بحران خاک کشور، امنیت ملی را دچار خطر می کند/ لزوم محاسبه ارزش اقتصادی خاک در تمامی طرح‌ها

به گزارش ایلنا از البرز، جهانبخش میرزاوند در همایش استانی روز جهانی خاک که در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز برگزار شد به اهمیت خاک اشاره کرد و اظهار داشت: اگر امنیت خاک یک کشور به خطر بیافتد امنیت ملی آن کشور هم به خطر می افتد لذا خاک نه تنها ارزش و اهمیت اقتصادی، مالی و درآمدی برای کشورها دارد بلکه ارزش غیراقتصادی همچون ارزش اکوسیستمی و زیست محیطی آن فراوان است.

وی با اشاره به اینکه حراست از خاک وظیفه تمام بشریت است که برای همین در دنیا بحث امنیت خاک را مطرح کرده اند، تأکید کرد: باید برای صیانت و حفاظت از خاک و کاهش اثرات سوء تغییر اقلیم تلاش کنیم و از این پتانسیل ها به خوبی بهره گیریم در غیر این صورت اثرات تغییرات اقلیمی چه در آن تغییرات نقش اساسی و یا جزئی داشته باشیم دامن تمام بشریت را خواهد گرفت.

مدیر کل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی به مشکلات خاک در سراسر جهان مختلف اشاره کرد و افزود: کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست و با اینکه از لحاظ وسعت هجدهمین کشور بزرگ دنیا است ولی از لحاظ منابع خاک، برخوردار نیستیم. این در حالی است که کمتر از ۶۰ میلیون هکتار از خاک های کشور، قابلیت رشد گیاهان را دارد و مابقی شوره زار و سنگلاخی است.

میرزاوند اضافه کرد: از وسعت ۱۶۵ میلیون هکتاری کشور ما فقط ۱۸.۵ میلیون هکتار اراضی دارای قابلیت کشت وجود دارد که در هشت میلیون هکتار از این عرصه ها کشت آبی، ۶.۳ میلیون هکتار کشت دیم و ۴.۲ میلیون هکتار آن هم اراضی آیش است.

مدیرکل دفتر خاک وزارت جهاد کشاورزی با ابراز نگرانی از مسئله شوری خاک های کشور گفت: چهار تا پنج میلیون هکتار از خاک های کشور به نوعی با شوری روبرو است و این خاک های شور در حال افزایش است، ۴۵ میلیون هکتار از کل کشور متأثر از شوری شده و هفت میلیون هکتار نیز با مسئله شوری درگیر است.

میزاوند با اشاره به اینکه سطوح زیادی از اراضی کشاورزی ما با آب های شور آبیاری می شود که برای جلوگیری از افزایش شوری خاک باید برنامه داشته باشیم، به شعار روز جهانی خاک که در سال جاری تحت عنوان «توقف شوری خاک، تقویت باردهی خاک» اشاره کرد و افزود: بحث شوری که امسال هم به درستی شعار سازمان ملل است، گریبان دنیا را گرفته وکشور ما نیز از آن مستثنی نیست. تبعات شوری خاک همچون امراض خاموشی است که بر همه مردم و مسئولین صیانت از خاک واجب بوده و بایستی جزو اولویت های زندگی قرار گیرد.

مدیرکل دفتر خاک وزارت جهاد کشاورزی یکی دیگر از چالش های خاک را آلودگی آن عنوان کرد و افزود: در معدن کاوی ها و فرآوری مواد معدنی و انتقال نفت و مواد اولیه پالایشگاه ها الزامات جلوگیری از آلودگی خاک و صیانت از آن را انجام نداده ایم ضمن اینکه در ۱۰ سال گذشته به دلیل خشکسالی ها متاثر از گرد و غبار شده ایم که این آلودگی های شیمیایی خاک نیز همراه با گرد و غبار سلامت مردم را به خطر می اندازد.

وی اظهار کرد: یکی از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست، نظارت و حفاظت از خاک و پایش آن است که بایستی همکاری لازم را با این بخش داشته باشیم تا از آلودگی بیشتر جلوگیری و با آلوده کننده همچون یک مجرم برخورد شود.

میرزاوند در خصوص مسئله کاهش ماده آلی خاک، عامل اصلی این امر را کشاورزی فشرده عنوان کرد و افزود: ۷۰ درصد از خاک های کشور کمتر از یک درصد ماده آلی دارد در حالیکه بایستی ۲ تا ۳ درصد باشد؛ نکته قابل توجه اینست که در کشاورزی بومی و سنتی بحث آیش و استراحت زمین مطرح بوده که اکنون به آن توجهی نمی شود.

مدیرکل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه برای اینکه تمام ماده آلی قابل استحصال و قابل تبدیل به ماده آلی را فرآوری و به خاک برگردانیم و ماده آلی را یک درصد ارتقا دهیم ۳۰۰ سال زمان لازم دارد؛ یادآور شد: بشر برای شناخت خاک هنوز در اول راه است و ماده آلی کلید واژه تنوع زیستی است و خوراک و شرایط زیست این تنوع زیستی را ماده آلی تامین می کند که متاسفانه در کشور ما خاک ها در این حوزه بسیار ضعیف هستند؛

مدیرکل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: ۷۰ درصد تولید زباله های کلانشهرهای کشور ماده تر و آلی است که پوست سیب زمینی و بقایای میوه و خوراکی در آن وجود دارد که متاسفانه در خانه ها و رستوران ها تفکیک نمی شود و اگر این زباله ها در محل دپو تفکیک شود نمی تواند این تفکیک را به درستی انجام داد.

میرزاوند به استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان در این بخش تأکید کرد و افزود: در کلانشهرها و بعضی شهرهای بزرگ کارخانه های کمپوست راه اندازی شده که یک کیلوگرم از این کمپوست ها قابلیت مصرف در اراضی کشاورزی را ندارد زیرا در مبدأ تفکیک نمی شود و تمام مواد از باطری الکتریکی تا داروهای شیمیایی و سموم مصرفی کشاورزی و خانگی در آن کمپوست ها وجود دارد که لازم است دانش و آگاهی شهروندان را در این خصوص ارتقا دهیم.

وی به ارزیابی اقتصادی طرح های تصفیه فاضلاب در کلانشهرها اشاره کرد و گفت: این ارزیابی بر۲ عنصر استوار است که یکی استحصال آب فاضلاب، تصفیه و مصرف آن در کشاورزی و صنعت و عنصر دوم تبدیل لجن فاضلاب به کود کشاورزی است.

میرزاوند تصریح کرد: یک کیلوگرم از لجن های تصفیه خانه های فاضلاب قابلیت استفاده در اراضی را ندارد زیرا حاوی آلودگی های وحشتناکی است و در جمع آوری فاضلاب هم اصول جمع آوری را رعایت نکرده ایم و هر گونه فاضلابی از هر واحد صنعتی جمع آوری شده در حالیکه باید در جایگاه های سپتیک جمع آوری شود و در دور از دسترس انسان دفن شود.

مدیرکل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی درخصوص معضل کاهش حاصلخیزی خاک با اشاره به اینکه ۷۰ درصد ماده آلی خاک دچار فقر شده است به لزوم فرآوری پسماندها برای حفظ حاصلخیزی خاک اشاره کرد و افزود: قدرت باردهی خاک ها به دلیل عدم مصرف و پتانسیل گیاه ضعیف است که بایستی در این بخش با استفاده از تخصص و تشخیص آزمایشگاه های تشخیص خاک وضعیت حاصلخیزی خاک بررسی شود.

میرزاوند اظهار داشت:‌ در زمان حاضر ۱۵۸ آزمایشگاه بخش خصوصی خاک در کشور فعال است و ۳۰ آزمایشگاه دولتی نیز که در مجموع با آزمایشگاه های دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ۲۵۰ آزمایشگاه خاک در کشور وجود دارد که ۸۰ درصد آن ها از لحاظ اقتصادی در حال ورشکستگی هستند در حالیکه باید از پتانسیل آن ها به نحو مطلوب استفاده شود.

مدیرکل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی به موضوع تغییر کاربری اراضی کشاورزی اشاره کرد و گفت: حدود ۲ تا ۳ میلیون اراضی درجه یک کشاورزی داریم که باید یکبار برای همیشه اراضی درجه یک و ۲ مشخص شود و بدون هیچ بهانه ای جلوی تغییر کاربری ها در این اراضی را گرفت چرا که تغییر کاربری اراضی کشاورزی کشور، جامعه، اقتصاد، محیط زیست و خاک ما را از درون پوک می کند.

میرزاوند با بیان اینکه ارزش اقتصادی خاک باید برآورد شود و در تمام حساب های ملی گنجانده شود گفت:چالش های خاک کشور باید رفع شود و این امانت برای نسل های آینده صیانت شود چرا که درجه یک ترین خاک ها را حتی در البرز، تهران، آذربایجان شرقی و فارس بلعیده شده و باید در بین آحاد مردم برای پیشگیری از این رویه فرهنگ سازی کنیم و حداقل کار این است که این خاک ها را بشناسیم و جلوی تغییر کاربری خاک های درجه یک کشور گرفته شود.