یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد/ پیام مدیرکل میراث یزد درباره تایید پیشنهاد ایران

فاطمه دانش یزدی با اعلام این خبر به ایلنا و تبریک این رویداد مهم فرهنگی به همه مردم ایران بخصوص یزدی‌ها و تمامی‌دوستداران میراث‌فرهنگی در سراسر جهان گفت: با اجماع اعضای شورای میراث جهانی یونسکو (ایکوموس) در چهل و یکمین نشست این سازمان که در کراکوف لهستان در حال برگزاری است، شهر تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

با ثبت شهر تاریخی یزد، این نخستین پرونده یک شهر تاریخی ایران است که در فهرست جهانی به ثبت می‌رسد که بیش از ٧٠٠ هکتار از اراضی شهر قدیمی یزد را در بر می‌گیرد.

وی با برشمردن ویژگی‌های تاریخی و منحصر به فرد یزد و حیات اجتماعی و فرهنگی این شهر افزود: ثبت  این شهر منحصر به فرد در فهرست جهانی یونسکو امری مسلم بود زیرا  این شهر تاریخی حائز شرایط و شاخص های لازم بود.البته تلاش‌های بسیاری برای ثبت بافت‌تاریخی یزد به عنوان یکی از زیباترین و زنده‌ترین بافت‌های تاریخی انجام شد که خوشبختانه به نتیجه رسید.

پیش از این مهم‌ترین ایراد ایکوموس به پرونده ثبت جهانی یزد، ساخت سازه‌های بتنی در محله زرتشتیان و نبود مدیریت یکپارچه در مدیریت شهری بافت تاریخی و نبود امکان ساخت و ساز خشت و گلی در شهر یزد طبق ضوابط شهرسازی، اعلام شده بود که در نهایت این شورا رای به ثبت این اثر ملی داد.

 یزد، شهر پیوند فن و هنر و معنا
وی همچنین در پیامی ضمن ابراز خرسندی از این اتفاق  نوشت: خبر تأیید پیشنهاد ثبت جهانی شهر تاریخی یزد در نمایه میراث جهانی در چهل و یکمین نشست این کمیته بر فضای شهر طنین افکنده است، مایه خرسندی و سرافرازی می­‌دانم که فرجام پیروزمندانه نخستین تجربه ایران را در ثبت شهرهای‌تاریخی در نمایه میراث جهانی بر همه ایرانیان و ایران­دوستان ارجمند شادباش بگویم.

خدا را سپاس می‌گویم که توفیق‌مان بخشید تا گامی دیگر در راستای پاسداشت این کهن یادگار ماندگار نیاکان‌مان و این بار با شناساندن آن به جهانیان برداریم و شایسته می­‌دانم تلاش پیگیر و بی­‌دریغ همه بزرگوارانی را که در این فرایند پر فراز و نشیب کوشیدند، صمیمانه ارج نهم و برای فرد فرد ایشان آرزوی بهروزی و سرافرازی روزافزون نمایم.

به راستی که ثبت یزد در نمایه میراث جهانی، تنها ثبت کالبد تاریخی در پیکره شهر نبود که شاید واژه­‌ها را یارای توصیف حقیقت یزد و ارزش­‌هایش نباشد. یزد را بلندای تاریخ توصیف می­‌کنند. یزد را پیوند فن و هنر و عشق معنا می­‌کند. یزد را اندیشیدن برای زیستن و زیستن همراه با اندیشیدن ترجمان می­‌شود.

بدون تردید ثبت جهانی شهر تاریخی یزد، نه پایان راه جهانی شدن، بلکه آغاز راهی بی­پایان است به سوی نقطه­‌های اوج در پیوستگی مسیری تاریخی که از پدرانمان به ارث و از فرزندانمان به امانت داریم. از امروز می­بایست در فضایی سرشار از آرامش و همدلی، دست در دست یکدیگر دهیم، از رهاوردهای این راه تا به امروز بهره جوییم و راهی را که به درستی آن باور داریم و همانا تلاش برای پویایی و بالندگی میراث کهن سرزمینمان است، با گام‌هایی استوار ادامه دهیم و تا آنجا بکوشیم که شهر تاریخی یزد در حفاظت از شهرهای تاریخی، الگویی برای جهانیان قرار گیرد.

و امروز، روز عهدی تاریخی است. از امروز ما ساکنان یزد با جهانیان عهد می­بندیم که تا آنجا که در توان داریم، در پاسداشت این میراث کهن که به امانت به ما سپرده شده، کوشا باشیم و از هیچ تلاشی دریغ نکنیم. به امید روزی که یزد، برگ زرینی بر دفتر ارزشمند میراث جهانی باشد.                               

یزد شهری است با پیشینه‌ای تاریخی که در میانه فلات مرکزی ایران و بر سر چهارراه عبوری راه های اصلی کشور قرارگرفته است. طبیعت سخت گیرانه، آب‌وهوای نسبتاً خشک و کم آبی این شهر، منجر به پرورش مردمانی سخت‌کوش، قناعت‌گر و سازگار با آن شده است. مردمانی که با نبوغ خود توانسته‌اند آب را از دل کوه‌ها و با عبور از زیرزمین به سطح آورند. از آن آب، خشت خشت بناهایی را ساختند. از همنشینی آن بناها شهر تاریخی یزد پدید آمد. این شهر در میان شهر جدیدتاکنون به حیات خود ادامه داده و با ساختار خشتی منسجم، وسعتی بیش از 170 هکتار دارد. مردمان این شهر، با ادیان مسلمان، زرتشتی و یهودی، سالیان درازی است که با یکدیگر در سازگاری و صلح زندگی می‌کنند.

یزد را شهر مناره و بادگیر می‌خوانند؛ شهر آب‌انبارها،شهرخانه‌های خشتی با تالار و ایوان و صفه، شهر گنبدها. شهری کهن که هرچند در اقلیم گرم و بیابانی واقع است، اما خلاقیت معماری، آن را به گونه‌ای ساخته که در تابستان‌های گرم نیز می‌توان در خنکای سایه و باد کوچه‌ها و ساباط‌هایش قدم زد. مصرف کم انرژی در ساخت و بهره¬برداری از بناهای این شهر، الگویی است برای بحران انرژی امروزی. از این‌رو یزد را می‌توان شاهکار زنده معماری گلین نامید.

از ترکیب خاک و آب، مصالحی (نظیر خشت و آجر و کاشی و...) به وجود آمده که غالب رنگ بافت را به خود گرفته‌اند. درواقع خشت، کوچکترین و اصلی ترین عنصر ساختمانی شهر یزد هست. به کارگیری هنرمندانه آن و دیگر  مصالح(آجر، گچ چوب)، منجر به ابداع تکنیک هایی شده که در ساخت و طراحی  اجزا و عناصر معماری، به کمک معماران آمده است. فن آوری بادگیرها و گنبدها و... حاصل بهره وری از چنین تکنیک هایی هست.

هنر طاق‌زنی و پوشاندن دهنه‌های وسیع، با در نظر گرفتن هندسه فضاهای پر و خالی،  عامل پدیدآورنده صحن‌ها و حیاط شد تا سهم هر بنا از آسمان اختصاصی شود. آسمانی که تبلور رنگ آن در کاشی‌های فیروزه‌ای مناره‌ها و گنبد‌ها، آن‌ها را مزین و حفاظتشان را تضمین می‌کند. از معماری این عناصر، خانه‌ها، مساجد، مدارس، آب‌انبار‌ها و...  شکل گرفت که حاصل هم نشینی این ابنیه، محلاتی  هستند که شهر وجود خود را وابسته به آن است. درواقع، معماری و زندگی  جاری در آن، به سان تار و پودی در هم تنیده‌اند که بافت شهر تاریخی یزد نام گرفته است.

برای درک ساخت بافت تاریخی یزد، می‌بایست اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن را مورد بررسی قرار داد. اما برای کشف پیوند بین این اجزا ناگزیر به تجزیه بافت، و بررسی عملکرد اجزای شکل دهنده آن هستیم. عناصری که به فراخور عملکردی خاص خود، کالبدی هم‌آهنگ با دیگر اجزا داشته و در یک نگاه، یکپارچگی آن به چشم می‌آید.