منطقه حفاظت شده دنا مانعی برای توسعه است
فرماندار دنا در کهگیلویه و بویراحمد وجود منطقه حفاظت شده دنا را مانعی برای توسعه این شهرستان دانست که برای آن باید چاره‌اندیشی کرد.
علی تاج امیری پنجشنبه در پاسخ به این سوال ایلنا که مهم‌ترین معضل کنونی شهرستان دنا چیست؟ می‌گوید: وجود منطقه حفاظت شده دنا یکی از مهم‌ترین موانع توسعه این شهرستان است.
وی می‌گوید: عمران، توسعه و آبادی شهرستان دنا نیازمند مجوز شورای عالی حفاظت محیط زیست برای تغییر کاربری منطقه حفاظت شده دناست که گرفتن این مجوز بسیار مشکل است.
فرماندار دنا در ادامه یکی دیگر از موانع توسعه شهرستان را اجرای طرح هادی بر اساس نقشه سال ۱۳۴۸ ذکر و افزود: متأسفانه این موضوع نارضایتی روستاییان منطقه را به همراه داشته است.
تاج امیری می‌گوید: مردم این شهرستان جهت جذب سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی استقبال نمی‌کنند وکه نیازمند همکاری دولت و مردم برای ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری هستیم.
وضعیت کنونی منطقه حفاظت شده دنا
منطقه حفاظت شده دنا در کهکیلویه و بویر احمد E۵۱۲۱ عرض جغرافیایی و N۳۰۵۷ طول جغرافیایی واقع شده است. مساحت آن ۹۲۹۶۷ هکتار است.
پوشش گیاهی: گز، نی، لویی و جگن.
پستانداران: گربه وحشی و گرگ.
پرندگان: پلیکان پا خاکستری و سفید، انواع اردک‌ها، فلامینگو، درنا و انواع آبچلیک‌ها، گیلانشاه بال سفید، عقاب، سارگپه و شاهین.
خزندگان: مارمولک‌ها، سوسمار‌ها و مار‌ها.
این منطقه یک منطقه کاملا کوهستانی‌ست. اختلاف ارتفاع بلند‌ترین و پست‌ترین نقاط منطقه بالغ بر سه‌هزار متر است. دنا دارای قله‌های بلند، دیواره‌های عظیم و دره‌های عمیق است. در شرق دنا گردنه تاریخی بیژن قرار دارد و مرزهای شمالی، غربی و جنوبی آن را رودخانه‌های ماربر و بشار احاطه کرده‌اند. رودخانه ماربر که در شمال دنا از شرق به غرب جاری‌ست، با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان، به رودخانه خرسان تغییر نام می‌دهد و پس از عبور از تنگه‌های باریک به رودخانه بشار می‌پیوندد. محل پیوند رودخانه‌های خرسان و بشار، ناحیه‌ای جنگلی‌ست که زیبایی خیره کننده‌ای دارد.
ارتفاع این محل از سطح دریا ۱۳۰۰ متر است که پایین‌ترین نقطه منطقه حفاظت شده دنا به شمار می‌رود. کوههای دنا به عنوان ذخایر منابع آب دره‌های متعدد و دامنه‌های آن نیز پر از چشمه‌های کوچک و بزرگ است. کوههای دنا سر چشمه بسیاری از رودخانه‌های جنوب ایران است و به عنوان ذخیره‌گاه منابع آب، نقش تعیین کننده‌ای در زندگی مردم جنوب کشور دارد. منطقه حفاظت شده دنا از نظر تنوع گونه‌های گیاهی بسیار غنی است و با توجه به مجموعه درختان و گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی، خوراکی و تزئینی، سرمایه ژنتیکی با ارزشی به حساب می‌آید. در ارتفاع ۲۵۰۰ متری، جنگلهای بلوط دامنه‌های جنوبی دنا را پوشانده است. در میان درختان بلوط، گونه‌های مختلف جنگلی نظیر: بن، کیکم، ارژن، زالزالک، شن و ارژن دیده می‌شود. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا، انواع گونه‌ها و گیاهان علفی و بوته‌ای، هرجا خاک باشد، سطح زمین را فراگرفته است.
از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا نیز گیاهان کوچک و زیبایی، در پناه سنگ‌ها و شکاف صخره‌ها، از وزش بادهای تند مصون مانده‌اند و خودنمایی می‌کنند. همچنین بعضی گلهای لاله که در دنا می‌روید، ویژه این منطقه است و در جای دیگر دیده نم یشود. گل بسیار زیبای لاله بیشه زار یکی از این گلهاست. حیات وحش دنا معرف سیمای تنوع جانوری زاگرس است. خرسهای قهوه‌ای بزرگ، کبک دری با جثه ۵ کیلویی، انواع عقاب، پلنگ، گرگ و انواع گربه‌های وحشی در دنا زندگی می‌کنند. در منطقه حفاظت شده دنا امکان تماشای پرنده بسیار زیبا و نادر هما، که پروازی آرام و باشکوه دارد، بیش از هر جای دیگر ایران است. همچنین پرندگانی نظیر: شاهین، کبک، سنگ چشم، کمرکلی و انواع چکاوک‌ها و سهره‌ها در دامنه‌های دنا زندگی می‌کنند. جانورانی مثل: سمور، راسو، سنجاب ایرانی که از زیبا‌ترین سنجابهای جهان است و در احیاء جنگل بلوط نقش اکولوژیک بسیار موثری دارد، به وفور در دنا دیده می‌شوند.
حفاظت از دنا باعث افزایش انواع گونه‌های جانوری این منطقه شده است، به طوری که اکنون در کوهستان دنا برای دیدن خرس، بز و پازن، نیازی به دوربین چشمی نیست. منطقه حفاظت شده دنا صرف نظر از تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، بنا به دلایل اقلیمی و پدیده‌های بارز زمین‌شناختی، از نظر آموزشی و پژوهشی نیز بسیار مورد توجه پژوهشگران زیست‌شناسی و زمین‌شناسی‌ست. این منطقه همچنین از نظر ورزش‌ها و تفریح‌های کوهستانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
منطقه حفاظت‌شده دنا به استناد مصوبه شماره ۱۲۶ مورخ هفتم بهمن سال ۱۳۶۹شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست، با حدود مشخصات ذیل حفاظت شده اعلام می‌شود:
شمال:
از محل تلاقی رودخانه ماربر و رودخانه سمیرم در جوار روستای رودآباد در امتداد رودخانه ماربر بسمت غرب تا روستای خرسان (از این محل به بعد نام رودخانه ماربر به رودخانه خرسان تغییر پیدا می‌کند) و در امتداد رودخانه خرسان تا محل تلاقی رودخانه خرسان با رودخانه بشار.
جنوب:
از شمال به حد نهایی ده بزرگ سی‌سخت بطرف غرب در امتداد جاده سی‌سخت بطرف دشتک بطرف روستای پاتاوه و از پاتاوه با راه مالرو تا رودخانه بشار.
شرق:
از شمال به حد نهایی باغات ده بزرگ سی‌سخت بطرف شمال شرقی در امتداد جاده سی‌سخت بطرف گردنه بیژن و از گردنه بیژن در امتداد جاده تا رودخانه ماربر و در امتداد رودخانه ماربر تا روستای رودآباد و در محل تلاقی رودخانه سمیرم و ماربر
غرب:
از جنوب روستای پاتاوه و در امتداد رودخانه بشار تا محل تلاقی رودخانه خرسان و بشار.
ویژگیهای جمعیتی
طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ جمعیت ساکن در منطقه دنا برابر ۲۹۴۹۳ نفر بوده است که نسبت به سال ۱۳۴۵ بیش از ۲ برابر شده است.
جمعیت حوزه شمالی دنا در سال ۱۳۷۵ برابر با ۵۵۸۵ نفر و جمعیت حوزه جنوبی دنا در سال ۱۳۷۵ به میزان ۲۳۹۰۸ نفر بوده است.
طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت ساکن در منطقه دنا برابر با ۲۷۱۹۷ نفر که ازاین میزان با جمعیت شمالی ۴۰۷۰ و حوزه جنوبی آن ۲۳۱۲۷ نفر بوده است.
مهم‌ترین مراکزجمعیتی مستقر در حاشیه منطقه حفاظت شده دنا شامل شهر سی سخت، شهرپاتاوه، مجموعه روستاهای کره، روستای میمند، روستای سیور و مجموعه روستاهای پادنا هستند.
اقلیم
اقلیم دنا در زمره مناطق مرطوب سرد و نیمه مرطوب سرد قرار دارند. به طور کلی حداقل دمای مطلق ۱۸- و حداکثر دمای مطلق ۳۹ درجه سانتیگراد به ترتیب در ایستگاه‌های یاسوج و پاتاوه هستند.
با بررسی خطوط هم باران محدوده، متوسط بارندگی در منطقه ۶۹۴ میلی متر بوده است. اغلب بارندگی‌ها درارتفاعات برف و در نواحی پست‌تر بصورت باران است.
زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، خاک
از دیدگاه کلی این گستره ناحیه‌ای کوهستانی است که منطقه دشتی واقع در پای آن، با شیب ملایم در شمال به رودخانه ماربر و در جنوب و جنوب غرب به رودخانه‌های بشار و خرسان متصل می‌شود. در این حوزه زهکش‌های متعددی تقریبا موازی با هم و در امتداد عمود بر زاگرس وجود دارند که مجموعه رواناب‌های سطحی و آب پایه را به داخل رودخانه‌های مزبور تخلیه می‌کنند.
منطقه شامل فیزیوگرافیک شامل کوه، تپه، دشت‌های شیبدارکه عموما تحت گروه‌های calcaric cambiosols، lithicle ptosols، calcaric regosols هستند.
با فراوانی بیش از۸۰ درصد محدوده مطالعاتی در اراضی با شیب بالا‌تر از ۳۰ درصد کوهستانی بدون این منطقه، پنانسیل این اراضی به فرسایش آبی و سیل گیری حوزه‌ها بالاست. در منطقه دنا، فرسایش به شکل طبیعی در اثر عواملی چون سرما، انجماد و ذوب برف و به صورت کلی کوهستانی بودن منطقه دیده می‌شود. مهم‌ترین عامل ایجاد فرسایش طبیعی در منطقه دنا، شدت بالای ریزش‌های جوی در آن است که موجب ایجاد فرسایش قطره بارانی در سطوح خاکدار منطقه شده و شرایط را برای انواع دیگر فرسایش سطحی مهیا می‌کند. پس از فرسایش سطحی، فرسایش خندقی و شیاری اصلی‌ترین انواع فرسایش هستند.
توپوگرافی منطقه حفاظت شده دنا
دنا با ۸۰ کیلومتر طول طولانی‌ترین رشته کوه زاگرس است وکوهنوردان بنام جهان این رشته کوه را آلپ ایران نام نهاده‌اند.
دنا منطقه‌ای کوهستانی با شیب تند و رژیم بارش برفی و تبخیر و تعرق کم و پتانسیل سیل گیری بالاست. دنا دنباله رشته کوههای زاگرس است.
دنا دارای ۴۹ قله با ارتفاع بالا‌تر از ۴۰۰۰ متر است
تیپ کوه‌ها با شیب عمومی بالا‌تر از ۶۰ درصد و اختلاف ارتفاع بیش از ۵۰۰ متر از ارتفاع ۳۱۰۰ متر تا ۴۲۸۷ متر حدود ۸۹ درصد اراضی محدوده منطقه حفاظت شده دنا را به خود اختصاص می‌دهد.
مرتفع‌ترین نقطه این منطقه قله قاش مستان (بیژن ۳) با ارتفاع ۴۴۳۵ متر است.
پست‌ترین نقطه در شمال غربی با ارتفاع ۲/۱۳۵۹ متر است.
این منطقه ناحیه‌ای است کاملا کوهستانی، صخره‌ای با پرتگاه‌ها و ارتفاعات صعب العبور و در دامنه‌ها با وجود یکسری تپه ماهور، دارای بلند‌ترین نقطه ارتفاعی ۴۴۲۵ متر با اختلاف ارتفاع بلند‌ترین و پست‌ترین نقطه منطقه حداقل ۳۰۰۰ متر است.
چنین اختلاف ارتفاعی با وجود قله‌های بلند، دیواره‌های عظیم و دره‌های عمیق ممکن شده است این منطقه برخوردار از منابع آبی در شیب‌های شمالی و جنوبی بن رود، خفر و حوزه آبریز رودخانه‌های مهمی چون ماربر و بشار دارای چشم اندازهای متنوع و زیبایی چون: سه قپ بیژن – مورگل – آسمانی – تنگ پوتک – تنگ کره – تنگ آبزار – تنگ شمبلیله‌دان و... است.
ویژگیهای بارز توپوگرافی دنا:
- کوههای بسیار مرتفع با قلل تیز با پوشش گیاهی و سنتی
- کوههای مرتفع با قلل مدور و با پوشش پسته وحشی
- کوههای مرتفع واجد پوشش‌های جنگلی بلوط و بنه
- تراس‌ها و اراضی حاشیه رودخانه‌ها با پوشش نباتات مرتعی و زراعی
- واریزه‌های بادبزنی شکل سنگ ریزه دار و دارای شیب ملایم با پوشش گیاهی درختی خصوصا بلوط
- واریزه‌های بادبزنی شکل سنگ ریزه دار و ناهموار علفی همراه با دیم زار
تنوع زیستی منطقه
فلورگیاهی
در دامنه‌های جنوبی تا ارتفاع ۲۵۰۰ متر جنگل بلوط همه جا را پوشانده است. در میان این درختان و نواحی و ارتفاعات مختلف به گونه‌های جنگلی دیگری نظیر بنه، کیکم، ارژن.، شن و انواع بادام کوهی مشاهده می‌شود. اما تسلط کامل با گونه‌های بلوط Quercus Branti است.
از ارتفاع ۲۵۰۰ متر به بالا جنگل بلوط تمام شده و درختچه‌های ارژن، شن، انواع گون‌ها و درختان سرو کوهی دیده می‌شود. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا اثری از درخت و درختچه در این منطقه مشاهده نمی‌شود و تنها شاهد پوششی ازگون‌ها و گیاهان علفی و بوته‌ای درسطح زمین هستیم.
از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا دیگر خبری از بوته‌های سطحی منطقه نیست و تنها شاهد گیاهان کوچک و زیبایی درپناه سنگ‌ها و شکافت صخره‌ها هستیم و برخی از این گیاهان در اوایل تابستان گلهای ریز، رنگین و بسیار زیبایی به بار می‌آورند.
حداقل ۱۲۰۰ گونه گیاهی درمنطقه شناسایی که از این تعداد ۵۰ گونه آندمیک مختص این منطقه است.
تعداد تیره‌های شناسایی شده حدود ۹۰ تیره از ۱۵۰ تیره گیاهی ایران ۶۰درصد
تعداد ۴۳۰ جنس از ۱۲۱۵ جنس گیاهی ایران ۳۵درصد
تعداد ۱۲۰۱ گونه گیاهی از ۷۵۰۲ گونه گیاهی ایران ۱۶درصد
تعداد ۵۰ گونه آندمیک برابر ۱۷درصد کل گونه‌های اندمیک ایران
۱۰۰ گونه از ۵۰۰ گونه درخت و درختچه ایران (۲۰ درصد)
. وجود تعداد ۱۲۸ گونه دارویی، ۱۱۰ گونه زیستی وحشی، ۸۴ گونه رنگده، ۶۱ گونه خوراکی وحشی، بیانگر ارزش دارویی، خوراکی، مرتعی و حفاظتی گیاهان دنا است.
فون جانوری
حیات وحش دنا با تعداد ۱۶۹ گونه سیمای جانوری زاگرس است. خوشبختانه با حفاظتی که در ۱۷ سال گذشته که از این زیست بوم حیاتی به عمل آمده، شاهد رشد و تکثیر گونه‌های حائز اهمیت چون کل و بز، خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، پلنگ و... می‌باشیم. وجود حیواناتی چون هما، عقاب طلایی و پلنگ که در راس هرم غذایی قرار دارند، نشان از کیفیت آن زیستگاه دارند. این گونه‌های تخصص یافته از این نظر قابل توجه‌اند که قبل از انسان قادر هستند متوجه ظهور تغییرات زیستگاه شوند. و نسبت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند.
پستانداران منطقه
تعداد گونه‌های منطقه ۲۶ گونه هستند که عبارتند از: کل و بز – گراز – خرس قهوه‌ای – پلنگ – گرگ – روباه – کفتار – شغال – گورکن – موش کور – موش خرما – سنجاب جنگلی – خرگوش – سمور – راسو – خفاش – نعل اسبی – گربه – کاراکال – گربه شنی – گربه پالاس – خفاش گوش بلند – سگ آبی – تشی – جوجه تیغی – سیاه گوش-گوزن زرد ایرانی
پرندگان منطقه
شامل ۸۴ گونه است که شاخص‌ترین آن‌ها عبارتند از:
خانواده قرقاول – کبک دری – کبک معمولی – تیهو – بلدرچین – شاه بوف – جغدهای ماهی خوار – جغد گوش دراز – جغد جنگلی – عقاب پر پا – عقاب جنگلی – عقاب طلایی – کبوتر چاهی - خانواده سبز قبا – خانواده ماهی خورک – خانواده هدهد – خانواده دارکوب – خانواده چکاوک – خانواده سار – خانواده کلاغ – خانواده گنجشک – خانواده سهره و خانواده باز.
آبزیان منطقه
تعداد ۲۰ گونه آبزی در منطقه شناسایی شده‌اند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
عروس ماهی، خرچنگ، ماهی قزل آلا، ماهی شیربت (سرخه)، ماهی لوتک، سیاه ماهی (زردک)، سس ماهی (سردراز)، مارماهی، سگ ماهی، ماهی گل خورک، رفتگر ماهی و انواع حشرات آبزی.
دوزیستان و خزندگان منطقه
تعداد ۳۹ گونه شناسایی شده‌اند که شاخص‌ترین آن‌ها عبارتند از: لاک پشت، قورباغه، وزغ، افعی، مار جعفری، تیرمار، پله مار، کور مار، مار آبی، مار پلنگی، مار قیطانی، مار دشتی، شترمار، لاکپشت، آگاما، مارمولک.
گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض (EN) یا تهدیده شده و آسیب پذیر (VU)
دلیجه کوچک (VU) faico maumonni
اردک مرمری (خوتکا) Mavmoronetta angus tirostris (VU)
خفاش مدیترانه‌ای Rhinolophos euryale (VU)
کل و بز Corpa aegagrus (VU)
موسیر Allium hirtifolium (EN)
اندمیک (اندمیک دنا) Acanthe crucifero (VU)
گون Astragalus ischredensis (VU)
گون Melanodo Astragalus (VU)
گون Astragalus Staprii (VU)
بالابان Falco cherrug (VU)
کرکس کوچک Neophorn Percnottery (EN)
عقاب تالابی aguila clanga (VU)
عقاب شاهی Aguila heliaca (VU)
فاخته خاوری Columloa eversmanni (VU)
پلنگ ایرانی panthera pardus saxicolor
گربه وحشی اروپایی Felis silvestris
گربه جنگلی felis chaus
سیاه گوش lynx lynx
دال معمولی cyps fulvus
پیغو Accipitor bravipes
زیستگاههای مهم حیات وحش دنا
تنگ شاه قاسم، چهارتنگ کل نقره‌ای، تنگ پوتک، تنگ قدویس، شنبلیه دون، تنگ شهسوار، تنگ حیدری، خاریدون، تل سیاه، آلج، گورویل، آب ملخ، تنگ پونه‌ای، گردنه بیژن، تنگ حرا، تنگ طوفال، آبشار دره ناری، بن شاهی، گردنه اتابکی، تل سبز، گردنه مورک، جنگلهای بلوط حاشیه دنا، تنگ بن رود، تنگ کره، نهمون، مورطویله، خاکی، قبله، آسمونی و...
مضافا اینکه دراین زیستگاه‌ها گردشگران، پژوهشگران وعلاقه مندان به طبیعت سیمای حیات وحش زاگرس را باچشم مسلح و غیر مسلح می‌توانند براحتی رویت کنند واکولوژی جامع حیات وحش را می‌توان در این منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار داد.
آمار گونه‌های شاخص حیات وحش منطقه حفاظت شده دنا (۱۳۸۷)
ردیف نام گونه جمع کل
۱ کل و بز ۲۹۲۴
۲ کبک معمولی ۵۲۹۱
۳ خرس ۴۶
۴ کبک دری ۷۹
۵ پلنگ ۶
۶ عقاب دو برادر ۳۱
عوامل تهدید گونه‌های جانوری و گیاهی:
وجود فرهنگ شکار و صید بین مردم محلی منطقه، چرای بیش ازحددام، افزایش جمعیت روستایی و شهری، تخریب مراتع، قطع جنگل، تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی، جاده سازی، فراهم نبودن زمینه‌های اشتغال برای جذب نیروی کار، گرایش آنان به کشاورزی سنتی دراراضی نامناسب، جمع آوری گیاهان دارویی و خوراکی، عدم مدیریت جامع دربهره برداری از منابع طبیعی استان، وجود پروانه چرای دام مازاد برظرفیت مراتع، بخشی از عوامل تهدید تنوع زیستی منطقه است.
جاذبه‌های گردشگری، ورزشی، تفریحی منطقه حفاظت شده دنا:
منطقه دنا با دارا بودن پتانسیلهای بیشمار ورزشی، تفریحی و گردشگری می‌تواند سهم بسزایی دررونق اقتصادی منطقه، استان ونهایتا کشور داشته باشدوزمینه مساعدی برای اشتغالزایی وبهره برداری پایدار از اکوسیستم را ایجاد کند.
خود دنا اولین جاذبه زیبایی گردشگری است و می‌توان با کمی اهمیت ارائه یک طرح جذب توریست این منطقه را بعنوان یکی از جاذبه‌های بزرگ کشور تقسیم بندی کرد.
ورزش کوهنوردی – اسکی روی برف –اسکی روی چمن – پیاده روی از ورزش‌های دوست داشتنی مردم است که تمامی امکانات را در این منطقه می‌توان برای جذب مردم به کار برد. کوهستان‌های سنگی امکانات را در این منطقه یکی از نقاط مناسب سنگ نوردی است ضمن آنکه می‌تواند یکی از مناطق مناسب برای فعالیت‌های علمی دانشجویی و دانشگاهی برای شناخت گیاهان و وحوش مورد مطالعات گیاه‌شناسی قرار گیرد. هم اکنون فدراسیون کوهنوردی این ارتفاعات را جزء مناطق مناسب کوهنوردی قلمداد کرده و سالانه عده زیادی کوهنورد به منطقه عزیمت می‌کنند.
وجود وحوش می‌تواند این ناحیه را برای مطالعه و زیست حیوانات برای دوست داران مورد استفاده قرار دهد.
برخی ازفعالیت‌های اقتصادی جوامع محلی در عرصه‌هاو جنگلهای منطقه:
امروزه همه فعالیت‌های اقتصادی ساکنان منطقه در جنگل و عرصه آن خلاصه می‌شود و ارتباط تنگاتنگی بین جنگل و جنگل نشینان و کثرت دام آن‌ها مستقیما بر دوش جنگل است. مهم‌ترین فعالیت‌ها و بهره برداری‌ها از جنگل و عرصه آن در محدوده مورد نظر به شرح زیر است:
۱) زراعت زیر اشکوب جنگل
۲) بهره برداری از چوب جنگل به منظور تامین سوخت و مصارف روستایی
۳) بهره برداری از جنگل و عرصه آن به منظور چرای دام
۴) بهره برداری از محصولات فرعی مثل بلوط، گیاهان دارویی و خوراکی (بنه، زالزالک)
۵) زراعت دیم (غلات)
سایر فعالیت‌های اقتصادی در منطقه و حاشیه:
مزارع ماهی سردابی، گارگاه‌های تولید تیرچه بلوک، گلخانه‌ها، احداث باغات و درختکاری و پمپاژآب از رودخانه، معادن شن و ماسه، پرورش کبک، مرغداری، گاوداری، دامداری و..
مشخصه‌های فرهنگی
در محدوده دنا و منطقه حفاظت شده هنوز کوچ عشایر هر چند با جمعیتی بسیار اندک همچنان ادامه دارد و تداوم کوچ به معنای تداوم تاریخ، فرهنگ و شیوه زیستی چندین هزار ساله است؛ پدیده‌ای که فضای منطقه را حاوی ارزش و بار تاریخی – فرهنگی می‌کند.
شیوه شبانی و عشیره‌ای با خلق و خوی خاص خود مثلا تمایل بالا برای شکار حیوانات از مختصات اصلی ساختار اجتماعی ساکنان این محدوده است.
توسعه – رشد اقتصادی و توسعه انسانی بر اساس پایداری و ویژگیهای اجتماعی – فرهنگی جوامع محلی و اکولوژی:
تنوع زیستی ارزشمند منطقه جهت فعالیت‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی و طبیعت گردی حائز اهمیت می‌باشد که می‌تواند بعنوان منبع اشتغال و درامد برای مردم محلی به شمارآید.
دنا یکی از مهم‌ترین مناطق جهت حضور قبایل معرفی شده است که این قبایل به نوعی وابسته به منابع طبیعی موجود در منطقه است. در همین حین توسعه اکوتوریسم و مشارکت جوامع محلی نیز به خوبی مشهود است. در این خلال باید به محدودیت‌های اکولوژیکی منطقه و مسئله عدم تجاوز به هسته مرکزی توجه کامل شود.
از مهم‌ترین اثرات فعالیت‌های انسانی موثر بر سیستم عبارتند از:
۱-تخریب پوشش گیاهی از طریق چرای دام
۲- تملک غیر قانونی اراضی ملی
۳- تخریب اراضی ملی منطقه و تبدیل مخفیانه آن به اراضی زراعی توسط کشاورزان
۴- قطع درختان به منظور تامین سوخت، مصالح ساختمانی، تهیه ابزار کار و رفع سایر نیاز‌ها
۵- فرسایش خاک بواسطه شخم و زراعت در اراضی شیب دار
۶- آلودگی آب تعدادی از چشمه‌های منطقه.
۷- ناامنی زیستگاههای حیات وحش
۸- ریشه‌کنی گیاهان مرتعی و دارویی منطقه
۹-تغییر چهره بکر طبیعت به وضعیت نامناسب و پر از زباله
پتانسیل رشد و توسعه پایدار اقتصادی و انسانی از جهات اجتماعی – فرهنگی و اکولوژیکی
در این منطقه حفاظت از گونه‌های ارزشمند اکولوژیکی و چشم‌اندازهای زیبا با همکاری جوامع محلی امکان‌پذیر است. وجود جاذبه‌های گردشگری و مشارکت مردمی در مدیریت منطقه از اهداف مهم سازمان محیط زیست است که قسمتی از آن تهیه شده و در حال اجراست.
تاثیرمثبت گردشگری عبارتند از:
۱) زیبا‌شناختی و تاثیر مثبت بر روح و روان
۲) بالارفتن سطح و توان علمی، آموزشی و تفریحی
۳) افزایش درآمد حاصل از بازدید توریست و خارج شدن ساکنین محلی از محرومیت
۴) ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر‌ها
۵) افزایش توان فرهنگی و... ساکنان محلی
از جمله تاثیر منفی احتمالی بوته‌کنی و ریختن زباله است که با توجه به برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح محیط زیست تاثیرات منفی در حال کاهش و کاستن پیش خواهد رفت.
مزایای فعالیت‌های اقتصادی برای افراد محلی
همه فعالیت‌های اقتصادی ساکنان منطقه در جنگل و عرصه آن خلاصه می‌شود و ارتباط تنگاتنگی بین جنگل و جنگل نشین برقرار است و بار اصلی افزایش جمعیت روستاییان و جنگل نشینان و کثرت دام آن‌ها مستقیما بر دوش جنگل است. از طرفی به منظور ورود طبیعت گردان به منطقه تجهیزاتی لازم است که همین تجهیزات و عایداتی که در نتیجه ورود آن‌ها به منطقه حاصل می‌شود می‌تواند منبعی جهت درآمد ساکنان باشد.
وضعیت فعلی حفاظت از منطقه:
این ناحیه از جهت اجرای قوانین مربوط به مناطق حفاظت شده با توجه به چشم اندازهای مهم، ارزش بالا جهت فعالیت‌های جهانگردی و حضور گونه‌های گیاهی و جانوری نادر از بعد حفاظتی مورد توجه قرار می‌گیرد.
در وضعیت موجود فضای طبیعی تحت حفاظت دنا تعداد ده پاسگاه محیطبانی وجود دارد: (سی سخت، میمند، سیور، نورآباد، آب سپاه و خاریدان، پشت کره، آلج، خفر، سایت گوزن)
با وجود تلاش بی‌وقفه محیط‌بانان و کار‌شناسان این اداره کل، عظمت دنا به گونه‌ای است که چندین برابر وضعیت موجود نیرو و امکانات لازم است تا بتوان از دنا محافظت کرد.
چگونگی مشارکت جوامع محلی در حفاظت
اهداف هیچ دستگاهی محقق نخواهد شد مگر با مشارکت مردم و به ویژه جوامع محلی منطقه حفاظت شده که در این راستا بایستی مشکلات و معضلات آن‌ها شناسایی و حل و فصل گردد تا زمینه دخالت آن‌ها در امر حفاظت فراهم شود.
مشکلات، کمبود‌ها
شکار غیر قانونی و بیرویه، کمبود نیروی انسانی به ویژه محیط‌بان، تبدیل اراضی ملی به کشاورزی، چرای مفرط دام اهلی مازاد بر پروانه و بدون پروانه، عدم رفع مشکل عشایری که در منطقه ذیحق هستند، وجود مستثنیات که بایستی خریداری شوند، نا‌اگاهی مردم جهت مشارکت در امر حفاظت، کمبود امکانات حفاظتی. عدم توجه کافی دستگاه‌ها به مقوله محیط زیست و اهمیت مناطق حفاظت شده و پارک ملی، وجود فرهنگ شکار و صید در مردم منطقه، نزدیک بودن اراضی کشاورزی و روستا‌ها به منطقه امن و وجود برخی از آن‌ها در درون منطقه امن دنا، پراکندگی روستاهای درون و حاشیه منطقه و مصرف گرایی بخشی از معضلات فعلی منطقه است.
قابل ذکر است اغلب مشکلات منطقه حفاظت شده دنا قابل تعمیم به سایر مناطق تحت مدیریت این اداره کل است.
امکانات و تجهیزات
پاسگاه محیطبانی: ۱۰ دستگاه ساختمان
نیروی انسانی و کادر محیطبانی: ۳۵ نفر
خودرو: ۵ دستگاه
موتورسیکلت: ۶ دستگاه
تراکتور: ۴ دستگاه
گزارش: سیده مریم موسوی