مسکن ملی کاریکاتور مبتذل مسکن مهر است

کمال اطهاری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره اقدامات وزیر راه و شهرسازی در بخش نوسازی بافت فرسوده یا بازآفرینی شهری اظهار داشت: دولتی که الگوی توسعه و سیاست اجتماعی نداشته باشد مسلما از عهده وعده‌هایی که می‌دهد بر نمی‌آید و در مورد این نوع ساماندهی از جمله قانون ساماندهی مسکن تا بازآفرینی شهری، احیای بافت فرسوده و هر عنوان دیگری که برای آن می‌گذارند موفق نبودند.

وی ادامه داد: ساماندهی مسکن یا بازآفرینی و احیای بافت فرسوده حدیث طولانی دارد. در دو دهه اخیر پس از اینکه سند ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی و فرسوده در آن گنجانده شد، در سال 82 در چارچوب برنامه چهارم طرح جامع مسکن آمد که یک ساختار نهادی و سازمانی برای آن ارائه شد.

این کارشناس اقتصاد شهری تاکید کرد: از آنجایی که پوپولیست‌های دولت احمدی‌نژاد اساسا به مدل، برنامه و توسعه اعتقادی نداشتند یک مرتبه این طرح جامع را که یک مدل و ساختار نهادی بود کنار گذاشتند و مسکن مهر را مطرح کردند.

اطهاری با بیان اینکه مسکن مهر را بزرگترین پروژه بنایی تاریخ ایران می‌دانم، گفت: در مسکن مهر فقط بنایی انجام شد و هیچ مسکنی برای مردم به ویژه کم‌درآمدها به وجود نیامد.

وی با تاکید بر اینکه از عدالت به عنوان ابزاری برای قدرت استفاده کردند، بیان داشت: طرح جامع نهادی و سازمانی مسکن کنار گذاشته شد و طرحی به اجرا رسید که نتوانست مشکل مسکن در کشور را صرفنظر از هزینه زیادی که برای آن انجام شد، حل کند.

این کارشناس شهری افزود: بخش مسکن باید از دریچه سیاست اجتماعی دیده شود و هم‌افزا با رشد اقتصادی باشد و این موضوع برای تحقق عدالت شرط لازم است چراکه اگر رشد اقتصادی نداشته باشیم، مازاد اقتصادی لازم را برای توزیع و بازتوزیع نخواهیم داشت. هر قانونی هم اعمال و وضع شود قابلیت تحقق این اهداف را چه در بلندمدت و چه در کوتاه‌مدت نخواهد داشت.

اطهاری با بیان اینکه دولت بعد هم همین اشتباه را انجام داد، گفت: یک بخش دیگر حوزه سیاسی که به آن راست مبتذل می‌گویند، این سیاست اشتباه را قوی‌تر کرد و برنامه نهادی مسکن را کنار گذاشت. برای اینکه بگوید رشد اقتصادی مقدم است و از گذشته هم عبرت نگرفت.

وی ادامه داد: مدت‌ها بحث بازنگری طرح جامع مسکن در افکار عمومی مطرح بود و در این باره با این دولت صحبت‌هایی کردیم؛ در ابتدا قرار شد بازنگری طرح جامع را در دستور کار قرار بدهند اما باز هم در این دولت طرح جامع کنار گذاشته شد و موضوع بازآفرینی شهری را مطرح کردند.

این کارشناس اقتصاد شهری تاکید کرد: اگر موضوع بازآفرینی شهری در کشورهای اروپایی مطرح می‌شود به این دلیل است که آنها توانسته‌اند نیاز به مسکن را حل کنند و پس از آن بحث بازآفرینی شهری را به اجرا می‌رسانند. موضوع بعد این است که اساسا کشورهای اروپایی هدفشان از بازآفرینی شهری ایجاد اقتصاد دانش است.

اطهاری گفت: این موضوعات، مسائل ساختاری هستند که فقط به ساماندهی امور مسکن و خدمات شهری منتهی نمی‌شوند هرچند که آنها را هم پوشش می‌دهند.

وی افزود: کشور آلمان در سال 2006 اعلام می‌کند که می‌خواهد انسان را جایگزین آجر کند یعنی در جریان صنعتی شدن، تولید انبوه مسکن باید برای کارگران باشد و برای این افراد اشتغالزایی ایجاد کند که این بسیار مهم است.

این کارشناس اقتصاد شهری ادامه داد: در جامعه دانش‌بنیان باید ساختار شهری به گونه‌ای ساماندهی شود و پیوند مسکن با خدمات شهری به گونه‌ای باشد که محیط نوآوری را پدید بیاورد که این واژگان و مفاهیم بسیار عمیق‌تر از حرف‌هایی‌ است که در بازآفرینی شهری ایران مطرح شد.

اطهاری با تاکید بر اینکه در این دولت هم بازنگری طرح جامع مسکن را کنار گذاشتند و این موضوع را به بورژوازی مستقلات تبدیل کردند، یادآور شد: دیدیم که در این جریان چه بلایی بر سر تهران به ویژه منطقه 22 آمد و حتی نتوانستند در منطقه 22 چیزی شبیه به اکباتان را بسازند.

وی با بیان اینکه واژه‌هایی مانند بازآفرینی شهری را مطرح می‌کنند تا یارانه تقاضا یا همان یارانه مردم نهاد را بگیرند و به بورژوازی مستقل بدهند، اظهار داشت: در این جریان، مردم را رها کردند و تعاونی‌های مسکن را منحل کردند و نگذاشتند تعاونی‌های مسکن پا بگیرند.

این کارشناس اقتصاد شهری با اشاره به عملکرد دو دولت در بخش مسکن به ویژه نوسازی بافت فرسوده گفت: دیدیم که دولت پوپولیست طرح جامع را کنار گذاشت و این دولت هم اعتقادی به بازنگری این طرح نداشت و نهادسازی‌ها در این دو دهه بر باد رفت و بودجه‌هایی که گرفتند بیشتر از مصرف رانت‌خوری نداشت.

اطهاری با اشاره به اجرای طرح مسکن ملی در زمان وزارت محمد اسلامی بیان داشت: مسکن ملی کاریکاتور مبتذل مسکن مهر است. مسکن مهر حداقل ادعای تامین سرپناه قشر کم‌درآمد را داشت اما در این دوره رودربایستی را کنار گذاشتند و گفتند برای قشر متوسط مسکن می‌سازیم.

وی ادامه داد: تمام وزرای مسکن و تصمیم‌سازان از جمله آقای اسلامی باید این پروژه‌ها را کنار بگذارند و در حوزه خود برای مدل نهادی بکوشند. قانون‌گذاری در ایران محملی شده برای گرفتن بودجه نفت و وصل شدن به بشکه نفت و تغذیه کردن برای رانت‌خواری.

این کارشناس اقتصاد شهری با بیان اینکه طرح جامع مسکن لوث شده است، تصریح کرد: مسکن ملی قطعه‌ای از یک مدل است که برای ساماندهی مسکن جامع به ویژه کم‌درآمدها و ساکنان محلات بافت فرسوده باید به اجرا برسد اما می‌بینیم افرادی که در این مناطق زندگی می‌کنند حتی از حقوق مدنی هم محروم هستند و دولت از آنها فقط برای رأی دادن استفاده می‌کند.

اطهاری ادامه داد: هیچ پروژه‌ای اگر از مدل تبعیت نکند نمی‌تواند به یک طرح کارآمد تبدیل شود.