اگر با منابع آب شیرین و قابل استحصال اصولی و علمی برخورد می‌کردیم و اجازه حقابه بیش از 60 درصد میزان آورد را نمی‌دادیم، دچار این مشکل نمی‌شدیم، تالاب‌ها خشک نمی‌شدند، رودخانه‌های پایین‌دست دچار آسیب نمی‌شدند و نه نفوذ آب شور دریا را در کارون داشتیم و نه مسائل زیست محیطی.

وی افزود: ما چارچوب‌ها را به هم زدیم و علم را به سخره گرفتیم که نتیجه امروز را شاهدیم به طوری که اکنون هم خوزستان، هم چهار محال و  بختیاری و هم اصفهان دچار چالش می‌شود، یعنی استان‌های کم‌آب و پرآب ناراضی‌اند، چون ما درست برنامه‌ریزی نکردیم و برنامه‌های اشتباه را همچنان ادامه می‌دهیم، هیچ چشم‌انداز درستی در مورد مدیریت منابع نداریم یکی از وجوه اشتباه هم انتقال بین حوضه‌ای است، اکنون هم متاسفانه بر طبل انتقال می‌کوبند در حالی که صددرصد اشتباه است، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه آن را حادتر هم خواهد کرد.

قمشی با بیان اینکه باید مصرف هر حوزه‌ای را متناسب با موجودی آب تنظیم کنیم، گفت: استان اصفهان از نظر منابع آب محدود است، 10 سال پیش زمین‌های زیر کشت 120 هزار هکتار بود اکنون به 300 هزار هکتار رسیده، چرا باید در استانی که آب نیست کشاورزی را گسترش دهیم؟ فقط یک پاسخ دارد، چون اشتغال دیگری نیست، زیرا راه اشتغال و معیشت مردم را در بخش‌های دیگر دنبال نکردیم و این خیانت به کشور است.

وی با بیان اینکه هر استان باید متناسب با آب شیرین قابل استحصال خود برنامه‌ریزی کشاورزی و صنعتی داشته باشد، ادامه داد: اکنون در  خوزستان 3 میلیون هکتار زمین کشت آبی داریم در حالی که توان زیر کشت بردن بیش از یک میلیون هکتار را ندارد.

این کارشناس حوزه آب یادآور شد: در بخش آب شرب، بهداشت و صنعت مشکلی نداریم، مشکل کشاورزی است که در هر نقطه از کشور باید متناسب با منابع آبی و در نظر گرفتن مباحث علمی، زیست‌محیطی و حقابه تالاب‌ها محدود شود. 

وی تاکید کرد: باید در حوزه‌هایی که مشکل داریم مدیریت تقاضا صورت بگیرد، باید راندمان مصرف آب در بخش‌های مختلف بالا برود باید از آب‌های بازیافتی ناشی از پساب خانگی و کشاورزی نهایت استفاده را داشته باشیم، بازچرخانی آب صنایع، جلوگیری از احداث صنعت آب‌بر در مناطق کم‌آب و انتقال صنایع کنار خلیج‌فارس باید در دستور کار قرار گیرد. اما متاسفانه مدیریت منابع آب در کشور بر اساس لابی، رانت و علقه‌های منطقه‌ای پیش رفته، نه بر اساس ضوابط عملی و همین رویه ادامه دارد. 

قمشی بیان داشت: در شاکله تصمیم‌گیری آب کشور نگرش ملی حاکم نیست و تا این نگاه تغییر نکند و همچنان سیاسی‌کاری چیره باشد به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.