آزادراه غدیر، حلقه اتصال ایران به جاده ابریشم

به گزارش ایلنا، توسعه پایدار مفهومی است که رشد و پیشرفتی همه‌جانبه و متوازن را برای تمام ابعاد جوامع انسانی در نظر دارد. این نوع توسعه، علاوه بر توسعه و تعالی زندگی نسل حاضر، به حمایت از نسل‌های آینده در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست‌محیطی نیز توجه دارد.

یکی از ابزارهای مهم در تحقق توسعه پایدار، ایجاد زیرساخت‌های مناسب حمل و نقل می‌باشد. این نوع زیرساخت‌ها همچون حلقه‌ای است که سایر اجزای خدماتی، بازرگانی، صنعتی و کشاورزی را در حوزه ملی و بین‌المللی به هم پیوند می‌دهد و تأثیرات عمیقی بر رشد و توسعه این بخش‌ها بر جای می‌گذارد.

با توجه به درک اهمیت توسعه پایدار در سال‌های اخیر و رعایت شاخص‌های آن در توسعه شهرها به عنوان توسعه پایدار شهری، نقش سیستم‌های حمل و نقل، مورد توجه جدی تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان شهری و کشوری قرار گرفت و با چنین رویکردی طرح آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران موسوم به آزادراه غدیر از سال ۱۳۹۵ مطرح شد و در دستور کار قرار گرفت. در دستور کار وزارت راه وشهرسازی قرار گرفت.

 این آزادراه به طول ۱۵۸ کیلومتر و به صورت دو باند ۶ خطه با عرض ۳۷ متر، نماد تخصص و تلاش جامعه مهندسی کشور در اجرای ابرپروژه‌های حوزه راه به شماره می‌رود و از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و تا محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار امتداد می‌یابد.آزادراه غدیر یا همان آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با رعایت کامل استانداردهای روز دنیا، توانسته سطح ایمنی سفر را در طول این مسیر به میزان چشمگیری ارتقا دهد و با انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران، سهم زیادی در توسعه حمل و نقل سبز و کاهش آلودگی هوا و محیط زیست دارد.

مسیر این آزادراه از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و پس از ۴۲ کیلومتر به تبادل جاده اشتهارد- ماهدشت می‌رسد و در کیلومتر ۸۸ هم با آزادراه تهران- ساوه تقاطع دارد. سپس در کیلومتر ۱۲۰ با آزادراه تهران- قم تبادل پیدا می‌کند و در نهایت در کیلومتر ۱۵۸ به محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار متصل می‌شود.

آزادراه غدیر در کریدور بین‌المللی «شمال به جنوب» و «شرق به غرب» واقع شده است و از چهار استان قزوین، البرز، مرکزی و تهران عبور می‌کند؛ از این رو علاوه بر توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی ملی، در زمینه ترانزیت کالا در حوزه فراملی با تمرکز بر کشورهای همسایه نیز تأثیرگذار خواهد بود.

این آزادراه با تسهیل در ارتباط تهران با چند شهر و استان، توانسته در راستای تحقق اصل ۴۸ قانون اساسی و سیاست‌های کلی و به منظور توزیع و استفاده متوازن و عادلانه امکانات و خدمات کشور، نقش مهمی در رفع تبعیض و ارتقای سطح زندگی مناطق کمتر توسعه‌یافته و تحقق پیشرفت و عدالت در کشور داشته باشد.

از این رو، چنین پروژه‌هایی، علاوه بر توسعه مناطق محروم پیرامون استان‌های همجوار طرح، می‌توانند گام مهمی در جهت توسعه پایدار روستایی، گسترش خدمات عمومی و محرومیت‌زدایی و در نتیجه ایجاد مهاجرت معکوس باشند.

توجه به محیط زیست در ساخت آزادراه غدیر

از نکات قابل توجه در احداث آزادراه ۱۵۸ کیلومتری غدیر، توجه به محیط زیست است. با توجه به قرار داشتن این آزادراه در مناطق بیابانی حاشیه استان‌های البرز، تهران و مرکزی که کانون ایجاد ریزگردهای محلی می‌باشد قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) با همکاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور ( و وزارت راه وشهرسازی )مبادرت به انجام مطالعات لازم در خصوص کاشت گونه‌های دست‌کاشت و درختچه‌های کم‌آب‌دوست در حاشیه این آزادراه نمود که با کاشت این گونه‌های خاص علاوه بر منظره‌آرایی خاص پروژه، به صورت همزمان طرح‌های منابع طبیعی در خصوص کاهش کربن و تثبیت خاک انجام خواهد شد.

کاهش زمان و هزینه سفر با افتتاح آزادراه غدیر

همچنین این طرح سبب کاهش هزینه و زمان سفر برای وسایل نقلیه سبک به طور متوسط ۹۰ دقیقه و برای خودروهای نیمه‌سنگین به طور متوسط ۱۱۰ دقیقه می‌شود که این موضوع صرفه‌جویی در سوختی معادل ۷۰۰ میلیون لیتر بنزین و هزار و ۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل را در بیست سال اول بهره‌برداری به همراه دارد و سبب مدیریت منابع سرمایه‌گذاری در زمینه احداث صنایع بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت و گاز از قبیل ساخت پالایشگاه و خطوط انتقال می‌شود. این صرفه‌جویی سوخت کاهش تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای خصوصاً در اطراف کلانشهرهای کرج و تهران به میزان ۴ و نیم میلیون تن دی‌اکسیدکربن را در بیست سال اول بهره‌برداری در بر دارد و تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای این دو شهر بزرگ خواهد داشت.

این در حالی است که بخش قابل توجهی از آلودگی هوا و ترافیک کلان‌شهرهای کرج، تهران و شهرستان‌های تابعه، مربوط به خودروهایی می‌شود که از این شهرها عبور می‌کنند در حالی که مبدا و مقصد سفر آنها خود این کلان‌شهر‌ها نیستند؛ آزادراه غدیر این امکان را فراهم می‌سازد تا این خودروها بدون وارد شدن به این شهرها، با ایمنی بیشتر و به دور از ترافیک به سفر خود ادامه دهند و باعث حذف گره گلوگاهی توزیع ترافیک شبکه آزادراهی غرب، جنوب، شرق و شمال به مرکزیت شهر تهران می‌شود.این آزادراه با شش خط عبور و حداقل شعاع قوس افقی ۹۰۰ متر و حداکثر شیب ۵ درصد و سرعتی معادل ۱۳۰ کیلومتر در ساعت طراحی و اجرا شده و دارای ۸ تبادل بزرگ، ۱۰ پل تقاطع با راه‌های فرعی و راه‌آهن و همچنین سه پل بزرگ رودخانه‌ای است؛ به گونه‌ای که تمام شریان‌های آزادراهی غرب، جنوب و جنوب شرق منتهی به استان‌های البرز و تهران را قطع می‌کند.

آزادراه غدیر با مشارکت ۳۰ درصدی دولت (وزارت راه وشهرسازی )و ۷۰ درصدی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) احداث شده است و به لحاظ عبور از چندین آزادراه‌، بزرگراه، راه‌های اصلی، فرعی و راه‌های روستایی، خطوط مختلف راه‌آهن و خطوط انتقال انرژی شامل آب، گاز و نفت دارای اهمیت بالایی است.  با توجه به وجود ۲۳ تبادل و تقاطع بزرگ در این پروژه، استفاده از مشاور ایمنی در مرحله مطالعات و در زمان اجرا همواره از حساسیت بالایی برخوردار بوده است.  تأسیسات جانبی این آزادراه از جمله ساختمان‌های مربوط به پلیس راه، راهدارخانه، ساختمان بهره‌برداری و ساختمان‌های عوارضی همزمان با اجرای این پروژه احداث شده است و مجتمع‌های خدمات رفاهی آزادراهی و تیرپارک‌ها همزمان در دستور کار قرار گرفته‌اند.

تاثیرات اقتصادی پروژه آزادراه غدیر (کنارگذرجنوبی استان‌های البرز و تهران)

در طول تاریخ، موقعیت راهبردی و ژئوپلتیک ایران همواره مورد توجه کشورهای بزرگ جهان بوده؛ به گونه‌ای که همواره از ایران به عنوان چهارراه ترانزیتی جهان و نقطه مواصلاتی شرق و غرب منطقه یاد شده است. اما در سال‌های اخیر کریدورهای جدیدی در منطقه، آغاز به کار کرده‌‌اند که به درآمد ترانزیت ایران به عنوان یکی از مهمترین عناصر توسعه پایدار کشور لطمه بزرگی وارد نموده‌اند و اصلی‌ترین راه احیای این موضوع، توسعه زیرساخت‌های کشور است.

توسعه زیرساخت‌های مناسب بخش حمل و نقل از این منظر که امکان دسترسی آسان به بازارهای داخلی و خارجی را ممکن می‌سازد و زمینه تسهیل مبادله در سطوح ملی و بین‌المللی را فراهم می‌کند از جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌های اقتصادی کشورمان برخوردار است و می‌تواند باعث ارتقای شاخص سطح توسعه اقتصادی کشور ‌شود.

نگاهی به سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی بیانگر این نکته است که تحقق بیشتر بندهای ذکرشده در آن، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم منوط به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در سراسر کشور است که این امر نشان از اهمیت این عرصه دارد. وجود شبکه ایمن و سراسری راه‌ها، علاوه بر این که سبب توزیع عادلانه کالا و خدمات به تمام نقاط کشور می‌شود بهره‌مندی کل کشور از توان و ظرفیت اقتصادی را در پی خواهد داشت که این موضوع باعث رونق اقتصادی و مشارکت جمعی در توسعه و پیشبرد اهداف اقتصاد ملی خواهد شد.در دید کلان نیز تقویت ارتباط و تعاملات اقتصادی با جهان، امری حیاتی محسوب می‌شود که نیازمند شبکه‌های ارتباطی ایمن و سراسری است تا صادرات و واردات کالا و خدمات با کشورهای دیگر بخصوص کشورهای همجوار‌ به نحو مطلوب انجام شود.

یکی از پروژه‌هایی که در این عرصه از اهمیت بالایی برخوردار است پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران موسوم به آزادراه غدیر;که باراهبری وزارت راه وشهرسازی و به همت متخصصان و تلاشگران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اجرا شده است.

آزادراه غدیر تکمیل کننده و نقطه اتصال کریدورهای بین المللی ایران

آزادراه غدیر به طول ۱۵۸ کیلومتر و به صورت دو باند ۶ خطه با عرض ۳۷ متر، از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و تا محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار امتداد می‌یابد.این آزادراه تکمیل‌کننده کریدور شمال به جنوب است و در اتصال کریدور غرب به شرق نیز که از مرز بازرگان در غرب کشور شروع می‌شود و تا مرز سرخس در شرق کشور امتداد پیدا می‌کند نقش مهمی دارد. کریدور شرق به غرب همان جاده ابریشم باستانی است که می‌تواند کالاهای ترانزیتی چین و آسیای میانه در شرق و شمال شرقی را از طریق خاک ایران به حوزه‌های قفقاز، آسیای غربی و حوزه دریای مدیترانه منتقل کند. کریدور حمل ‌و نقل بین‌‌المللی شمال به جنوب نیز از بندر بمبئی در هندوستان آغاز و پس از عبور از خاک کشورمان به دو شاخه غربی و شرقی تقسیم و به کشورهای شمالی ایران منتهی می‌شود.

مسیر این آزادراه از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و پس از ۴۲ کیلومتر به تبادل جاده اشتهارد- ماهدشت می‌رسد و در کیلومتر ۸۸ هم با آزادراه تهران- ساوه تقاطع دارد. سپس در کیلومتر ۱۲۰ با آزادراه تهران- قم تبادل پیدا می‌کند و در نهایت در کیلومتر ۱۵۸ به محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار متصل می‌شود. آزادراه غدیر در کریدور بین‌المللی «شمال به جنوب» و «شرق به غرب» واقع شده است و از چهار استان قزوین، البرز، مرکزی و تهران عبور می‌کند.

از این رو آزادراه غدیر به عنوان تکمیل و تسهیل‌کننده این کریدورها، نقش بسزایی در توسعه مناسبات حمل و نقلی کشورهای منطقه و بالتبع توسعه اقتصادی کشورمان دارد. موضوعی که بر اهمیت آزادراه غدیر می‌افزاید، واقع شدن آن در جنوب کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی- اجتماعی ایران است.

تهران به عنوان بزرگ‌ترین کلان‌شهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های مختلف اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود بزرگترین قطب اقتصادی کشور در پیرامون آن، بر اهمیت این جایگاه افزوده است.

با تکمیل شبکه آزادراهی کشور، کلانشهر تهران محل تقاطع چند آزادراه در جنوب و غرب خود شده است که با افزایش جمعیت کشور و توسعه حمل و نقل جاده‌ای و همین‌طور بالا رفتن تعداد وسایل نقلیه که در شبکه حمل و نقل کشور به تهران می‌رسند و صرفاً از مجاورت تهران عبور می‌کنند باعث شده بار ترافیکی محورهای ورودی و خروجی تهران در سال‌های اخیر تفاوت چشمگیر داشته باشد و آلودگی‌های زیست‌محیطی و بهداشتی این کلانشهر را تهدید کند.

با در نظر گرفتن چنین شرایطی، پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با هدف انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران طراحی و اجرا شد.با توجه به اینکه این آزادراه تمام شریان‌های آزادراهی غرب، جنوب و جنوب شرق منتهی به استان‌های البرز و تهران را قطع می‌کند دارای ۸ دستگاه تبادل همراه با رمپ و لوپ‌ها، ۱۰ دستگاه تقاطع غیرهمسطح با راه‌های فرعی و راه‌آهن و همچنین سه دستگاه پل بزرگ رودخانه‌ای است.

بدون شک با راه‌اندازی آزادراه غدیر، توسعه مناسبات حمل و نقلی به منظور ساماندهی حمل و نقل کالا و مسافر در کریدور حمل و نقل بین‌المللی ارتقا خواهد یافت و افزایش درآمد ناخالص ملی، کاهش مصرف انرژی، ارتقای سهم بازار ترانزیت و کاهش سوانح و خسارت‌های مالی را به دنبال خواهد داشت.

تأثیرات سیاسی و امنیتی پروژه  آزادراه غدیر

تهران به عنوان بزرگ‌ترین کلان‌شهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های مختلف اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود مراکز صنعتی بزرگ در پیرامون آن، علاوه بر اینکه باعث مهاجرپذیری این کلانشهر شده، مسافرت روزانه به این شهر را مضاعف ساخته است. در حال حاضر شهر تهران با حدود ۹ میلیون نفر جمعیت، به تنهایی نزدیک به ۱۱ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است. این در حالی است که با احتساب جمعیت پیرامونی، جمعیت محدوده کلانشهری تهران، بالغ بر ۱۶ میلیون نفر و بیش از ۲۰ درصد جمعیت کشور است.

تهران شهری، با ریسک بالا در برابر مخاطرات مختلف طبیعی و انسان‌ساز است. تراکم بالای جمعیت، واقع شدن بر روی گسل‌های متعدد و احتمال بروز زلزله، آلودگی هوا، میزان بالای بافت شهری فرسوده، زیرساخت‌ها و تأسیسات حیاتی فرسوده و قدیمی، بالا بودن احتمال سیل، تندباد و آتش‌سوزی، از جمله مهم‌ترین این خطرات هستند که تهران را تهدید می‌کنند و امنیت ملی کشور را با خطر جدی روبه‌رو می‌سازند.

بر اساس نظر آینده‌پژوهان، بزرگ‌ترین چالش تهران در دهه آتی، تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز برای زندگی و فعالیت این جمعیت انبوه در چنین محیطی است. یکی از این زیرساخت‌های اساسی برای کلانشهر تهران که تا حدود زیادی می‌تواند این تهدیدات را برای پایتخت سیاسی- اجتماعی کشور کاهش دهد، وجود شبکه آزادراهی و بزرگراهی در تهران و شهرهای بزرگ همجوار آن از جمله کرج است.اگر پدافند غیرعامل را علم به‌کارگیری عوامل محیطی در خدمت دفاع جامعه در نظر بگیریم، وجود چنین شبکه‌های ارتباطی، یکی از اولین و اساسی‌ترین ابزارها و لوازم پدافند غیرعامل محسوب می‌شود. یکی از اهداف اساسی احداث آزادراه غدیر یا کنارگذرجنوبی استان‌های البرز و تهران افزایش سطح امنیت و پدافند غیرعامل تهران است که در نهایت، ارتقای امنیت ملی کشور را در پی خواهد داشت.