در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
مشکلات مالی تولیدکنندگان نفت و سوءاستفاده چینی‌ها/ پکن صادرکننده نفت می‌شود/ ایران ۶ ماهه به بازار برمی‌گردد
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین گفت: شرکت چینی ژنهوا، می‌تواند نفت خریداری شده از عراق را به هر شکلی که مایل است، معامله کند. می‌تواند همین نفت را در هرزمانی و با هر قیمتی به خریدار ثالث بفروشد.
فریدون برکشلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره قرارداد وام در برابر نفت چین و عراق اظهار داشت: قرارداد پیش‌خرید یا در واقع پیش‌فروش نفت‌خام بین شرکت ملی نفت عراق،سومو( SOMO) با شرکت نفتی ژنهوا( Zhen Hua) از چین در تاریخ ۸ دسامبر امسال، به صورت مقدماتی به امضا رسید و اکنون در انتظار تایید نخست‌وزیر عراق است. براساس این قرارداد که به صورت اعلان عمومی بین‌المللی صورت می‌گیرد، عراق ماهیانه ۴ میلیون بشکه نفت‌خام برای مدت ۵ سال به چین صادر می‌کند ولی مبلغ آن را به صورت سالیانه پیشاپیش، دریافت می‌کند. این میزان معادل روزانه ۱۳۰ هزار بشکه در روز است که در قیاس با سطح تولید کنونی و برنامه‌های آتی توسعه صنعت نفت عراق، میزان کمی به حساب می‌آید.
مشکلات مالی تولیدکنندگان نفت و خریدهای چینی
وی افزود: مبلغ یک‌ساله این میزان از صادرات عراق به چین معادل ۲ میلیارد دلار است. شرکت ژن‌هوای چینی، قبلا هم قراردادهای مشابهی با آنگولا، ونزویلا و اکوادور امضا کرده است. قراردادهایی هم با منطقه خودمختار کردستان عراق، کنگو و چاد و قزاقستان، در دست اقدام دارد. در واقع بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت جهان و به خصوص خاورمیانه با مشکلات مالی جدی مواجه‌اند.
شیل و کرونا و اقتصاد بحران‌زده عراق
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین در ادامه گفت: ورود بی‌محابای نفت شیل امریکا به بازار از یکسو، بازار را از نفت اشباع کرد و از سوی دیگر بروز ویروس همه‌گیر کرونا، که تقاضای جهانی نفت را سخت تخریب کرد، بر روند قیمت و بازار جهانی نفت لطمات سختی وارد کرد و اقتصاد تمام تولیدکنندگان نفت، به درجاتی آسیب دیدند. عراق اما در خاورمیانه بیشترین آسیب را متحمل شد، اقتصاد این کشور در ۶ ماهه اول ۲۰۲۰، معادل ۱۲ درصد کوچک‌تر از دوره مشابه در ۲۰۱۹ شد. از همین‌رو، عراق تلاش زیادی برای جبران کسری در آمد و برقراری توازن در بودجه کشور به عمل آورد.
چین صادرکننده نفت می‌شود
وی تصریح کرد: از سوی دیگر چین هم داوطلب چنین شکلی از قراردادها است. این نوع از معاملات جدید نیست. در دوران جنگ تحمیلی، شرکت ملی نفت ایران به شکلی قراردادهای پیش‌فروش نفت با خریداران خارجی امضا کرد. البته قراردادی که اکنون سومو قصد امضای آن را دارد، برای چین هم شیرین است. زیرا شرکت چینی ژنهوا، می‌تواند نفت خریداری شده از عراق را به هر شکلی که مایل است، معامله کند. می‌تواند همین نفت را در هرزمانی و با هر قیمتی به خریدار ثالث بفروشد. در قراردادهای مشابه قبلی، خریدار اجازه نداشت که با نفت خریداری شده، وارد بازار شود و به رقابت با عرضه‌کننده اولیه بپردازد. این نوع از قرارداد، در حقیقت چین را به یک صادرکننده نفت‌خام تبدیل می‌کند. نفت‌خامی که البته در کشوری دیگر تولید می‌شود.
قراردادهای چینی خاورمیانه‌ای‌ها حاکمیت تولیدکنندگان را زیر سوال می‌برد
برکشلی با بیان اینکه تکنیک‌ها و اصول بازاریابی متحول شده است، خاطرنشان کرد: عراق با قراردادی که با چین امضا می‌کند، بازار نفتی با ثبات برای ۵ سال آینده خود تضمین کرده است، این قرارداد برای عراق که اینک با مشکلات مالی جدی روبروست، مثبت است، اما چنانچه خاورمیانه وارد فضای رقابت برای برای عقد اینگونه از قراردادها شود، بحث حاکمیت ملی تولیدکنندگان بر منابع نفتی تا حدی زیر سوال می‌رود. البته در شرایط بحرانی کنونی برای عراق و چین، مانند یک معامله برد-برد است، اما عواقب بعدی آن قابل پیش‌بینی نیست. اگرچه عقد هرگونه قراردادی از این دست، فقط در حیطه اراده ملی کشورها است، اما شاید لازم باشد که سازمان اوپک هم به نحوی به این قضیه ورود کند.
چین کانون اصلی سرمایه‌گذاری نفتخیزهای منطقه
وی در ادامه به تغییر رویکردها از غرب به شرق پرداخت و گفت: روند شرق‌گرایی در صنعت نفت جهانی شروع شده است. در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و بزرگ‌ترین مصرف کنندگان نفت دنیا، جملگی در آسیا هستند. در واقع قاره آسیا، قطب آینده تولید و مصرف نفت است. لذا روند چرخش به آسیا و البته چین به عنوان کانون آسیایی‌گرایی اقتصاد جهانی، گریزناپذیراست. چین به تنهایی به عنوان موتور رشد مصرف و تقاضای نفت در دو دهه گذشته، عامل اصلی رشد تقاضای جهانی نفت بوده است. در ۲۰۱۹ از هر دو بشکه تقاضای جدید برای نفت، یک بشکه مربوط به چین بوده است. بنابراین قابل درک است که تولیدکنندگان عمده نفت، برای بازار و سرمایه‌گذاری آینده خود، چین را کانون اصلی توجه خود قرار دهند، در این میان عراق هم که استراتژی جاه‌طلبانه افزایش تولید در پیش گرفته، توجه خاصی به بازارهای آسیایی داشته باشد. این دگردیسی و تحول در روابط نفتی، اجتناب‌ناپذیر است.
دیپلماسی ایران از جیب نفت به صحنه آمده است
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین گفت: ایران تعداد زیادی میادین مشترک نفت و گاز با همسایگان جنوبی خود دارد. این امر در مورد عراق هم صادق است. بدیهی است که برنامه‌های جاه‌طلبانه توسعه ظرفیت بالادستی عراق، متوجه برداشت از منابع نفتی واقع در خاک ایران هم هست. ایران فرصت‌های زیادی را برای ظرفیت‌گستری در صنعت نفت خود را از دست داده است. این مسئله دلایلی داشته که قابل درک است. اما در عین حال در ایران، عموما نفت به مدد دیپلماسی آمده است. ما با نفت، دیپلماسی و سیاست خارجی خودمان را حمایت کردیم. دیپلماسی ما عمدتا از جیب نفت برای تقویت و حضور موثرتر به صحنه آمده است. البته این اصول جدید هم نیست. در نیم قرن گذشته ایران با نفت، دیپلماسی خود را پشتیبانی کرده است. هرچند در بخش گاز موفقیت‌های چشمگیری داشته‌ایم، جمهوری اسلامی ایران باید به کمک یک دیپلماسی انرژی فعال، وارد عمل شود و میادین مشترک را مورد توجه قرار دهد.
خرج ایران نباید معطل بشکه‌های نفت باشد
وی تاکید کرد: برای بنده دردناک است که تمام ذهنیت ما حالا متوجه این است که تحریم نباشیم. نفت بفروشیم و پولی به دست آوریم و خرج کنیم. ایران با ۱۱۰ سال سابقه نفتی و یک عقبه قدرتمند از دانش و تجربه نفتی، اکنون باید در کشورهای مختلفی مشغول فعالیت باشد. البته اندک حضوری در برخی کشورها داریم، اما خرج کشوری با جمعیت و پتانسیل ایران نمی‌تواند معطل صادرات یک تا دو میلیون بشکه نفت در روز باشد.
ایران 6 ماهه به بازار برمی‌گردد
برکشلی با اشاره شرایط بازار درصورت بازگشت احتمالی نفت ایران گفت: برای شرکت ملی نفت ایران بازاریابی و فروش2.3 میلیون بشکه نفت خام، آنچنان دشوار نیست. البته آسان هم نیست. زیرا بازارهای سنتی از دست می‌روند، علاوه بر آن اعتماد مصرف‌کنندگان است که نمی‌توانند روی نفت ایران برنامه‌ریزی بلندمدت و باثبات داشته باشند. البته ایران تجارب ارزشمندی در بازاریابی دارد. بازگشت ایران به بازار جهانی، به صورت پلکانی و در چند فاز خواهد بود. بنده فکر می‌کنم که ایران در کمتر از ۶ ماه می‌تواند به طور کامل به بازار جهانی نفت بازگردد.
