ایلنا از قزوین گزارش می‌دهد؛
مصائب حوزه نشر در قزوین / سیطره دولتی‌ها بر بازار کتاب
سیطره ناشران دولتی بر بازار کتاب و غیر رقابتی بودن فضای نشر در استان قزوین سبب شده نشر خصوصی نحیف شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا در قزوین، حوزه نشر و انتشارات در قزوین سابقه زیادی دارد. متأسفانه رکود اقتصادی سایه افکنده بر کشور و تورم لجام گسیخته چند سال اخیر بخش نشر را هم بی‌گزند و آسیب نگذاشته و با گرانی یک‌باره کاغذ و هزینه‌های تحمیلی به حوزه نشر که منجر به افزایش چند برابری بهای کتاب شده، سهم کتاب را در بین کالاهای خریداری‌شونده توسط مردم کمتر کرده و بیش از پیش رمق صنعت نشر کتاب را گرفته است. البته در این میان ناشرانی دولتی یا وصل به دستگاه‌های حاکمیتی هم هستند که بدون هیچگونه ممیزی کیفی با انتشار آثار سطحی و کم‌مایه و با اتکا به حمایت‌های گسترده از خرید و توزیع آثارشان در این اوضاع نابسامان با دمشان گردو می‌شکنند.
رکود تولید کتاب به دلیل فروش کم
مدیر مسئول انتشارات پرک در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در قزوین مهمترین مشکل انتشاراتی‌ها در قزوین را مربوط به توزیع کتاب دانست و گفت: به دلیل فروش پایین کتاب به ویژه در شهرستان‌ها توزیع آن سخت شده و عامل اصلی رکود تولید کتاب تنزل میزان خریداری کتاب از سوی مردم است.
سعید مدرسی قزوینی با بیان اینکه نمایشگاه کتاب با کیفیتی در قزوین برگزار نمی‌شود، افزود: نشر ما هر سال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت می‌کند، ولی خب این حضور یک‌سری مشکلات خاص خود را دارد که از آن جمله اختصاص نیافتن غرفه‌های مناسب به ناشران شهرستانی است.
وی به دیگر مشکلات ناشران قزوین اشاره کرد و گفت: در انبارهای ناشران قزوینی کتاب‌های زیادی به ارزش‌های میلیاردی جا خوش کرده‌اند که دلیل آن همان فروش پایین است و کم شدن تولید را نیز در پی دارد. وقتی وضعیت اقتصادی مردم ضعیف باشد، فروش کتاب هم پایین می‌آید و کتاب در سبد کالای خرید خانوار در رده آخر قرار گرفته است.
این ناشر با اشاره به اینکه نهادهای متولی استان قزوین در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های کتاب موفق عمل نمی‌کنند، اضافه کرد: اگر در هر فصل سال یک نمایشگاه کتاب در قزوین برگزار باشد، به توسعه و رشد جایگاه کتاب بین خانواده‌ها کمک زیادی خواهد کرد و اگر کسی به خرید کتاب علاقمند باشد، جاهای زیادی برای کسانی که کتاب را دوست دارند، وجود ندارد و این نمایشگاه‌ها به این چنین اشخاصی کمک خواهند کرد.
مدرسی قزوینی با ذکر اینکه تعداد کتاب‌فروشی‌ها در قزوین آن‌قدرها که لازم است، زیاد نیست، در توضیح علت این مسئله گفت: کتاب‌فروشی‌ها نسبت به فروشگاه‌های دیگر سود کمتری دارند و این صنف نیاز به حمایت‌های مسئولان فرهنگی شهر دارند و درآمد فروشگاه‌های کتاب آن‌قدر بالا نیست که هزینه‌هایشان را تأمین کند.
رسانه‌های مجازی جای کتاب را گرفته‌اند
یک شاعر و روزنامه‌نگار نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا نبود بازار مناسب برای کتاب را یکی از مشکلات اساسی حوزه نشر دانست و گفت: کتاب‌ها روی دست انتشاراتی‌ها مانده و وزارت فرهنگ و ارشاد هم از ناشران پشتیبانی خاصی نمی‌کند و دیگر از آنها کتاب نمی‌خرد.
سعید عاشقی افزود: گرانی کاغذ هزینه تولید کتاب را بالا برده و با اینکه باید هزینه‌های چاپ کتاب‌ها را نقد پرداخت کنیم، با فروش ضعیف آنها، سرمایه ناشر تا چند سال بازنمی‌گردد و تازه فروش به این شکل است که کتاب‌فروش کتاب‌ها را به نصف قیمت پشت جلدشان از ما خریداری می‌کند و برای آن چک ۶ ماهه تا یک ساله می‌دهد و حتی چک‌های آنها به موقع پاس نمی‌شوند و فقط پول مقداری از کتاب‌ها را که فروختند را به ناشر می‌دهند.
وی با تأکید بر اینکه متأسفانه دنیای مجازی جای کتاب، کتاب خوانی و کتاب‌فروشی را گرفته، تصریح کرد: سن کتاب خوان‌ها معمولاً ۳۰ سال به بالاست و جوان‌ها دیگر کتاب نمی‌خرند و اگر هم بخرند، کتاب‌های کمک آموزشی و دانشگاهی است.
این فعال ادبی و فرهنگی با بیان این نکته که اغلب فروشگاه‌های کتاب در قزوین کتاب‌فروشی صرف نمی‌کنند، ادامه داد: مثلاً بیشتر در کنار کتاب نوشت‌افزار می‌فروشند تا به این وسیله هزینه‌های شان جبران شود و متأسفانه کتاب‌فروشی و نشر کتاب تبدیل به شغل چندم صاحبان این حرفه‌ها شده است.
عاشقی با اشاره به کم‌کاری برخی دستگاه‌های دولتی متولی در این حوزه گفت: اینکه در سال به مدت چند روز نمایشگاهی برای کتاب برگزار کنند، دردی را دوا نمی‌کند و دولت ما باید از دولت‌های خارجی در این زمینه الگو بگیرد که چطور به توسعه کتاب‌خوانی و متولیان نشر کتاب کمک می‌کنند و از آنها پشتیبانی می‌کنند.
وی یادآور شد: مؤسسه گسترش فرهنگ و مطالعات ایران که بخش زیادی از کتاب‌ها را در سرتاسر ایران پخش می‌کرد، از ناشران کامیونی کتاب می‌خرید، ولی امروز در حد یک جعبه از آنها خریداری می‌کند.
سیطره ناشران دولتی بر بازار کتاب
یک کارشناس حوزه نشر هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا به غیرقابل پیش‌بینی بودن آینده بازار کتاب و نوسان عجیب و غریب قیمت‌ها در چند سال اخیر اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات اصلی حوزه نشر سیطره ناشران دولتی بر اوضاع کتاب و غیررقابتی بودن فضای نشر است که متأسفانه سبب شده نشر خصوصی نحیف شود.
مجتبی ملک‌محمدی کم بودن سرانه مطالعه و حرفه‌ای نبودن حق‌التألیف نویسندگان را از دیگر مشکلات جدی این حوزه بیان کرد و افزود: متأسفانه وجود جمعه بازار بزرگی به نام نمایشگاه بین‌المللی کتاب باعث رکود کتاب‌فروشی‌ها در استان‌ها و شهرستان‌ها می‌شود و به جز تهران این به ضرر شرکت‌های نشر مستقر در دیگر استان‌ها تمام شده است.
وی با اشاره به اینکه انتشاراتی‌های قزوین کم کتاب چاپ نمی‌کنند، تصریح کرد: مهم‌تر از میزان تیراژ این است که کتاب خوب چاپ شود. اینکه سالیانه در استان ۱۰ کتاب به درد بخور چاپ شود، موضوع مهمتری است، یعنی ۱۰ عنوان کتاب با تیراژ مثلاً ۵۰۰۰ بهتر از صد کتاب با تیراژ ۲۰۰۰ است که در انبار ناشران برای چند سال بماند.
این کارشناس با یادآوری اینکه ناشر تازه‌کاری است و تا به حال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت نکرده است، اضافه کرد: قزوین هم در عرصه شرکت در بزرگترین نمایشگاه کتاب ایران بد نبوده، ولی متأسفانه ما قزوینی‌ها بیشتر توزیع کننده و فروشنده تولیدات منتشره تهرانی‌ها هستیم.
پدیده خویش‌انتشاری
یکی از فعالان صنعت نشر در استان قزوین هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا به نکته جالبی در زمینه نشر اشاره کرد و گفت: اکثر کتاب‌هایی که چاپ می‌شوند، هزینه چاپ آنها را نویسنده و مؤلف کتاب تأمین و پرداخت می‌کند، به ویژه نویسنده‌هایی که کتاب اولشان را چاپ می‌کنند، مجبورند این هزینه را بدهند و ناشر هم ۱۰ درصد از آن را به عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌کند.
مصیب مجیدی فعالیت ناشران نسبت به گذشته را کمرنگ شده توصیف کرد و افزود: همان کتاب‌هایی را که در انبار داریم، برای نمایش و فروش عرضه می‌کنیم، ولی سرمایه برنمی‌گردد، وگرنه کتاب‌های خوب برای چاپ زیاد است. مثلاً در حوزه مذهبی کتاب‌های دست نویس یا کتابی که ۱۵۰ سال پیش چاپ شده، امروز موضوعیت چاپ مجدد را دارد، ولی به دلیل رکود این امر ناممکن است.
