وضعیت منابع آبی استان مرکزی بحرانی است

عزت‌الله آمری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با بیان اینکه در سال‌های اخیر با کاهش بارندگی‌ها روبرو بوده‌ایم، افزود: کاهش بارندگی‌ها تأثیر مستقیم بر سطح آب سفره‌های زیرزمینی دارد. این کاهش بارندگی‌ها سبب شده است تا دشت‌های استان مرکزی سالانه به صورت متوسط 200 میلیون مترمکعب کسری آب داشته باشند. در این راستا برای بهبود کسری آب از ذخایری استفاده می‌شود که استفاده از آنها جبران ناپذیر است. چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات و آب‌های سطحی در واقع منابع آبی محسوب می‌شوند و به دلیل کاهش بارندگی‌ها و استفاده بی‌رویه از این منابع آب باعث بحرانی شدن شرایط شان در سراسر کشور شده است.

وی با اشاره به وضعیت آبی 2 سد بزرگ استان مرکزی، بیان کرد: به دلیل کاهش ورودی آب به مخازن، وضعیت خوبی را در سدهای بزرگ این استان نداریم. در حال حاضر با برآوردهای انجام شده از تمام حجم 277 میلیون مترمکعبی سد الغدیر ساوه تنها 36 میلیون مترمکعب آب در مخزن این سد باقی مانده است که 12 درصد از حجم سد را شامل می‌شود. بنابراین شاهد شرایط بحرانی در سد الغدیر ساوه هستیم. در خصوص سد کمال صالح اراک نیز از تمام حجم 110 میلیون مترمکعبی آن، حدود 50 درصد مخزن سد پر است و مشکل خاصی در خصوص این سد نداریم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با تأکید بر اینکه نسبت به عملکرد بخش کشاورزی در حوزه آب نگران هستیم، اظهار داشت: 90 تا 92 درصد منابع آبی استان به بخش کشاورزی اختصاص می یابد، اما از حجم آبی که مصرف می‌کند راندمان 30 تا 40 درصدی دارد. در واقع 60 تا 70 درصد آب در این بخش هدر می‌رود و دلیلش عدم اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در مزارع است. همچنین از سوی دیگر اجاره‌کارهای متعدد از سایر استان‌ها وارد استان مرکزی می‌شوند و کشت محصولات پُرآب‌بَر را در استان انجام می‌دهند و برای این فرایند برداشت اضافی و خارج از قاعده از منابع آب استان دارند. چنین اقداماتی منابع آب استان را دچار بحران کرده است.

آمری با اشاره به اینکه حفاری چاه‌های غیرمجاز در استان مرکزی متوقف شده است، تصریح کرد: چاه‌هایی که قبلاً حفاری شده‌، تعیین تکلیف شده‌اند و در مجموع 289 حلقه چاه غیرمجاز باقی مانده که نهایتاً تا 2 سال آینده تعیین تکلیف و پُر می‌شوند. البته حدود 2016 حلقه چاه فاقد پروانه در استان وجود دارد که طبق قانون می‌توانند پروانه دریافت کنند. بر این اساس صاحبان این چاه‌ها باید در فرصت قانونی اقدام به اخذ مجوز کنند.

وی با یادآوری این موضوع که نصب کنتورهای حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی الزامی است، بیان داشت: تا امروز 3200 کنتور حجمی در استان مرکزی نصب شده است. از حدود 10 هزار چاه پروانه‌دار و فاقد پروانه در بخش کشاورزی حدود 7000 حلقه چاه باید مجهز به کنتور حجمی شوند. البته به دلیل پرداخت هزینه نصب کنتور توسط کشاورزان و محدود شدن برداشت آب، کشاورزان تمایلی به نصب کنتور ندارند. هزینه نصب کنتور بالغ بر 30 میلیون تومان است که کشاورزان می‌توانند از تسهیلات قرض الحسنه استفاده کنند. امروز شرایطی مطلوبی وجود ندارد که همچنان شیوه آبیاری در حوزه کشاورزی، غرقابی باشد، باید سیستم‌های نوین آبیاری حتما اجرایی شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با بیان اینکه آب‌فروشی جرم است، تأکید کرد: اگر فردی آب چاه کشاورزی خود را به اراضی دیگری منتقل کند یا بفروشد، جرم مرتکب شده است و ضمن جمع‌آوری لوله‌های انتقال، مشمول جریمه می‌شود. همچنین نصب پمپ بر روی رودخانه نیز جرم است و بسیاری از پمپ‌های کار گذاشته شده در منطقه تفرش جمع‌آوری شده است. افرادی که از رودخانه حقابه دارند، حق نصب پمپ در رودخانه را ندارند.

آمری ابراز داشت: در خصوص وضعیت رودخانه‌های استان با توجه به سیلاب سال 1398، رعایت حریم و بستر رودخانه در اولویت کاری وزارت نیرو قرار گرفت و در این راستا، دستگاه‌های اجرایی، انتظامی و قضایی نیز بر مسئله نظارت دارند. اگر ساخت و سازی در حاشیه رودخانه صورت گیرد، باید استعلام حریم و بستر رودخانه‌ها را در اختیار داشته باشد. در غیر این صورت تخلف انجام شده و با متخلفین برابر با قانون برخورد خواهد شد.

وی به فرایند آبرسانی به شهرهای استان مرکزی اشاره داشته و اضافه کرد: به‌رغم وجود خشکسالی، تا امروز در هیچ یک از شهرهای استان، تنش در حوزه تأمین آب شرب رخ نداده و در سال جاری نیز تنش، جیره‌بندی یا قطعی آب وجود نخواهد داشت. طی 2 برنامه 5 ساله، تمامی شهرهای بالای 20 هزار نفر مشمول طرح‌های انتقال آب شدند. به عنوان مثال برای شهرستان‌های اراک و شازند و روستاهای این منطقه طرح آبرسانی از سد کمال صالح اراک، برای شهرستان تفرش طرح آبرسانی از چشمه هفتیان، برای شهرستان ساوه طرح آبرسانی از محل سد کوچری و ... اجرایی شده و فعالیت‌ها در این خصوص همچنان ادامه دارد. همچنین صنایع بزرگ و آب‌بَر موظف هستند که از محل پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، نیاز آبی خود را جایگزین کنند که البته مشغول این جایگزینی هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به پروژه بارورکردن ابرها، گفت: پروژه بارورسازی ابرها در 36 نقطه استان مرکزی در دستور کار قرار دارد و تجهیزات مورد نیاز مستقر خواهد شد. پیگیر این موضوع هستیم که در سال جاری در صورت نبود مشکل، این طرح را در فصل‌های پاییز و زمستان نیز اجرایی کنیم. در این دوره پروژه بارورکردن ابرها به شکل زمینی انجام می‌شود.

آمری افزود: مطالعات اولیه پروژه انتقال آب دریا به استان‌های مستقر در فلات مرکزی ایران انجام شده و مطالعات تکمیلی نیز در این خصوص در دستور کار قرار دارد. اجرای این پروژه با مشارکت صنایع بزرگ استان مرکزی عملیاتی می‌شود. در این پروژه انتقال آب دریا به استان‌های مرکزی، اصفهان، یزد و کرمان، در دستور کار قرار دارد. اجرای پروژه انتقال آب دریا برای آشامیدن در بخش شرب شهری و همچنین استفاده در بخش صنعت پیش‌بینی شده است، چرا که با توجه به هزینه‌بر بودن این پروژه امکان استفاده در بخش کشاورزی وجود ندارد.