نگاهی به زندگی "علی‌اکبر معمار اصفهانی" معمار شاخص دوره صفویه
همایش بررسی سبک و شیوه معماری "استاد علی‌اکبر اصفهانی" از معماران شاخص دوره صفویه اصفهان برگزار شد.
به گزارش ایلنا از اصفهان، این همایش با سخنرانی استاد احمد منتظر، از اساتید دانشگاه هنر اصفهان، به عنوان یکی از معدود افرادی که پیرامون استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی به بررسی‌ها و پژوهش‌های مختلفی دست زده، برگزار شد.
ویژگی‌های شخصیتی استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی
مهندس احمد منتظر، در این ویژه‌برنامه، پیرامون معمار بزرگ دوره صفوی ایران استاد علی اکبر معمار اصفهانی اظهار داشت: استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی در سال 985 هجری قمری به دنیا آمده است؛ وی نزد استاد بدیع‌الزمان یزدی که معمارباشی شاه عباس بود، معماری را به خوبی فرا گرفت به طوری که همه معماران هم عصر وی به استادی علی اکبر معمار اعتراف کرده‌اند.
وی افزود: در گذشته انعکاس نام معماران در بناها کم‌تر معمول بوده و در معدود مکان‌هایی که نامی از معمار آمده، به خاطر اثر ارزنده او و دستور سلاطین است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به مشخصاتی از قبیل تاریخ احداث بنا، کیفیت معماری، ابداعات، بین سال‌های 1005 هجری قمری تا 1020 هجری قمری، استاد علی اکبر معمار احتمالاً در اجرای برخی طرح‌های عظیم دوره شاه عباس کبیر نقش اجرایی داشته ولی با توجه به منابع موجود پس از سال 1020 هجری قمری، عملیات اجرایی مسجد جامع عباسی تماماً به او واگذار شده است.
ذکر نام علی‌اکبر معمار در کتیبه زیرین مسجد جامع عباسی
وی با بیان اینکه نام استاد بدیع‌الزمان یزدی چند بار در متون تاریخی آورده شده، گفت: نام استاد بدیع‌الزمان یزدی در متون تاریخی چند بار آورده شده که آخرین مرتبه مربوط به سال 1020 هجری قمری در زمان خرید زمین برای ساخت مسجد جامع عباسی است؛ با این حال پس از آن، دیگری نامی از وی نیست.
منتظر ادامه داد: اینکه در کتیبه اصلی سردر مسجد به خط علی‌رضا عباسی و سال 1025 هجری قمری، نامی جز "پادشاه" به چشم نمی‌خورد و ذکر نام استاد علی اکبر معمار اصفهانی در کتیبه زیرین به خط محمد رضا امامی در زمان شاه صفی، در سال 1046 هجری، اشاره به این مطلب دارد که احتمالاً شاه‌عباس قصدی برای آوردن نام معمار نداشته است.
وی افزود: وجود نام استاد علی اکبر اصفهانی در کتیبه بالای در ورودی و جدای از کتیبه اصلی پس از اتمام ساخت مسجد جامع عباسی و نصب در اصلی آن، همچنین هدیه گرفتن شاه صفی در سال 1046 هجری قمری حکایات از احداث بناهای بسیار ارزنده توسط استاد علی اکبر معمار اصفهانی به خصوص در دوره شاه صفی دارد.
منتظر، با اشاره به مهم‌ترین چهره‌های درگیر در ساخت مسجد طی دوران صفوی خاطرنشان کرد: در آن دوران محب علی بیک ملقب به ا... بیک، نماینده حکومت و ناظر بر اجرای طرح‌ها بوده است. استاد بدیع‌الزمان یزدی معمار باشی دربار و فراهم آورنده مقدمات ساخت مسجد در دوره صفوی بوده و همچنین استاد علی‌اکبر اصفهانی معمار و سازنده بنا که پس از استاد بدیع‌الزمان یزدی در سمت معمارباشی جایگزین می‌شود.
دوران زندگی استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی
وی افزود: فعالیت‌های استاد علی اکبر معمار اصفهانی را می‌توان از جوانی و شاگردیش نزد استاد بدیع‌الزمان یزدی تا استادی و معمارباشی شدن وی به 4 دوره تقسیم بندی کرد. معیار تقسیم این دوره‌ها، میزان و تاثیر وی در ساخت بوده و همچنین در آخرین دوره استاد علی اکبر معمار اصفهانی در قالب، معمارباشی دربار، مشغول به فعالیت است.
احداث مسجد جامع و جذب تجار و بازاریان از میدان کهنه به میدان جدید
استاد دانشگاه هنر اصفهان درباره احداث مسجد جامع به دست استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی گفت: بر اساس متون و شواهد به دست آمده، شاه عباس در تکمیل طرح پایتخت جدید خود و برای جذب تجار و بازاریان اصفهان از منطقه میدان کهنه به میدان و مجموعه جدید لازم می‌بیند که مسجد جامع بزرگ و با شکوهی در برابری با مسجد جامع کبیر احداث کند.
وی افزود: شاه به منظور ساخت مسجد جامع کبیر گروه محمد علی بیک، استاد بدیع‌الزمان یزدی و استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی را برای ساخت این مسجد تعیین کرد. ابتدا در سال 1020 هجری قمری در تداوم ساخت طبقه فوقانی میدان نقش جهان ساخت عمارت سردر و هشتی ورودی در مرکز ضلع جنوبی میدان آغاز می‌شود و پس از تکمیل بنای سردر، در سال 1025 به اتمام می‌رسد.
منتظر تصریح کرد: در این فعالیت محب علی بیک نقش نماینده و ناظر شاه و استاد بدیع‌الزمان یزدی معمار باشی دربار و استاد علی اکبر معمار اصفهانی معمار سازنده بنا بوده است.
وی درباره نمایش ابداعات استاد علی‌اکبر معمار اصفهانی در ساخت مسجد جامع کبیر گفت: در ساخت مسجد جامع کبیر گروه معرفی شده از طرف پادشاه توانایی‌ها و ابداعات خود را به نمایش گذاشته است و باید در این زمینه توجه لازم را صورت داد.
به گفته این استاد دانشگاه، پس از اتمام ساخت سردر تلاش برای تکمیل ساختمان اصلی مسجد و استفاده آن برای برگزاری نماز توسط گروه مذکور آغاز می‌شود.
وی ادامه داد: طرح این مسجد با الگوی چهار ایوانی در تداوم ایرانی شدن مساجد هزار ساله مد نظر قرار گرفته و این مسجد به عنوان یکی از بهترین و کامل‌ترین مساجد چهار ایوانی ایران محسوب می‌شود.
منتظر خاطرنشان کرد: ایوان شمالی رو به آفتاب، برای برگزاری نماز درفصل زمستان است؛ همچنین گنبد خانه و ایوان جنوبی پشت به آفتاب آن برای استفاده در فصل تابستان و گنبد خانه و ایوان غربی نیز برای نماز جماعت در فصل پائیز طراحی شده است.