گزارشی از پروژه راه‌آهن‌یاسوج به خط سراسری؛
سوت قطار یاسوج ۱۲۰۰ میلیارد آب می‌خورد/ ۶۰۰ سال زمان برای احداث راه آهن یاسوج - اقلید
پروژه اتصال شهر یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد به خط ریلی کشور در حالی در دولت نهم کلید خورده که به نظر می‌رسد افتتاح این پروژه با مشکلات و پیچیدگی‌های خاصی روبروست و به میلیاردها تومان هزینه و سال‌ها صرف وقت نیاز دارد.
به گزارش ایلنا از یاسوج، پروژه اتصال شهر یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد به خط ریلی کشور با اولین سفر دولت نهم به این شهر استارت خورد. هر چند سال ۸۴ ، آغاز امید پیوستن به شبکه ریلی برای کهگیلویه و بویراحمدی‌ها بود اما این طرح در سفر سوم هیات دولت مهرورزی به تصویب رسید که البته اندکی پس از تصویب بهانه عدم توجیه اقتصادی و جانمایی نامناسب بزرگترین سد راه ایجاد راه‌آهن یاسوج بود تا اینکه در سال ۱۳۹۰ و پس از مطالعات مجدد و انتخاب مسیر اقلید- یاسوج، راه آهن کهگیلویه و بویراحمد رسما ردیف بودجه دریافت کرد، اما بودجه این پروژه با سال‌های آخر دولت دهم و مشکلات اعتباری و اقتصادی دولت مواجه و عملیات اجرایی پروژه هرگز آغاز نشد.
بر اساس این گزارش، این مصوبه دولت نهم و دهم انتظار مردم یاسوج را بالا برده بود و احداث راه آهن را به خواستی اجتماعی مبدل ساخته و نماینده بویراحمد و دنا را مجبور می‌کرد که در وعده‌های خود نامی از ریل اقلید به یاسوج بگنجاند تا اینکه در جدال توجیه اقتصادی نداشتن‌‌ها و تایید و تکذیب‌ها بالاخره در سال ۱۳۹۴ کلنگ راه‌آهن یاسوج به اقلید بر زمین زده شد، کلنگی که هزینه‌ای بیش از هزار میلیارد تومان را بر دولت روحانی تحمیل می‌کرد اما تنها یک میلیارد تومان ناقابل اعتبار اختصاص یافته داشت.
کلنگ‌زنی این پروژه برای زارعی که می‌خواست در انتخابات مجلس از آن به عنوان یکی از عملکردهای خود یاد کند، حیاتی بود اما دولتی‌هایی استان سعی می‌کردند خیلی از واژه راه آهن در گفته‌ها و مصاحبه‌های‌شان استفاده نکنند. مدیریت ارشد استان به خوبی می‌دانست که اعتبار هزار میلیاردی و اختصاص یک میلیاردی یعنی چه و چه بار بزرگی بر روی دوش‌شان قرار گرفته است.
زارعی هم در مقابل انتقادات وارده در زمینه محل تامین اعتبار پروژه ملی راه آهن یاسوج – اقلید از واژه فرسوده ماده ۱۸۰ استفاده می‌کرد، ماده‌ای که به تنهایی عامل بخش اعظمی از رکود در پروژههای عمرانی استان بود و عدم تخصیص اعتبارات آن در سال‌های گذشته و جاری بسیاری از فعالیت‌های عمرانی کهگیلویه و بویراحمد را به اغما و کما برد. ماده ۱۸۰ قرار بود که در استان گلستان عمرانی و آبادانی به پا کند اما همان حرکت‌های کجدار و مریض را هم متوقف‌کرد تا مدیران اعتبارات استان را براساس ماده ۱۸۰ ببندند و پیمانکاران نیز که امروز ارقام مطالبات‌شان از دولت سر به فلک کشیده است، در کنار پروژ‌ها چشم به قطره چکان‌های اعتبارات این ماده بنشینند و این درحالی است که بسیاری از پروژههای استان می‌رود که تبدیل به آثار باستانی شوند.
۶۰۰ سال زمان برای بهره‌برداری با توجه به اعتبارات اختصاص یافته
راه آهنی که در ابتدای سال ۱۳۹۴ اعتبار مورد نیاز برای احداث آن قریب به ۶۵۰۰ میلیارد ریال برآورد میشد در هنگام کلنگ زنی عقربه این اعتبار رقم ۱۰ هزار میلیارد ریال را نشان داد و امروز اعتبار مورد نیاز برای تکمیل این پروژه عظیم به ۱۲ هزار میلیارد ریال رسیده است اما در عوض رقم‌های اختصاص یافته به پروژه هر سال چیزی قریب به دو میلیارد تومان است؛ رقم ناچیزی که با این اوصاف ۶۰۰ سال طول می‌کشد تا پروژه راه آهن یاسوج – اقلید به اتمام برسد.
البته این در شرایطی است که همه چیز ثابت بماند و هر از چند ماهی هزاران میلیارد ریال به اعتبار مورد نیاز برای تکمیل پروژه اضافه نشود.
پروژه اقلید به یاسوج که قرار است در کاکان متوقف شود و اولین ایستگاه آن از سمت یاسوج، این روستا باشد به گفته برخی از مسئولان وقت و فعلی در صورتی توجیه دارد که خط ریلی مشهد را به خط اهواز متصل کند و برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که ممکن است راه آهن کشور پس از بهره برداری از این پروژه، حمل بار را در اولویت قرار دهد و حمل مسافر را به اتصال این خط آهن که قرار است یاسوج را از بن بست خارج کند اما خود در کاکان به بن بست می‌رسد، به خط اهواز منوط نماید در هر حال تیم مدیریت ارشد استان از پاسخگویی به ابهامات خط آهن اقلید یاسوج طفره می‌رود و تنها زارعی است که بسیار به این پروژه امیدوار است.
احداث راه‌آهن یاسوج – اقلید روی ریل نیست
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد خود به یکی از منتقدان روند کند احداث راه‌آهن یاسوج – اقلید تبدیل می‌شود و از رقم بودجه پیش بینی شده در لایحه بودجه سال آینده برای این پروژه ملی اظهار نگرانی می‌کند.
پژمان نیک‌اقبالی رقم ۱٫۸ میلیارد تومان در نظر گرفته شده در بودجه سال آینده را در مقابل هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز رقم قابل قبولی برای شتاب بخش به این پروژه نمی‌داند و در تشریح وضعیت فعلی احداث این خط‌آهن می‌گوید: براساس آخرین اطلاعات، طرح راه آهن اقلید – یاسوج ۱۷۴ کیلومتر بوده که حدود ۲۳ کیلومتر آن دارای پیشرفت فیزیکی بیش از ۵۰ درصد است.
نماینده بویراحمد و دنا اما بسیار بیشتر از دولتی‌ها امیدوار است، زارعی از پیشرفت بیش از ۹۰ درصدی قطعه اول خبر می‌دهد، همان قطعه‌ای که نیک اقبالی پیشرفت آن را بیش از ۵۰ درصد خوانده بود.
غلام‌محمد زارعی عددی را برای پیشرفت فیزیکی قطعه اول به کار می‌برد که با توجه به اعتباراتی که امسال اختصاص یافت، همه را متعجب می‌کند و در حالی از سوی زارعی پیشرفت بیش از ۹۰ درصد برای پروژه عنوان می‌شود که نیک‌اقبالی این پروژه را نیمه فعال می‌خواند.
معاون استاندار از رایزنی با قرارگاه خاتم الانبیا برای واگذاری پروژه به این قرارگاه عظیم نیز خبر می‌دهد و علت آن را تسریع در ساخت پروژه عنوان می‌کند. با این اوصاف اگر پیشرفت فیزیکی عنوان‌شده توسط زارعی رقم درستی باشد، پیمانکار عملکرد مناسبی داشته و نیازی نیست که با پیمانکاران دیگر رایزینی و مذاکره شود.
اسناد خزانه، راهی به ناکجاآباد توجیه
چند مدتی است که مدیریت ارشد استان پس از شکست‌بزرگ در واگذاری‌پروژه‌های عمرانی به بخش خصوصی که به دنبال خواهش و تمناهای استاندار و معاونانش از سرمایه‌گذاران برای واگذاری طرح‌های عمرانی استان به آنها و عدم استقبال سرمایه‌گذاران از این طرح دولتی، سرپوش بزرگی بر این طرح گذاشته شد و دیگر کمتر مدیری به آن می‌پردازد؛ مدیریت ارشد استان، دیگر طرح دولت را برای تسویه بدهی دولت به پیمانکاران و تسریع در ساخت پروژههای عمرانی تحت عنوان اسناد خزانه در دستور کار قرار داده است.
اسناد خزانه هم در بدو کار چندان مورد استقبال پیمانکاران قرار نگرفت و حتی ماهها طول کشید تا اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان توانست ادارات را توجیه کند که بدهی‌های خود را در سامانه‌ای که بدین منظور طراحی شده، ثبت کنند تا از اعتبارات اسناد خزانه بهره ببرند، پیمانکاران استان که معتقدند دولت به آنها بدهی‌هایی دارد و خواستار دریافت مطالبات خود به صورت نقد هستند، حاضر نیستند که پیه نسیه دیگری از دولت تحت عنوان اسناد خزانه را بر تن بمالند و پیش بینی می‌شود که این پروژه نیز مانند واگذاری طرح‌ها به بخش خصوصی به نتیجه‌ای نرسد و از دستور کار خارج شود.
حال با این اوصاف نماینده بویراحمد و دنا خوشبین‌تر از همه به اسناد خزانه برای تکمیل پروژه هزاران میلیاردی راه آهن است. البته زارعی در زمینه ماده ۱۸۰ نیز به همین میزان خوشبینی داشت و اولین باری که ماده ۱۸۰ به منظور توازن در توسعه مناطق محروم در بودجه گنجانده شد، سیل مصاحبه‌های این نماینده که «توانستم» این ماده را احیا کنم، رسانه‌ها را فراگرفت و به دنبال آن پیام‌های تبریک به نماینده بویراحمد برای احصای این ماده عظیم رسانه‌ای شد اما امروز نه در کلام زارعی و نه در کلام مدیریت ارشد استان خبری از اعتبارات ماده ۱۸۰ نیست، علی رغم اینکه این ماده در بودجه امسال هم حضور فعال داشت.
معاون استاندار کهگیلویه و بویراحمد از مجمع نمایندگان استان می‌خواهد که با رایزنی اعتبارات پروژه راه آهن یاسوج به اقلید را در لایحه بودجه افزایش‌دهند اما زارعی می‌گوید که اعتبارات پروژه ملی راه آهن اقلید به یاسوج از محل فروش اسناد خزانه تامین می‌شود و بدین ترتیب نقد رایزنی را به نسیه اسناد خزانه ترجیح می‌دهد. در واقع افزایش رقم بودجه پروژه در لایحه بودجه فرصت را برای چانه زنی در سال آینده و تخصیص متناسب و مناسب فراهم می‌کند اما اسناد خزانه‌ای که اجرایی شدن کامل آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و سرنوشت غبارآلود آن سرنوشت پروژههای گره خورده با آن را نیز مبهم می‌کند، نمی‌تواند فرصتی برای ساخت بزرگترین پروژه عمرانی استان باشد.
دست به دامان استان فارس
استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز طرح راه آهن یاسوج به اقلید را موجب خروج از توسعه نیافتگی دو شهر یاسوج و اقلید می‌خواند و به سرانجام رسیدن آن را مستلزم تلاش جمعی مدیران دو استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد می‌داند تا بدین وسیله پس از سد تنگ سرخ برای دومین بار دست به دامان استان فارس شود. در پروژه سد تنگ سرخ که باز بخشی از مزایای پروژه برای استان فارس و البته مرکز آن شهر شیراز بود، مسئولان کهگیلویه و بویراحمد دست به دامان فارسی‌ها شدند و بارها از آنها خواستند که برای احداث این سد همکاری کنند اما مسئولان استان فارس علی رغم جلسات مشترک پاسخی به درخواست‌های مکرر موسی خادمی و تیمش ندادند تا اینکه بالاخره با حضور وزیر نیرو و کاهش حجم مخزن سد و به تبع آن کاهش خسارات‌ها و اعتبارات مورد نیاز دست فارس از سد تنگ سرخ کوتاه شد اما علی رغم اینکه مدیران ارشد استان فکر می‌کردند با این کار فارسی‌ها دست به اعتراض می‌زنند و مجاب می‌شوند که باید در ساخت سد مشارکت کنند اما مسئولان استان فارس کوچکترین اعتراضی هم نکردند و انگار برای‌شان هیچ اهمیتی نداشت.
این دومین پروژه استان است که مسئولان هم استانی را وادار کرده تا آرام آرام برای استمداد طلبی از مدیران و نمایندگان فارس وارد میدان شوند و موسی خادمی استاندار کهگیلویه و بویراحمد با سخنان خود در مورد توسعه یافتگی اقلید با راه آهن یاسوج و تلاش مدیران فارس
استارت این استمداد طلبی را زده است که البته از هم اینک نتیجه آن روشن و واضح است و مدیران استان فارس رغبتی به مشارکت نخواهند داشت.
بهرحال راه آهن یاسوج به اقلید گرفتار مشکلات مالی شدید و اعتبارات قطره چکانی است و اعتبار یک از هزار نمی‌تواند پروژه‌ای با عظمت ریل اقلید یاسوج را به سرانجام برساند و آنگونه که پیداست دست‌های استاندار و نماینده بویراحمد و دنا هم از ارائه راهکار خالی مانده و چشم به اسناد خزانه و مشارکت استان فارس دوخته‌اند که با این شرایط آینده روشنی در انتظار راه آهن یاسوج اقلید نخواهد بود.
گزارش از : پیمان فرامرزی
