صادرات گاز و یک رقیب تازه نفس/ آیا ایران از بازار عراق خداحافظی می‌کند؟

مرتضی بهروزی فر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اظهارات مقامات عراق در زمینه خودکفایی در حوزه گاز اظهار داشت: عراق دومین تولیدکننده نفت اوپک است و برنامه گستره‌ای برای افزایش تولید دارد. رسیدن به رقم تولید 7 تا 8 میلیون بشکه در روز در یک دهه آینده دور از ذهن نیست. 

وی با بیان اینکه حدود 70 درصد ذخایر نفت عراق با گاز همراه است، افزود: تا مدتی پیش قسمت عمده این گاز سوزانده می‌شد و این کشور در تامین انرژی داخلی دچار مشکل شدیدی بوده است، بنابراین از سال 2003 به بعد برنامه‌های ویژه‌ای برای جمع‌آوری گازهای همراه و همچنین استفاده از ذخایر مستقل گازی خود در نظر گرفته است.

این کارشناس حوزه انرژی با تاکید بر اینکه مسلما بازار عراق برای ایران کاملا موقت است، گفت: مطمئنا عراق 5 سال آینده تقریبا نیازی به واردات از ایران ندارد و حتی این امکان وجود دارد که تبدیل به یک صادرکننده گاز در منطقه شود. بنابراین نه تنها نیاز داخل خود را تامین خواهد کرد بلکه می‌تواند به یک صادرکننده تبدیل شود و حتی برنامه برای احداث پایانه تولید ال‌ان‌جی دارد.

وی با بیان اینکه عراق جزء بزرگترین دارندگان ذخایر نفت دنیا است، تصریح کرد: حجم گاز همراه نفت در این کشور حدود 10 درصد ایران و به میزان 3 تریلیون متر مکعب است یعنی نسبت به کشور ما قابل توجه نیست، اما در نظر داشته باشیم عراق به شرکت‌های بزرگ، تکنولوژی روز دنیا و سرمایه بالایی دسترسی دارد و ما این امکان را نداریم. 

بهروزی‌فر گفت: عراق با عبور از بحران سیاسی داخلی تا یک دهه آینده نیازی به واردات گاز نخواهد داشت و حتی می‌تواند به کشورهای همسایه مثل کویت و اردن هم صادرات داشته باشد، با توجه به برنامه‌هایی که برای جلوگیری از سوزاندن گاز همراه، توسعه ذخایر مستقل و از سوی دیگر افزایش تولید نفت دارد، مسلما افزایش تولید گاز همراه خواهد داشت و به سمتی می‌رود که تولید و مصرف گاز را بالانس کرده و به تولید داخلی خود متکی خواهد بود.

وی درباره احتمال کوچک شدن بازار ایران با ورود کشورهای نوظهور تولیدکننده در حوزه گاز توضیح داد: مثلا اگر خودمان را جای ترکیه بگذاریم هر کشوری که امکان داشته باشد ترجیح می‌دهد نیاز انرژی خود را از منابع مختلف تامین کند، بنابراین اینکه تصور کنیم ترکیه قرارداد گازی خود را با ایران تمدید نکند دور از ذهن است، به نفع ترکیه است که هم از روسیه و آذربایجان و هم از ایران واردات داشته باشد، چون اگر مشکل سیاسی و ژئوپلیتیک و حتی مسئله فنی اتفاق بیفتد دچار بحران خواهد شد، ولی اگر منابع متنوع باشد و مصرف خود را بین عرضه‌کنندگان مختلف تقسیم کند چنانچه با یک کشوری دچار مشکل شود با بحران مواجه نمی‌شود. 

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: حتی اگر روسیه به صورت مجانی هم به ترکیه گاز ارسال کند دور از ذهن است که صادرکننده‌ای مثل ایران را از دست بدهد، زیرا زمانی که امکان واردات از منابع مختلف داشته باشد قدرت چانه‌زنی بالا می‌رود، حتی خیلی راحت‌تر با ایران مذاکره می‌کند و شرایط سهل‌تری را می‌گیرد. از سویی دیگر شرایط ایران به این صورت است که تا زمانی که قدرت صادراتی محدودی دارد قدرت چانه‌زنی زیادی هم نخواهد داشت 

وی یادآور شد: در هر حال تصور من این است که از 5 سال آینده عراق نه تنها واردکننده گاز نیست، بلکه صادرات خواهد داشت. ابتدا به بازارهای منطقه‌ای و اطراف ورود می‌کند و با توجه به مصوبات اولیه که برای احداث واحدهای ال‌ان‌جی در بصره دارد، می‌تواند به جرگه صادرکنندگان ال‌ان‌جی دنیا نیز بپیوندد.

به گزارش ایلنا، ایران سالانه 17 میلیارد متر مکعب گاز صادر می‌کند که حدود 10 میلیارد متر مکعب آن راهی عراق و بقیه تحویل ترکیه می‌شود. این میزان صادرات به عراق با توجه به موضوع تحریم‌ها، عدم امکان دریافت پول حاصل از صادرات، تعلل عراق در پرداخت بدهی به دلار و یورو و با توجه به شرایطی که ایران اعلام می‌کند، همواره با چالش مواجه بوده و شاید همین امر مقامات عراقی را به فکر تنوع‌سازی سبد واردات خود انداخته است.

وزیر نفت کشورمان اخیرا اعلام کرده صادرات گاز تنها به وزارت نفت مربوط نیست و ابعاد مختلف سیاسی دارد که همه این ابعاد را باید در کنار هم در نظر گرفت.

این سخنان زنگنه در پاسخ به سوال نمایندگان در مجلس مبنی بر "وزارت نفت مایل به صادرات گاز نیست" بوده است که در واکنش به این اظهارات و چند روز بعد از اذعان بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به "سیاسی" بودن صادرات گاز جمهوری اسلامی به عراق، همتای عراقی وی از افزایش مذاکرات با شرکت‌های بین‌المللی از جمله عربستان برای خودکفایی در تولید گاز خبر داده است.