ایلنا از خراسان رضوی گزارش می دهد؛
تداوم خشکسالی و چرای بی‌رویه دام در مراتع سرخس/ فرماندار: ورود عشایر به مراتع سرخس ممنوع نیست
سرپرست فرمانداری سرخس گفت: با توجه به همه مشکلات ریزگردها و کانون های آن در این شهرستان هنوز قانع نشدیم که ورود عشایر امسال ممنوع شده و منطقه را قرق اعلام کنیم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مشکل هجوم ریزگردها و افزایش گرد و غبار در شهرستانهای خراسان رضوی به خصوص در سرخس که در چند نوبت در سال گذشته منطقه وسیعی را تحت تاثیر خود قرار داد، آژیر خطر غیر منتظره ای بود که به گوش مسِئولان رسید.
اگرچه در ابتدا انگشت اشاره به سوی منطقه قره قوم کشور ترکمنستان نشانه رفت، اما در اظهار نظرهای بعدی مشخص شد بیابانی شدن مراتع سرخس به یکباره اتفاق نیفتاده، بلکه در فرآیندی طی چند دهه و بصورت زیر پوستی و بر اثر چرای بی رویه دام، کمبود بارش‌ها و تداوم خشکسالی اتفاق افتاده است.
اما همیشه این سئوال در ذهن مردم منطقه مطرح است که اگر کمبود بارش ها وتداوم خشکسالی عامل این همه خسارت است چرا در اراضی حاشیه مرزی کشورمان با کشور ترکمنستان که با چشم غیر مسلح مشاهده می شود، اتفاق نیفتاده و می بینیم که مراتع آنها پوشیده از علف و بوته زارهای فشرده است.
شهروندی که خود را همیار محیط زیست معرفی کرد با بیان اینکه حضور دام عشایر در این سالهای خشک به چه قیمتی وارد سرخس می شوند، به ایلنا گفت: خوشبختانه در نهمین جلسه ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار که چند وقت پیش در سازمان حفاظت محیط زیست برگزارشد، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور، با بحرانی خواندن منطقه سرخس گفت: این منطقه در حال حاضر به یکی از کانون‌های فوق بحرانی گرد و غبار تبدیل شده است که لزوم توجه بیشتر به این منطقه، برای اجرای برنامه‌های تثبیت خاک و مقابله با بیابان‌زایی را می طلبد.
وی با بیان اینکه اگر این اظهار نظرها تنها شعار نیست که محیط زیست در خطر است، چرا اقدامی برای قرق مراتع وحتی زمین‌هایی که قبلا کشت می شده وحتی سطح عملکردی نداشته ابلاغ نمی کنند. آیا طوفان های ریزگرد چند ماهه را فراموش کردند؟مگر سطح سبزی در مراتع می بینند؟ حیات وحش آن تعدادی هم که مانده در حال نابودی است. پس اگر تنها امروز مسئولان کشوری و استانی ما پی به بحرانی بودن منطقه سرخس بردند ،چرا امسال هم مجوز حضور عشایر را در مراتع شهرستان ابلاغ کردند.
تخریب مراتع برای کشاورزی
یک کارشناس منابع طبیعی شهرستان سرخس با اشاره به وضعیت موجود و بحران ریزگردها گفت: پدیده گسترش بیابان و افزایش کانون های ریزگرد در شهرستان سرخس طی فرآیند چند دهه، به وقوع پیوسته که در این راستا عواملی شامل چرای بی رویه دام و همچنین عدم کنترل و خارج از پروانه ورود دام به مرتع را می توان نام برد.
حیدری منش افزود: البته طی سالهای گذشته ناهماهنگی در زمان ومکان بارش ها و اینکه آن برف های قبلی زمستانی را نداشتیم به تدریج پوشش گیاهی تحلیل رفت و اندک بارانی هم که مراتع را خیس می کرد تا نفسی بکشند وحیاتی دوباره بدست آورند با تداوم خشکسالی و ورود دام مازاد از سوی دامداران محلی؛ فاجعه ای را که پیش بینی می شد در منطقه رقم زد.
وی در ادامه با بیان این که هم اکنون به طور متوسط در سال ۴۵ روز شهرستان دچار ریزگرد می شود، افزود:در سطح شهرستان بیش از ۱۸۰ هکتار کانون ریزگرد، شامل آبمال، چاله زرد، صمد آباد، اطراف کچولی و منطقه ویژه و گنبدلی را داریم که عموما تاغ کاری شده و طی سالهای گذشته از رشد مطلوبی برخوردار است. اما متاسفانه به حریم این تاغ زارها نیز در بعضی ازنقاط از سوی دامداران محلی و سارقان چوب تجاوز و موجب نابودی آنها شده اند.
رئیس اداره منابع طبیعی سرخس که چند روزی است مسئولیت فعلی را پذیرفته با بیان اینکه کل مراتع منطقه حدود ۳۶۵ هزارهکتار است و دامدار عشایر ما در ۸۰ محله در فصول سرد سال قشلاق می کنند گفت: همه ساله از ابتدای نیمه دوم آذر ماه شهرستان سرخس پذیرای جمعیتی حدود چهار هزار نفر از عشایر با تعداد ۹۰ هزار راس دام است که از شهرهای قوچان، چناران، مشهد و نیشابور وارد منطقه می شوند و در ۲۳ سامانه عرفی مستقر می‌شوند که البته در سالهای گذشته و شیوع کرونا آمار ورود عشایر تنزل یافته و امسال هم با توجه به خشکی اراضی و کمبود بارش ها احتمال کوچ کمتری را پیش بینی می‌کنیم.
سید علی حسینی کیا افزود: ما براساس مجوزهای قانونی و پروانه چرای دام که دامداران دارند، اجازه ورود دام را می دهیم. اما بسیاری از عشایری که وارد مراتع سرخس می شوند، با آنکه پهنه سبزی وجود ندارد فقط برای سلامت دام کوچ می کنند و در مجموعه دامداری خود علوفه دام را خریداری و تعلیف دستی انجام می دهند چرا که در مناطق فعلی که مستقر هستند کم کم هوا روبه سردی می رود و محلی برای نگهداری دام با آن تعداد ندارند، لذا به منطقه سرخس که زمستانهای معتدل تری دارد کوچ می کنند.
رئیس منابع طبیعی سرخس در پایان با بیان اینکه مراتع شهرستان در قالب ۹۰ سامانه در جغرافیای منطقه قرار دارد که ۲۳ سامانه آن در اختیار عشایر است تصریح کرد: خوشبختانه از کل ۳۶۵ هزار هکتار مراتع شهرستان هم اکنون ۶۷ هزار و ۴۷۵ هکتار دارای سند رسمی به نام دولت، و۳۵ هزار و ۷۰۸ هکتار دفترچه دار و بیش از ۳۱ هکتار سند تک برگ دارد که این مجموعه ها با همکاری همیاران منابع طبیعی مراقبت و نظارت می شود.
تنها راه نجات مراتع سرخس تغییر دامداری سنتی به صنعتی است
رئیس اداره محیط زیست شهرستان سرخس با بیان اینکه تنها راه نجات مراتع جلوگیری از افزایش کانون های ریزگرد، با توجه به وضعیت بحرانی تغییرات اقلیمی و کمبود بارش ها تغییر دامداری سنتی به صنعتی است گفت: در راستای حفظ وحراست از مناطق حفاظت شده حیاط وحش و مراتع منطقه ما مکاتبات زیادی با استان و دستگاه‌های متولی داشته ایم، دراین راستا در سال گذشته و در جلسه ستاد بحران که با مدیریت فرماندار وقت و مدیر کل عشایری استان برگزار شد، پس از بیان نظرات مسئولان، تصمیماتی در غالب مصوبات جلسه نتیجه گیری شد. اما آنچه و همه بر آن تاکید داشتند پیش بینی عدم حضور عشایر در قشلاق گذارانی امسال بود و اینکه اگر هم بیایند در محدوده دامداری و یورت خود مستقر می شوند و داخل مراتع نمی روند چرا که پهنه سبزی وجود ندارد.
حسن ابراهیمی افزود: در سال گذشته متاسفانه عشایر با دوماه زودتر کوچ را شروع کردند و تعدادی از دامداران در مراتع، دام مازاد نیز داشتند که با بررسی و برخورد با متخلفان در این خصوص ۲۰ پرونده چرای غیر مجاز تشکیل و به دستگاه قضایی معرفی شدند. در همین راستا و با همکاری همه دستگاه‌ها در فروردین سال ۱۴۰۱ که باید همه عشایر از منطقه خارج می شدند، در اقدامی هماهنگ نسبت به هدایت آنان و دامشان از منطقه اقدام و در پایان اردیبهشت ابتدای سال جاری مراتع خالی از دام عشایر شد.
رئیس اداره محیط زیست سرخس در ادامه با بیان اینکه وجود دام مازاد، دامداران بومی و ساکن منطقه یکی دیگر از چالش های مراتع شهرستان است، اظهار کرد: باید اداره کل منابع طبیعی استان برای یک بار هم که شده پس از چندین سال پرونده های چرای دام را به روز رسانی کند.
ورود عشایر به مراتع سرخس ممنوع نیست
حسن نوری زاده سرپرست فرمانداری سرخس نیز با بیان اینکه دستوری برای عدم ورود عشایر در فصل قشلاق گذرانی در مراتع سرخس نداریم گفت: عشایر نقش مهمی در تولید موادغذایی و مرزداران ایفا می کنند. لذا با همه مشکلاتی که در خصوص ریزگردها و کانون های آن را در شهرستان داریم، قانع نشدیم که ورود آنها را امسال ممنوع و منطقه را قرق اعلام کنیم.
سرپرست فرمانداری سرخس افزود: البته با همه بررسی های که انجام شده، می طلبد که در این وضعیت عشایر نیز همکاری کنند و نسبت به مشکلات زیست محیطی حساس باشند، چرا که اگر خسارتی به مراتع و منابع طبیعی وارد شود دامن همه را می گیرد.
نوری زاده با بیان اینکه ستاد بحران شهرستان مناطقی را در بحث کشت دیم، قرق اعلام کرده، اظهارکرد: در تعریفی که از قشلاق گذرانی عشایر در فصل قشلاق می شود تنها بهره برداری از مراتع و تعلیف دام نیست بلکه این ایام و در مناطقی مانند شهرستان سرخس به علت اختلاف دمایی که با سایر مناطق بخصوص در فصل زمستان دارد و از برودت کمتری برخوردار است، حضور پیدا می کنند تا در فصل زاد و ولد دام محیطی گرمتر داشته باشند.
