«شال سالاماق» و «رفتن لب چشمه» از رسوم مردم استان در چهارشنبه آخر سال

به گزارش خبرنگار ایلنا، اسفند ماه، در میان مردم آذربایجان غربی به « بایرام آیی» ماه عید معروف است، ماهی که آذربایجانی‌ها در فکر تدارک مراسم چهارشنبه آخر سال و عید از قبیل تهیه پوشاک نو، میوه، شیرینی و هدایا برای افراد نزدیک و لوازم مورد نیاز می‌شوند.

طبق رسوم قدیمی  زنان آذربایجانی چند روز قبل از چهارشنبه آخر سال به بازار رفته و برای سال جدید اقلامی مانند: شانه سر،  آیینه، کوزه سفالی نو، پوشاک نو برای بچه ها و خودشان و تنقلاتی از قبیل: نخود و کشمش، بادام، گردو، میوه  و ... که  مجموعا "  آن ها را  « چارشنبه یِمیشی »  می‌نامند، تهیه کرده و با خود به منزل می‌‌برند.

طبق سنت‌های قدیم چهارشنبه هفته اول اسفند را «چیلّهَ قووان» (بیرون راندن چله) یا « یالانچی چارشنبه» یعنی چهارشنبه دروغگو؛ دومین چهارشنبه را « کولهَ چارشنبه » (چهارشنبه کوتاه )؛ سومی را «موشتولوقچی چارشنبه» (چهارشنبه موشتولوق آور)؛ یا «قره چهارشنبه» و چهارمین را  « آخیرچارشنبه » (چهارشنبه آخر) می‌گویند.

در آخر سال رسم است که نزدیک غروب آفتاب و تاریک شدن هوا در نقاط آذربایجان  ، جوانان و بزرگسالان با شور و شوق تمام، کپه‌های هیزم را روی هم جمع کرده و با غروب خورشید آن ها افروخته  و همراه با ترانه خوانی/آتیل باتیل چارشنبه / بختیم آجیل چارشنبه/ از روی شعله‌های آتش می‌پرند و برای خود و خانواده آرزوی سلامتی می‌کنند. البته روشن کردن آتش در میان مردم  نه به معنای پرستش آتش، بلکه به لحاظ نعمت الهی و فروغ رحمانی روشن می شود.

شال ساللاماق

از دیگر  اداب و رسوم کهن مردمان آذربایجان در این شب مراسم «شال ساللاماق» است که در این آیین دختران و پسران جوان قاشق به دست و با کشیدن چادر به سر برای ناشناس ماندن، شال را  از پشت بام یا دیوار خانه‌ها به منزل دوستان و آشنایان  آویزان می‌کنند  و صاحب خانه نیز شال آنها را از خوراکی، نقل، شیرینی، آجیل و هدایا پر می‌کند.

 رفتن لب چشمه

علاوه بر این صبح روز چهارشنبه مردم آذربایجان پیش از طلوع آفتاب به صورت دسته جمعی به کنار رودخانه می‌‌روند، آتشی بر می‌افروزند و زنان ظرف‌های شان را از آب رودخانه پر کرده و به خانه می‌آورند و آب آن را به دور و برخانه می‌پاشند و معتقد هستند که با این کار سال جدید، سالی سرشار از روشنی می‌شود. این رسم در بسیاری از شهرهای آذربایجان غربی منسوخ شده ولی زنان  ارومیه‌ای همچنان برای برگزاری مراسم رفتن به لب چشمه اصرار داشته و همه ساله صبح روز چهارشنبه آخر سال این مراسم را به صورت گروهی برگزار می‌کنند.

با توجه به اینکه هم اکنون بیشتر مراسم کهن آذربایجانی‌ها دستخوش تغییر و یا منسوخ شده، اما مراسم چهارشنبه آخر سال هنوز هم در بیشتر نقاط استان به رسم گذشتگان برگزار می شود.