روند افزایشی روزهای آلوده در شهر اراک بر اثر دی‌اکسید گوگرد / سوزاندن مازوت خطرات جدی به همراه دارد

به گزارش خبرنگار ایلنا، از عمده‌ترین دلایل آلودگی هوای شهر اراک به ویژه در فصل زمستان، مصرف مازوت نیروگاه حرارتی شازند به عنوان سوخت است. به واسطه مصرف این سوخت در نیروگاه و به دنبال پدیده وارونگی هوا شاهد تشدید میزان آلودگی هوای شهر اراک هستیم. مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود.

هر سال با آغاز فصل سرما یافتن مقصر برای آلودگی هوا آغاز می‌شود. یافتن راه حل و راه چاره برای حل مشکل آلودگی هوا بی‌شک یکی از مهم‌ترین وظایف مسئولان و مدیران در دستگاه‌های اجرایی است. اما هر سال پیدا کردن مقصر آن‌قدر زمان می‌برد که دیگر مجالی برای چاره‌اندیشی نمی‌ماند و از آنجایی که فصل سرما چندان طولانی نیست، تنها غبار سیاه آلودگی در پایان فصل نصیب مردم می‌شود. 

سوزاندن مازوت خطرات جدی به همراه دارد

مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی با بیان اینکه سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها خطرات جدی برای سلامت مردم به همراه دارد، گفت: مازوت‌سوزی فرایندی است که می‌تواند به تولید آلودگی و آلاینده‌های مختلفی منجر شود. برخی از آلاینده‌هایی که ناشی از سوزاندن مازوت هستند شامل ذرات معلق (PM)، بنزن و گازهای سمی می‌شوند که باید به صورت مفصل به آن پرداخت و آلایندگی‌های آنها را تشریح کرد.

حمیدرضا مهاجرانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: در رابطه با آلاینده‌ای تحت عنوان ذرات معلق (PM) باید عنوان کرد که سوزاندن مازوت می‌تواند ذرات معلق معروف به PM2.5 و PM10 را تولید کند. این ذرات با قطر کوچکتر به راحتی به اعماق ریه‌ها وارد می‌شوند و می‌توانند به مشکلات تنفسی مانند آسم، برونشیت و سایر بیماری‌های تنفسی منجر شوند. در خصوص آلاینده بنزن نیز باید گفت که سوزاندن مازوت می‌تواند بنزن را تولید کند که یک آلاینده شیمیایی سمی و سرطان‌زا است و سرطان ریه، بیماری‌های خونی یا لوسمی و همچنین اختلالات سیستم عصبی و ایمنی را ایجاد می‌کند‌.

وی ادامه داد: در رابطه با آلاینده گازهای سمی نیز باید به این موضوع اشاره کرد که سوزاندن مازوت می‌تواند به تولید گازهای آلوده نیتروژن اکسید (NOx) و گازهای مخرب مانند دی‌اکسید گوگرد (SO2) و بخار آمونیاک (NH3) منجر شود. این گازها می‌توانند به کیفیت هوای محیط اطراف آسیب برسانند و سبب تحریک چشم، ایجاد علائم ناخوشایند در سیستم تنفسی و حتی اثرات سوء بر سلامت عمومی افراد شوند.

مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی اظهار داشت: از سویی دیگر، احتراق مازوت سبب انتشار دی‌اکسیدکربن (CO2)، یعنی گاز گلخانه‌ای اصلی می‌شود. این گاز باعث گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوایی ناگوار مانند افزایش دما و بیماری‌های ناشی از آن می‌شود. همچنین سوزاندن مازوت منجر به آلودگی آب، خاک و منابع طبیعی می‌شود. نفوذ مواد آلاینده به خاک و آب‌های زیرزمینی می‌تواند باعث مسمومیت گیاهان، حیوانات و نهایتاً محصولات کشاورزی و دامی شود.

مهاجرانی تصریح کرد: وجود چنین مخاطراتی و به عبارت دیگر این خطرات نشان می‌دهند که استفاده از سوخت‌های دیگر با راندمان بالاتر و کمترین خطر برای حفظ سلامتی مردم و افزایش استفاده از منابع انرژی پاک‌تر و پایدارتر مانند گاز طبیعی یا انرژی‌های تجدیدپذیر باید در اولویت اقدامات مسئولان قرار گیرد. اما متأسفانه با وجود همراهی زبانی مسئولان با مردم در این زمینه، عملکرد قابل قبولی از آنها دیده نمی‌شود.

وی بیان داشت: واقعاً چه اولویتی در ذهن مسئولان امر بالاتر از حفظ سلامتی مردم و محیط‌زیست است که باعث تکرار این رفتار ضد بهداشتی و ضد محیط‌زیستی توسط آنها شده است؟! در هر صورت نباید دوباره به مانند سال‌های گذشته، فجایع محیط‌زیستی ناشی از مازوت‌سوزی توسط نیروگاه حرارتی شازند تکرار شود. چرا که این اقدامات به نوعی سوءاستفاده از صبر و تحمل مردم محسوب می شود. 

روند افزایشی روزهای آلوده در شهر اراک بر اثر دی‌اکسیدگوگرد

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با بیان اینکه در سال 1401 تعداد 138 روز آلوده را سپری کردیم، گفت: از این تعداد 120 روز آلوده مربوط به آلودگی‌های گردوغبار و 18 روز آلوده نیز مربوط به آلایندگی‌های دی‌اکسیدگوگرد بوده است. میزان آلودگی‌های دی‌اکسیدگوگرد بر اثر سوخت‌های سنگین در صنایع مختلف استان رخ داده است. البته باید در نظر داشت که بیشترین آلودگی‌ها از سوی نیروگاه حرارتی شازند به دلیل مازوت‌سوزی اتفاق افتاده است.

علیرضا محرابیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: در بازه زمانی که در سال 1401 نیروگاه حرارتی شازند مبادرت به مازوت‌سوزی کرده، 18 روز آلوده بر اثر دی‌اکسیدگوگرد در اراک رقم خورده است. بر این اساس کلانشهر اراک در سال 1401 تنها کلانشهر کشور بوده که آلودگی‌های دی‌اکسیدگوگرد را علاوه بر ذرات معلق تجربه کرده است. این در حالی است که سایر کلانشهرهای کشور این آلایندگی را در هوای خود نداشته‌اند و این موضوع به تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور نیز رسیده است.

وی ادامه داد: بر اساس آمارهای موجود در سال 1400 نیز تعداد 165 روز آلوده را سپری کردیم که 151 روز آن بر اثر گردوغبار تجربه کردیم و 14 روز آن آلودگی‌ها بر اثر دی‌اکسیدگوگرد بوده است. سال 1401 نسبت به سال 1400 تعداد روزهایی که آلایندگی مسئول دی‌اکسیدگوگرد در هوای اراک وجود داشته، روند افزایشی به خود گرفته است. این آمار افزایش میزان مصرف مازوت در سال 1401 را نسبت به سال 1400 نشان می‌دهد.

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی اظهار داشت: در سال 1400 میزان 80 میلیون لیتر مازوت سوزانده شده، این در حالی است که در سال 1401 میزان بیش از 175 میلیون لیتر مازوت سوزانده شده است. همچنین تعداد روزهایی که در سال 1401 مازوت سوزانده شده است نسبت به سال 1400 نیز افزایش پیدا کرده است. در سال 1400 از پایان آذر ماه و ابتدای دی ماه مازوت سوزانده شده، اما در سال 1401 از تاریخ 20 آبان ماه فرایند مازوت‌سوزی آغاز شده است.

محرابیان تصریح کرد: در سال جاری تا این لحظه هنوز مازوت‌سوزی آغاز نشده و گزارشی از آغاز فرایند مازوت‌سوزی در نیروگاه حرارتی شازند دریافت نشده است. میزان پایش‌ها نیز نشان می‌دهد که هنوز دی‌اکسیدگوگرد در هوا مشاهده نشده است. با توجه به اینکه در شهر اراک وضعیت خاصی حاکم است و جهت وزش باد نیروگاه حرارتی شازند کاملاً به سمت اراک حرکت می‌کند و بین 4 کانون جمعیتی بزرگ نیز قرار گرفته است، امیدواریم نسبت به فرایند ماوزت‌سوزی در نیروگاه تجدید نظر انجام شود.

وی بیان داشت: به هر حال امیدواریم که اصلاً ماوزت‌سوزی اتفاق نیفتد، اگر هم قرار است این فرایند رخ دهد، عدالت در ماوزت‌سوزی داشته باشیم و همان مقداری که در شهرهای دیگر انجام می‌شود در اراک نیز اتفاق بیفتد. با توجه به پیش‌بینی‌هایی که در خصوص شهرهای اراک، تهران، کرج و اصفهان وجود دارد و میزان حساسیت‌هایی که بر روی این شهرها زیاد است، وزارت نیرو مصوبه‌ای در این رابطه ارائه کرده است تا بر اساس آن در این شهرها کمتر مازوت سوزانده شود.

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی تأکید کرد: با این حال موضوع کمبود گاز در کشور وجود داشته و این امکان نیز وجود دارد که فرایند مازوت‌سوزی اتفاق بیفتد. اگر قرار باشد مازوت‌سوزی رخ دهد و فرایند آن زودتر آغاز شود و حجم آن نیز افزایش پیدا کند، مسلماً تعداد روزهای آلاینده دی‌اکسیدگوگرد نیز افزایش خواهد یافت. اگر مازوت‌سوزی داشته باشیم با توجه به آغاز فصل سرد سال و ایجاد فرایند وارونگی هوا، مسلماً آلایندگی‌های صنعتی و گازی نیز خواهیم داشت.

محرابیان به مخاطرات بسیار زیاد وجود آلاینده دی‌اکسیدگوگرد در هوا اشاره کرده و ابراز داشت: آلاینده دی‌اکسیدگوگرد بسیار خطرناک است و تأثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت بسیاری بر روی روان و سلامت افراد جامعه خواهد داشت و همچنین صدمات جبران‌ناپذیری به وجود خواهد آورد. بنابراین باید نسبت به جلوگیری از فرایند مازوت‌سوزی و یا حداقل کاهش حجم استفاده از مازوت و همچنین کاهش تعداد روزهایی که قرار است مازوت سوزانده شود، اقدامات اساسی انجام داد.

وی اضافه کرد: از دیدگاهی دیگر و بر اساس وعده‌ای که نیروگاه حرارتی شازند داده است، مقرر شده تا اورهال یا همان فرایند نوسازی دوره‌ای و سالانه یکی از واحدهای این نیروگاه در فصل زمستان انجام شود. بر این اساس نیروگاه در فصل زمستان از 4 واحد، تنها با 3 واحد فعالیت خواهد داشت تا از یک سو حجم مازوت‌سوزی کمتری را انجام دهد و از سوی دیگر به حجم گاز کمتری نیاز داشته باشد.

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی همچنین به روزهای آلوده شهر اراک در سال جاری اشاره داشته و گفت: از ابتدای سال 1402 تاکنون 84 روز آلوده در هوای شهر اراک ثبت شده، این در حالی است که در مدت مشابه سال 1401 تعداد 83 روز آلوده در هوای شهر اراک ثبت شده بود. این آلودگی‌ها بر اثر وجود گردوغبار در هوای اراک رخ داده است.

محرابیان تصریح کرد: این آمارها نشان می‌دهد که تعداد روزهای آلوده هوای شهر اراک در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته روند افزایشی به خود گرفته است. این در حالی است که فصل بهار بسیار خوبی را در سال جاری سپری کردیم، چرا که کانون‌های گردوغبارهای خارجی در اراک وجود نداشتند. اما متأسفانه در فصل تابستان سال جاری حضور کانون‌های گردوغبارهای خارجی در اراک جبران شده و سبب شد تا تعداد روزهای آلوده در سال جاری نسبت به سال گذشته روند افزایشی داشته باشد.