تیم محافظه‌کار روحانی جسارت یک تیم سیاسی را ندارد

دکتر محمد تقی رخشانی ، فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت و گویی با خبرنگار ایلنا به ارزیابی عملکرد دولت تدبیر و امید پرداخت.

آنچه در ادامه خواهید خواند مشروح این گفتگوست:

جنابعالی به عنوان یک فعال اصلاح طلب که مسئولیت قائم مقامی ستاد آقای روحانی را برعهده داشته عملکرد دولت تدبیر و امید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به ارزیابی با مفهوم نقد و سره و ناسره کردن نگاه می‌کنم و از این جایگاه ابتدا به دستاوردهای دولت می پردازم و تلاش می‌کنم در این ارزیابی مقایسه‌ای هم با دولت قبل داشته باشم. اولین دستاورد دولت آقای روحانی آرام کردن جامعه است. بدون تردید آرامش در جامعه یک نعمت بزرگ است. در دولت قبل با وجود آنکه اصلاح طلبان به طور کامل خود را کنار کشیده بودند و حتی یک انتقاد معمولی هم نمی‌کردند اما فضای جامعه ، خارج از قاعده متشنج بود. اختلافات میان قوای مختلف به سطح رؤسا نیز رسیده بود و دیدیم که رئیس قوه مجریه علیه رئیس قوه مقننه و قضائیه ویدئو پخش می‌کرد. با روی کار آمدن دولت جدید علی رغم مواضع ویژه مجلس نهم اما دولت با همان نقش اعتدال تلاش در آرام کردن فضای کشور داشت در این راه حتی شاهد معرفی چندین وزیر برای یک وزراتخانه و عدم پذیرش آنها توسط مجلس بودیم اما روحانی باز هم آماده بود تا افراد بیشتری معرفی کند. امروز با وجود انتقادات غیروارد، تخریبی و گسترده باز هم شاهدیم که خوشبختانه جامعه از آرامش خوبی برخوردار است.          

دومین دستاورد دولت تدبیر و امید تعامل با دنیا و پرهیز از تشنج آفرینی است. باز به خاطر داریم که رفتار بدور از منطق دولت قبل بهانه به دست دشمنان می‌داد و قطعنامه پشت قطعنامه علیه ایران صادر می شد اگر چه این قطعنامه‌ها ظالمانه بود ولی جنبه قانونی داشت و فضای حرکت ما را در جهان محدود و محدودتر می کرد. دولت جدید با به سرانجام رساندن مذاکرات و رسیدن به توافق هسته ای و برجام موفق شد که همه قطعنامه های مرتبط با فعالیت های هسته ای را به یکباره لغو کند، به ایران هراسی خاتمه بدهد و موقعیت ایران را در جهان ارتقاء ببخشد.

سومین دستاورد دولت ایجاد ثبات در وضعیت اقتصادی کشور است. وضعیت نابسامان و بی‌ثبات اقتصادی در دولت قبل را به خاطر داریم. در بازار شوش تهران مشغول خرید یک پارچ بودیم فروشنده قیمت پارچ را پانزده هزار تومان گفت. با خانمم در حال مشورت خرید بودیم که فردی از مقابل مغازه عبور کرد و گفت دلار بالا رفت حواستان باشد. فروشنده پارچ را گرفت و گفت هفده هزار تومان و پایین هم نیامد. سایر اجناس هم همینطور بود. کاغذ را که ما سر و کار داشتیم قیمت ساعتی داشت. خوشبختانه دولت روحانی توانست در بازار، ثبات ایجاد کند.

چهارمین دستاورد دولت کنترل و کاهش تورم است در چهار ساله دوم دولت قبل مهار تورم رها شده بود و با بالا رفتن قیمت دلار از 900 تومان به سه هزار و پانصد تومان شاهد تورم بالای 40 درصد در کشور بودیم. دولت روحانی به خوبی توانست ابتدا تورم را کنترل کند و سپس آن را کاهش دهد و تا مرز تک رقمی پایین بیاورد. اگر چه بخشی از این کاهش نتیجه کاهش قیمت نفت و رکود در کشور بود اما با آن شرایط درآمدی اقدام مهمی بود.

اینها نمونه‌هایی از موفقیت‌های دولت تدبیر و امید بود و البته کاستی‌هایی هم در عملکرد دولت هست که به چند نمونه اشاره می کنم؛ شخص روحانی و تیم پیرامونی وی تلاش کردند در میان دو تفکر اصلاح طلبی و اصولگرایی که در جامعه صورت بندی شده و شکل گرفته است تفکر جدیدی به نام اعتدال‌گرایی را مطرح کنند. این مجموعه غافل بودند که اصولاً اعتدال یک تفکر نیست بلکه یک منش است؛ به این معنا که افراد می‌توانند اصلاح طلب یا اصولگرا باشند اما معتدل هم باشند. این نگرش جناب روحانی و دوستان‌شان باعث شد تا آنها تصور کنند می‌توانند همه افراد با هر تفکر و مشرب سیاسی را در کنار خود داشته باشند. این نگاه غیرواقعی موجب شد تا کمترین تغییرات را در سطوح مدیریتی داشته باشیم . در حالیکه مدیران سابق آمده بودند تا برنامه‌های رئیس جمهور سابق را اجرایی کنند و اگر برنامه‌های این دولت با دولت قبل متفاوت بود که بود قاعدتاً باید افرادی معتقد به این برنامه‌ها مجری آنها می شدند. این خبط بزرگ دو اشکال بزرگ ایجاد کرد؛ اولاً ساختار مدیریت را در کلیت دولت دوپاره کرد، مدیرانی سکاندار مدیریت ماندند یا منصوب شدند که حامی دولت قبل بودند و به کنایه یا صراحه از آن دولت حمایت می‌کردند و می‌کنند و به دولت جدید انتقاد دارند. دوم آن که با این روش روحانی عملاً به ستادهای انتخاباتی خود و اصلاح طلبان حامی خود بی اعتنایی و بی‌محبتی کرد و بخش عمده ای از آنها را از خود تاراند. به این ترتیب نه برنامه های دولت اجرایی شد، نه عوامل دولت قبل جذب دولت روحانی شدند و تازه نیروهای دوستدار روحانی هم از او فاصله گرفتند. روحانی تصور می کرد باید چتری باشد که همه قوا و سلایق و جناح های سیاسی در زیر آن چتر فعالیت داشته باشند.

جنابعالی همواره از مخالفان حذف نیروها بوده اید، حالا به استفاده از مدیران اصول‌گرا نقد دارید؟

همینطور است که می فرمایید، همیشه گفته ام که مخالف حذف هستم و برای اداره کشور به همه نیروها نیاز داریم اما باید هر یک را در جایگاه خود تعریف کنیم. نیروهایی در کشور داریم که دیدگاه سیاسی خاصی ندارند و کارشناسان یا مدیران تکنوکرات یا بروکرات هستند و سمت هایی هم داریم که متناسب همین نیروهاست و لذا در هر دولتی این ها می‌توانند در سمت‌های خود باشند و مفید هم باشند، تغییر دولت ها و برنامه ها تأثیری در نقش این سمت ها ندارد. حوزه های عمرانی راه، آب، برق، ثبت احوال از این دست هستند. اما دستگاه هایی هستند که برنامه های دولت ها را اجرایی می کنند، برنامه هایی که در واقع جایگاه اختلاف نظر اصولگرایان و اصلاح طلبان است. این توهم است که تصور کنیم یک برنامه اصلاح طلبانه را یک مدیر اصولگرا محقق کند و برعکس هم همینطور است. حوزه های سیاست، اقتصاد و فرهنگ نمونه هایی از این دست هستند. بنابراین بحث حذف نیست بلکه قرار گرفتن در جایگاه مناسب است. طبیعی است که هر دولتی گلوگاه های برنامه ی خودش را در اختیار نیروهای هم فکر و وفادار به خودش قرار دهد. دولت روحانی این کار را نکرد و نگران آن هستیم که از این طرف رانده و از آن طرف مانده شود.

به بحث قبلی برگردیم... ارزیابی شما از عملکرد 4 ساله دولت تدبیر و امید چیست؟

نکته دیگر که زمینه پاره ای اشکالات شد این بود که تیم پیرامونی آقای روحانی همه اقتصادی هستند و اقتضای اقتصاد هم احتیاط و محافظه کاری است. این ویژگی موجب شده که دولت در اقدام و عمل کُند باشد. گاه تصمیم برای یک تغییر کوچک بیش از دو سال زمان می برد. نمی‌خواهم بگویم این تیم ترسو هستند بلکه می خواهم بگویم جسارت یک تیم سیاسی را ندارند. نه چابک هستند و نه مقاوم، برعکس، کند هستند و خیلی عقب نشینی می کنند. البته به این مسئله سن بالای اعضای کابینه را هم اضافه کنید.

گاهی در ارتباط با دستاوردهای دولت تدبیر و امید گفته می شود که اگر این دولت نبود و یا دولتی مثل دولت قبل بود وضعیت مملکت چه می شد نظر شما در این مورد چیست؟

این پاک کردن صورت مسئله است مردم به این دولت رأی دادند که برنامه های مورد نظر آنها را پیاده کند. دولت هم تلاش خودش را کرده آنچه در این میان اتفاق افتاده این است که اولاً جناح رقیب در ناموفق نشان دادن دولت موفق بوده و دوم آنکه میان نگاه دولت و نخبگان با نگاه مردم به مطالبات تفاوت وجود دارد. نخبگان و دولت موفقیت در مذاکرات هسته ای و بهبود روابط با دنیا و شکست پروژه ایران هراسی را بسیار مهم می دانند که البته مهم هست اما مردم در نگاه به مطالبات، معیشت را می بینند و دولت باید در این زمینه تلاش بسیار گسترده تری را انجام بدهد تا مردم به طور ملموس نتیجه ی برنامه ها و تلاش های دولت را در زندگی خود احساس بکنند.

به نظر شما احمدی‌نژاد قابلیت رقابت با روحانی را داشت؟

اولاً که در سیاست امر محال وجود ندارد پس اگر احمدی نژاد می‌آمد و تأیید صلاحیت هم می شد اتفاق خارق العاده‌ای نبود. اما اینکه چقدر می‌توانست خطر باشد باید به این نکته توجه کنیم که رقیب انتخاباتی روحانی و اصلاح طلبان، جناح اصولگراست با این نگاه هیچ یک از شخصیت های اصولگرا اگر مورد حمایت جناح اصولگرا نباشند خطر نیستند و برعکس هر یک از شخصیت های اصولگرا که مورد حمایت جناح اصولگرا باشد خطر است و باید کاملاً هوشیار بود. اگرچه روحانی از محبوبیت خوبی‌ برخوردار است اما بر این باور نیستم که ایشان بدون رقیب است. انتخابات پیش رو بسیار حساس است.

حمایت اصلاح طلبان از روحانی را قطعی می‌دانید؟

اگر چه بسیاری از اصلاح طلبان به عملکرد روحانی نقدهای جدی دارند و اگر یک اصلاح طلب معمولی هم وارد انتخابات بشود می‌تواند چند میلیون از آرای اصلاح طلبان را جذب کند اما به نظرم دوران حرکت های عاطفی اصلاح طلبان در کلان کشور گذشته و آنان با عقلانیت تصمیم می‌گیرند. در جبهه اصلاح طلبی هم بر روی هیچ گزینه ای حتی روحانی اتفاق نظر نیست و همین امر دلیل محکمی است که اصلاح طلبان ریسک نکنند و با حفظ حداقل های موجود برای امکانات و فرصت های بیشتر تلاش نمایند. بنابر این به نظر من روحانی گزینه اصلاح طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری 96 است.

به نظر شما چرا از ستادهای آقای روحانی فعالیت آشکار و محسوسی دیده نمی شود؟

به نظرم هنوز دیر نشده و زمان به اندازه کافی هست، دی ماه زمان خوبی برای آغاز فعالیت ها و سازماندهی ستادهاست.

چقدر احتمال می‌دهید اصولگرایان از روحانی حمایت کنند؟

اگر چه گفتم که در سیاست امر محال وجود ندارد اما تصور نمی کنم به جز علی لاریجانی و اصولگرایان نزدیک به او مجموعه دیگری از اصولگرایان از روحانی حمایت کنند. همچون انتخابات سال 92 باز هم پایه رأی روحانی اصلاح طلبان خواهند بود.

سیستان و بلوچستان استانی بود که بالاترین درصد رأی را در سال 92 به دکتر روحانی داد. ارزیابی شما از انتخابات 96 چیست؟

سیستان و بلوچستان به استان اصلاح‌طلبان معروف است اما شرایط موجود با گذشته تفاوت‌هایی کرده است. در واقع همان نگاه مشکل دار دولت در مورد استفاده از نیروها که توضیح دادم با استاندار به استان آمد و در ظرف مدت کوتاهی به تیم استانداری هم سرایت کرد و شکاف های مختلفی را در استان به وجود آورد و یا شکاف‌های پیشین را دامن زد که نتیجه آن را در انتخابات مجلس دیدیم.

بیشتر توضیح می دهید؟

اجازه بدهید به همین اندازه کفایت کنم و وارد جزئیات نشوم فقط امیدوارم دوستان ما شیوه مشورت ناپذیری را ترک بکنند، اشتباهات گذشته را جبران کنند و به خاطر داشته باشند که از طرف دولتی فرصت خدمت به آنها داده شد که ممکن است غفلت آنها موجب عدم انتخابات مجدد آن بشود و فرصت دوستان هم به سر بیاید.