استان‌های گیلان، مازندران و تهران بالاترین نسبت جمعیت ۶۰ ساله در کشور/ دولت زیرساخت های مناسب سالمندان را پیش بینی کند

صادق اکبری کارشناس جمعیت شناسی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در رشت با بیان اینکه،تحولات جمعیتی از جمله متغیرهایی است که در برنامه‌­ریزی‌های اجتماعی مبنای محاسبات قرار می­‌گیرد، اظهار داشت: از آنجایی که برنامه‌ریزی برای رفع نیازهای جمعیت صورت می­‌گیرد؛ لازم است ساختار جمعیت، ویژگی­‌های آن از جمله ترکیب سنی جمعیت خصوصاً سالخوردگی جمعیت مورد توجه برنامه­ ریزان قرار گیرد. چرا که همزمان با افزایش جمعیت سالمند در جهان، کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در آینده نزدیک، یکی از کشورهای دارای بیش­ترین رشد جمعیت سالمند در جهان خواهد بود. این پدیده یکی از چالش­ های فراروی جامعه ایران خواهد بود که در صورت عدم مدیریت و برنامه ­ریزی صحیح و بهنگام می تواند تهدیدی جدی برای جامعه باشد.

وی افزود: اینکه روند سالمندی جمعیت ایران در مقایسه با کشورهای توسعه ­یافته با تأخیر آغاز شده است، اما با توجه به آهنگ پرشتاب کاهش باروری در ایران، پیش ­بینی می­‌شود حرکت به سمت سالخوردگی جمعیت تسریع شده و شروع قرن پانزدهم شمسی سرآغاز روند رو به افزایش جمعیت سالخورده در ایران باشد.

اکبری با تصریح بر اینکه یکی از چالش­ های اصلی سالخوردگی جمعیت، تفاوت­ های قابل توجه استانی و منطقه­ ای در نسبت جمعیت سالمند است،گفت: در استان­ های کمتر توسعه یافته که آسیب ­پذیرتر هستند، نسبت جمعیت ۶۰ ساله و بیش­تر در مقایسه با استان­های برخوردارتر شمالی و مرکزی ایران پایین ­تر است و در استان­ های واقع در جنوب، جنوب شرق و جنوب غربی ایران مثل سیستان و بلوچستان، ایلام­،­ کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و استان­ های واقع در بخش شمال­ شرقی و غربی مثل آذربایجان غربی و گلستان نسبت جمعیت ۶۰ ساله و بیش­تر کمترین مقدار را دارد.

گیلان، مازندران و تهران بالاترین نسبت جمعیت ۶۰ ساله و بیش­تر را دارند

وی گفت:در مقابل، استان­ های گیلان، مازندران و تهران بالاترین نسبت جمعیت ۶۰ ساله و بیش­تر را دارند. تفاوت­ های استانی در سالخوردگی جمعیت عمدتاً ناشی از تفاوت­ های باروری و جریان ­های مهاجرتی طی دهه ­های اخیر است. میزان باروری کل کشور در سال ۱۳۹۰ برابر ۱,۷۵ فرزند است.

اکبری با تصریح بر اینکه این شاخص در مناطق شهری و روستایی در همین مقطع زمانی به ­ترتیب برابر ۱,۶۵ و ۲.۱۹ فرزند بوده است،گفت: میزان باروری کل کشور در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۰ افزایش یافته و به ۲.۰ فرزند رسیده است. این شاخص در سال ۱۳۹۵ برای نقاط شهری کمتر از سطح جانشینی و برابر 1.68 فرزند و در نقاط روستایی بالاتر از سطح جانشینی و برابر ۲.۴۸ فرزند گزارش شده است.

گیلان یکی از استان­ های دارای بیش­ترین سرعت سالمندی درایران

رئیس گروه آمارهای ثبتی و پردازش داده‌های آماری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان افزود: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٩٥، استان‌های گیلان، مازندران و تهران به ­ترتیب با ارقام ۱,۳۸ و ۱.۱۵ و ۱.۵۶ نفر، حداقل میزان باروری و استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و هرمزگان به ­ترتیب با ۳.۹۶ ، ۲.۸۵، ۲.۸۴ و ۲.۶۴ نفر، بالاترین میزان باروری را در کشور به خود اختصاص داده‌اند.

اکبری بیان داشت: به دلیل انفجار جمعیتی دهه ۱۳۶۰ و کاهش چشمگیر نرخ باروری در کشور بخصوص استان گیلان در دهه ­های بعدی، سرعت بسیار بالای سالمندی جمعیت را تجربه کرده و یکی از استان­ های دارای بیش­ترین سرعت سالمندی درایران خواهد بود.

به جز دو شهرستان، گیلان در مرحله سالمند شدن قرار دارد

وی در پاسخ به این سئوال که روند سالمندی در استان گیلان به چه صورت است، هم گفت: در سال ۱۳۹۵سهم سالمندان در شهرستان های  استان گیلان و تمامی شهرستان ­های استان به جز تالش و آستارا در مرحله سالمند شدن قرار داشته ­اند. بر این اساس، تنها دو شهرستان­ تالش و آستارا در مرحله ماقبل سالمند شدن قرار دارند و استان گیلان زودتر از سایر استان‌­های کشور با پدیده انفجار سالمندی مواجه خواهد شد.

این  جمعیت شناس با تاکید بر اینکه  ساختار سنی گروه­ های عمده سنی در استان مشابه کشورهای در حال توسعه بوده  و توجه به این مسئله از دو بعد حائز اهمیت است،گفت: اول؛ چالش ­های مربوط به گروه سنی ۵۹- ۱۵ ساله بوده و ایجاد اشتغال، اشتغال متناسب با تحصیلات، تأمین مسکن، تغذیه، بهداشت و ... را شامل می­‌شود که نیازمند سیاست­ گذاری­ های مناسب و تأمین اعتبارات لازم است و دوم؛ مربوط به ساختار سالخوردگی و نگهداری سالمندان است.این پدیده بر جمعیت­، روان­شناسی­، فرهنگ­، نظام ارزشی­، اخلاق­، اقتصاد­، تعلیم و تربیت­، محیط زیست، سیاست و ... تأثیر می­‌گذارد.

دولت زیرساخت های مناسب سالمندان را پیش بینی کند

وی با اشاره به اینکه دولت باید سیاستگذاری، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی مناسب درباره سالمندی را در دستور کار خود  قرار دهد، گفت: پیش بینی اقدامات زیر بنایی لازم در باره خدمات شهری مورد نیاز سالمندان نظیر بهسازی معابر، فضای سبز و امکانات تفریحی، باشگاه‌ها و اماکن عمومی و اختصاصی باید در دستور کار بوده و با توجه به تغییرات فرهنگی پیش رو که شاید گریزی از آن نباشد، در خدمات بهزیستی توجه جدی به تاسیس خانه‌های سالمندان مدرن که به نوعی جنبه اقامتگاهی داشته باشد، مد نظر قرار گیرد.

اکبری با بیان اینکه همچنین  به منظور افزایش نرخ باروری در استان لازم است سیاست تشویقی جدی، تسهیل شرایط اقتصادی و دیگر موارد سریعاً در دستور کار سیاستگذاران و برنامه‌ریزان استان قرارگیرد،گفت:به منظور افزایش جمعیت و تعدیل نرخ باروری و کاهش روند سالمندی به روش دیگر یعنی افزایش جمعیت جوان از طریق هدف‌گذاری در جذب مهاجران در گروه سنی جوان، می‌تواند موثر واقع شود و متناسب‌سازی تعداد کارشناسان و متخصصان بهداشتی و درمانی نظیر روان‌شناس، فیزیوتراپ و سایر تخصص‌های مورد نیاز با افزایش جمعیت سالمند مورد نظر قرار گیرد.