سرنوشت روستای خِرِشک دو سال و نیم بعد از رانش کوه+فیلم

به گزارش خبرنگار اعزامی ایلنا به گیلان، خرداد سال ۱۴۰۰ بود که رانش شدید کوه باعث شد چند خانه روستای خِرِشک شهرستان رودبار تخریب شود و مسئولین برای جلوگیری از خسارت بیشتر، دستور تخلیه آن را صادر کنند.

از آن سال تا امروز، ۳۴ خانواده این روستا سرگردان شده و علی‌رغم دستور رئیس مجلس و تخصیص اعتبار از محل مدیریت بحران، تلاش‌ها برای ساخت مسکن جدید، زیرساخت‌ها یا حتی بازسازی راه‌های دسترسی به روستا به نقطه مطلوبی نرسیده است.

به گفته اهالی، برداشت‌ها و فعالیت‌های معدنی عامل مهمی در این رانش بوده، اما نتایج بررسی پرونده هنوز به تایید نهایی نرسیده تا ساکنین سابق روستا بتوانند خسارت دریافت کنند.

بعد از دو سال و پنج ماه از وقوع حادثه به این روستا رفتیم تا در گفت‌وگو با اهالی روستا شرایط را از نزدیک رصد کنیم.

بعد از طی مسیری که از اتوبان می‌گذرد، به یک راه سربالایی خاکی رسیدیم. خودرو را در جاده خاکی پارک کردیم چرا که جاده‌ای که بنیاد مسکن برای رفت و آمد اهالی تدارک دیده بود، طوری نبود که بتوانیم با خودرو در آن تردد کنیم.

برای ایجاد زیرساخت‌های جدید کار خاصی صورت نگرفته است

در ابتدا پای صحبت‌های مسئول شورای این روستا نشستیم. امین عزیزی با بیان اینکه خِرِشک بالا و پایین حدود ۸۰ خانوار دارد، گفت: حدود سال ۸۴ بود که بین خِرِشک بالا و پایین یک معدن آغاز به فعالیت کرد و نتیجه برداشت بی‌رویه آن در سال ۱۴۰۰ رانش کوه، تخلیه روستا و ایجاد مشکل برای اهالی بود.

وی ادامه داد: این رانش برای خط انتقال نفت که تامین کننده انرژی مورد نیاز تعدادی از شهرها و روستاهای منطقه است هم، تهدید به شمار می‌رود.

به گفته این عضو شورا، برق و گاز و حتی آب این منطقه قطع شده، اما تا امروز برای جبران خسارت و ایجاد زیرساخت‌های جدید کار خاصی صورت نگرفته و صرفا ۱۵ میلیون به خانواده‌ها پرداخت شده است.

وی ادامه داد: مردم این منطقه که تحت پوشش کمیته امداد یا کشاورز هستند، چطور باید از پس زندگی خود بربیایند؟

در عمل هیچ کار جهادی ندیدیم

عزیزی خطاب به مسئولی که وعده کار جهادی می‌دهد، گفت: ما تا امروز کار جهادی ندیدیم، پیش مردم روستا سرم پایین است و جوابی برای آن‌ها ندارم؛ این مردم، پشتیبان مملکت هستند، این روستا مصوبه استانی و ریاست جمهوری دارد، جواب این مردم چیست چرا کاری انجام نمی‌شود؟

به گفته مسئول شورای روستای خِرِشک شرایط به‌گونه‌ای است که در تمام جلسات معدن‌دار جلوتر از ما است، تصمیم‌های گرفته شده هم اجرایی نشده است.

وی ادامه داد: این موضوع مطرح شد که در روستاهای دیگر یا لوشان به اهالی زمین داده شود. آخر مسئولین چه فکری کرده‌اند که چنین پیشنهادهایی را مطرح می‌کنند.

صدور پروانه ساخت بدون زیرساخت دردی را دوا نمی‌کند

یکی از ساکنین خرشک هم به ایلنا گفت: فردای روزی که رانش شد مسئولین آمدند و حکم تخلیه صادر کرند، حال من باید کجا ساکن بشوم؟ مدتی وسایل ما در ورزشگاهی در توتکابن بود، اما آنجا هم از ما گرفته شد و برای کشاورزی مجبورم هر روز از رشت به اینجا بیایم و هزینه‌های تولید محصول برای من بالا می‌شود.

خلیلی‌نیا ادامه داد: فرماندار سابق برای ایجاد راه و دسترسی به محل درخواست زمین کرد، زمینم را در راه خدا اهدا کردم، مسئولین بدون زیرساخت پروانه ساخت صادر کرده‌اند، سوال ما از بنیاد مسکن این است، در جایی که زیرساخت، راه و برق و آب ندارد، پروانه ساخت به چه درد من می‌خورد؟

وی اضافه کرد: برای احداث راه، زمین دادیم اما جز ایجاد ویرانی دیگر، کار خاصی ندیدیم و بعد از یک سال و نیم یک خودرو هم نمی‌تواند از آن عبور کند، از مسئولین تقاضا داریم ما را از این آوارگی نجات دهند.

عاملین ویرانی روستا حمایت مسئولین را داشتند

یکی دیگر از اهالی هم با بیان اینکه توسط سودجویان شن و ماسه، شاهد ویرانی روستا هستیم، گفت: تاکنون مسئولی پاسخگوی ما نبوده، صدور پروانه ساخت برای تعدادی از خانواده‌ها هم نتیجه مثبتی نداشته، چرا که در عمل بدون زیرساخت نمی‌توانیم اقدامی کنیم.

رضا ایمانی تصریح کرد: برای احیای روستا و زادگاه خودمان تلاش فراوانی می‌کنیم؛ اما طرف مقابل که باعث ویرانی شده پیش تاز‌تر از ما است و در زمان آغاز فعالیت معدن هم حمایت تمام قد مسئولین شهرستان را داشتند.

وی ادامه داد: بعد از چند سال فعالیت مستمر و شبانه‌روزی، اهالی که به فعالیت معدن اعتراض داشتند؛ با برخورد نیروهای امنیتی مواجه می‌شدند.

ایمانی گفت: مخاطب من مسئولین شهرستان هستند، این روستا مصوبه دارد، چطور شما نمی‌توانید در حوزه اختیارات خود برای روستا تصمیم قطعی بگیرید، فرماندار نمی‌تواند برای روستایی که درحال حذف شدن از استان است، تصمیم قطعی بگیرد.

بودجه مملکت برای راهی هزینه شد که خودرو در آن امکان تردد ندارد

یکی از اهالی روستا خطاب به ما گفت، چرا این مسیر را پیاده آمدید و خودروها را پارک کردید؟ همانطور که می‌بینید، بودجه مملکت برای راهی هزینه شده که امکان تردد در آن وجود ندارد.

ود ادامه داد: یک راه قدیمی داشتیم، اما این را باز نمی‌کنند، دادستان دستور داده اما فرمانداری اقدامی نکرده است، برای باغم دو میلیارد هزینه شده اما نه خانه دارم و نه راهی که برای برداشت محصولم بیایم.

یکی دیگر از اهالی که سن زیادی هم داشت عنوان کرد: پدر و اجداد ما اینجا زندگی کردند ما هم زندگی می‌کنیم، چند نفر از ما از غصه مردند، ما هم فردا پس فردا می‌میریم، ما خسته شدیم، مسئولین باید کاری کنند.

بانوی هشتاد ساله‌ای هم گفت: همسرم در رستم آباد از دنیا رفت، پسرم هم مریض است و نمی‌توانیم از اینجا برویم.

بارها جلوی کامیون‌های معدن را گرفتیم اما در نهایت ما را بی‌آشیانه کردند

بانوی دیگری که هفتاد ساله بود با بیان اینکه بعد از دو سال و نیم حال حرف زدن نداریم، گفت: گروه‌های جهادی و مردمی به ما کمک کردند اما مسئولی که باید برای ما کار کند کاری نکرده، بارها جلوی کامیون‌های معدن را گرفتم، اما ما را بی آشیانه کردند، در کانکس زندگی می‌کنم و همه هست و نیستم زیر آوار مانده است.

به خاطر مقابله با فعالیت معدن برای ما یگان ویژه آوردند

وی ادامه داد: خانه‌ام را تازه ساخته بودم، پرورش بوقلون داشتم، همه احسنت گفتند اما با رانش کوه همه از بین رفت و آن روز فقط توانستم سگم را نجات دهم، قبل از این اتفاق بارها خواهش کردیم اما برای ما یگان ویژه آوردند و تهدید کردند.

تعدادی از ساکنین از غصه مردند

بانوی هفتاد ساله دیگری هم که مجبور شده با دخترش در رستم آباد ساکن شود، گفت: تحت پوشش کمیته امداد هستم، اینجا خانه داشتم اما حالا مجبورم ماهانه یک میلیون پول اجاره بدهم.

وی ادامه داد: تعدادی از ساکنین از غصه مردند، وقتی که اینجا زندگی می‌کردند مشکلی نداشتند، اما وقتی مجبور شدند و رفتند، سکته کردند و مردند.

باید جاده‌ها را باز کنند که فرزندانم بتوانند به من سر بزنند

مادر دیگری هم که مانند تعدادی دیگر از اهالی، اشک در چشمانش حلقه زده بود، گفت: ناراحتم، دو سال و نیم است سرگردانیم، چرا گاز ما را قطع کردند زمستان را چطور سر کنیم، باید جاده را باز کنند بچه‌های من بیایند سر بزنند.

مسئولین قول دادند اما عمل نکردند

یکی دیگر از اهالی با اشاره به جاده غیراستانداردی که بنیاد مسکن ساخته، گفت: همه مسئولین استان آمدند، همه قول دادند اما کاری نکردند؛ بنیاد جاده مهندسی نشده را ساخته است، اگر فردی در اینجا بیمار شد تا مسیری که درنظر گرفته‌اند را دور بزنم باید فاتحه او را بخوانیم، راه پانصد متری باز نمی‌کنند اما راه شش کیلیومتری زدند، دوبار هم با فرماندار جلسه گذاشتیم که کنسل شد.

کوه‌خواری ما را بدبخت کرد

یکی دیگر از اهالی هم گفت: فرماندار قبلی به رادیو و تلویزیون اعلام کرد که زمین را گرفتیم‌ و درحال ساخت جاده هستیم، اما این جاده کجا است؛ با کوه‌خواری  در اینجا ما را بدبخت کردند.

به گفته یکی دیگر از اهالی مردم بی خانمان شدند، مردم در سختی هستند، گازشان قطع شده و زیرساخت جاده ندارند.

یکی دیگر از اهالی هم عنوان کرد: همه آمدند اما به معدنچی حرف نزدند، ما هم بشریم، همیشه حامی مملکت بودیم، در همه انتخابات‌ها شرکت کردیم و شناسنامه‌های ما جای مهر ندارد، ما درخواست حمایت داریم.

فرد دیگری که در این روستا حاضر بود، گفت: شن و ماسه را بی‌رویه برداشت کردند، روی کوه پرتگاه ۵۰ متری درست کردند، آب‌های سطحی جمع شد و با چشمه‌های موجود، باعث شد کوه رانش کند، آن‌ها طبیعت ما را مفت خریدند، چهار میلیون دادند و در عمق صد متری برداشت می‌کنند.

وی ادامه داد: بارها اعتراض کردیم، اما با ما برخورد کردند، این بدبختی را عمدا سر ما آورند، اعتراض می‌کردیم و معدن بسته می‌شد، اما یک ماه دیگر فعالیت‌ها از سرگرفته می‌شد و می‌گفتند مجوز داریم، در این مدت خیلی‌ها از بلاتکلیفی دق کردند.

شاید عده‌ای می‌خواهند روستا را جمع کنند تا کوه را راحت‌تر بخورند

یکی دیگر از اهالی هم با اشاره به اعتراض‌های مداوم مقابل فعالیت معدن گفت: می‌دانستیم روزی این بلا سر ما می‌آید، اما نمی‌توانستیم حریف بشویم، چیزی که دیدیم ریزش است و نه رانش و باعث آن هم فعالیت بی‌رویه معدن است.

قلی‌پور ادامه داد: ماه اول برای اهالی تعیین خسارت کردند اما تا امروز هیچ کاری نکردند، یک روستایی که تحت پوشش کمیته امداد است یا اینکه یک کشاورز است، با چه درآمدی باید خانه بسازند، حتی برای من که درآمد دارم شاید ده سال طول بکشد، مسئولین هیچ کاری برای ما نکردند.

به گفته وی، همچنان در این روستا زندگی جریان دارد، عده‌ای از اهالی نمی‌توانند از روستا خارج شوند، تمکن مالی برای مستاجر شدن ندارند.

این مرد اهل خِرِشک گفت: اگر قرار است جای دیگری برای اسکان تعیین شود، نباید روستا جمع شود، البته شاید می‌خواستند روستا را جمع کنند تا کوه را راحت‌تر بخورند چون ما اینجا مزاحم آن‌ها هستیم.

بنیاد مسکن در احداث راه کم کاری می‌کند

دهیار روستای خِرِشک هم با اشاره به ضرورت ایجاد راه دسترسی گفت: در این حادثه نه تنها خِرشک پایین بلکه خِرِشک بالا هم آسیب دید و راه دسترسی آن قطع شد، قرار بود  راه شهرکی که برای جایگزینی روستا درنظر گرفته شده به بالا محل برسد؛ اما مدیرکل منابع طبیعی سابق جلوی کار ما را گرفت و  هشت ماه است که گفته‌اند باید بررسی شود.

عزیزی ادامه داد:  اگر قرار بر بررسی بود، چرا اول این کار را نکردند‌، جاده ساخته شده و ۳۰۰ متر آن باقی مانده و ما خواستار همکاری برای ادامه آن هستیم.

به گفته این مسئول روستا، بنیاد مسکن کم کاری می‌کند و بنابه هر دلیلی نمی‌خواهد جاده را اجرایی کند، این درحالی است که مصوبه ستاد بحران را هم دارد، یک بار بهانه آوردند که منابع طبیعی مانع شده، در هر صورت درخواست داریم این راه باز شود.

سرنوشت مردم این روستا، اشک‌ها و بغض‌ها و سرگردانی آن‌ها بعد از دو سال و نیم ادامه دارد و سرانجام این سرنوشت به تصمیم و اراده مسئولین برای عمل به وظایف خود بستگی دارد.

گزارشگر: سید مصطفی جعفری
خبرنگار: طاهره سادات موسوی
عکاس و فیلمبردار: علیرضا نصری