ضرورت حفظ اصالت 10 هزار ساله روستای میمند/ سابقه شال بافی در کرمان؛ از علاقه امیرکبیر به این هنر تا هدیه به ملکه انگلیس

سید علی گلاب زاده در گفت و گو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: مردم استان کرمان از دیرباز تاکنون به عنوان مردمی سنت گرا و متوجه به مسائل ملی و مذهبی و آداب و رسوم های عمومی ایران مانند جشن عید باستانی نوروز و اعیاد مذعبی مانند عید قربان، عید فطر و... را همیشه به بهترین شکل ممکن برگزار کرده اند. همچنین برپا دارنده جشن های باستانی باشکوه که دارای قدمتی دیرینه مانند جشن سده اند که از سرتاسر جهان برای شرکت در این مراسم و ضبط کردن آن حضور پیدا می کنند.

وی گفت: کرمانی ها یک سری آداب و رسوم مخصوص و ویژه خودشان را دارند. به طور مثال در دهم اردیبهشت که چهلم نوروز می شود در شرق استان مکانی به نام تندروستون وجود دارد که مردم به صورت دسته جمعی و با جمعیت قابل توجهی به آنجا می روند و آش می پزند. در کوه بریده جوان‌ترها برای برآورده شدن آرزوهایشان اوراد می خوانند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در بیست و یکم ماه مبارک رمضان در روز شهادت حضرت علی نیز یک طوماری تهیه می کنند و به مسجد جامع می برند و از کرمان و از چهل نفر می خواهند بر روی این طومار "بسم الله" بنویسند و معتقدند هرکس این چهل "بسم الله" همراه خود نگه دارد از چشم زخم وسایر عوارض در امان خواهد بود.

در کرمان چهل منبر برگزار می کردند

گلاب زاده افزود: در گذشته شب شام غریبان هم چهل منبر را برگزار می کردند. به این شکل که عده ای با پای برهنه 40 تا شمع در دست می گرفتند و به 40 مجلس می رفتند و شمع روشن می کردند. البته ناگفته نماند در شهر و روستاهای استان کرمان علاوه بر این مواردی که گفتم آداب و رسوم متعدد دیگری نیز برگزار می شود.

در دوره قاجار چاقچور می پوشیدند

وی در ادامه نیز به سنت‌های پوشش مردم استان کرمان اشاره کرد و گفت: همیشه حوزه مرکزی ایران یک وضعیت همسو و همگن با شهرستان‌های اطرافشان داشته اند. مثلا در نرماشیر و جنوب کرمان از جمله جیرفت با خود شهر کرمان زبان و پوشش شان متفاوت است به گونه ای که در نیمه شمالی کرمان ما این تغییر و فاوت را مشاهده نمی کنیم. در جنوب شرق استان بیشتر پوشش مردم شبیه بلوج ها است مردان لباس سفید و زنان لباس های رنگی می پوشند. اما در گذشته این قضیه کاملا متفاوت بوده و در روزگار قاجار شاهد پوشش چاقچور بودیم و این پوشش شلوار و جورابی بوده که به پا می کردند و دامن و لباس متفاوت با امروز می پوشیدند.

امیرکبیر شال کرمانی به کمرش می بست

عضو دانشنامه علمی فرهنگ مردم ایران گفت: مردان کرمانی در گذشته لباس های بلند مانند عبا می پوشیدند و روی آن را شال می بستند. به همین دلیل است که شال از دست آفریدها و صنایع دستی ارزشمند استان کرمان به شمار می آید. امیرکبیر از جمله کسانی بود که بسیار به این صنعت علاقه داشت و  از شال کرمان استفاده می کرد و معمولا از عکس هایی که از وی به یادگار مانده نشان می دهد که شال کرمان به کمر می بسته است.

متوکل عباسی شال کرمانی را پیشکش می کرد

این استاد دانشگاه عنوان کرد: شال کرمان از نشانه‌های توجه به صنایع دستی ایران بوده و هم به عنوان یک صنعت دستی قدیمی مورد توجه قرار می گرفته است. به طور مثال متوکل عباسی وقتی از دنیا می رود گفته می شود در انبار وی چند صد شال کرمانی وجود داشته که آنها را به عنوان پیشکش و هدیه به مهمانان خود می داده است. همچنین ناصرالدین شاه از شال کرمانی استفاده می کرده است.

شال کرمانی با قدمتی 900 ساله

وی افزود: این شال به عنوان یک زینت روی پوشش مردان بوده و زنان کرمانی هم لباس هایی از شال کرمانی می دوختند و به تن می کردند. گفته شده از این شال به ملکه انگلیس نیز هدیه شده است. مدتی این هنر دست از رونق افتاد ولی به تازگی دوباره احیا شده است. شال بافی در کرمان سابقه 900 ساله به شکل مستند دارد و کرمان در گذشته به عنوان شهر بافندگی مطرح بوده است. کرمان یا کارمان که کار به معنای بافت و کرمانی ها هنوز به عنکبوت که تار می تند "کاربافو" می گویند که به معنای بافتن است.  کار از بافتن و مان به معنای جا و مکان کار است. و این که می گویند کرمان یا کارمان به معنی بافندگی است. هنر بافندگی در کرمان پیشینه ای بسیار طولانی و مفصل دارد و پارچه های دست بافت کرمانی به مصر، هند و دیگر مناطق دنیا صادر می شده است.  

گلاب زاده در بخش دیگری از صحبت های خود نیز به روستای تاریخی میمند در استان کرمان اشاره کرد و گفت: این روستای تاریخی از مجموعه بناهای صخره‌ای اعجاب انگیز در جهان گذشته یاد می شود که هزاران سال پیش مردمی عاشق مانند فرهاد تیشه عشق به دست گرفتند و دل کوه راشکافتند و خانه هایی بیرون آوردند که با گذشت هزاران سال هنوز با همان شکل باقی مانده اند.

میمند روستایی با قدمت 10 هزار ساله

وی اضافه کرد: قدمت این روستای تاریخی به 10 هزار سال پیش بازمی گردد که در طول این سالیان هیج مرمتی بر روی خانه های باستانی انجام نشده و دوده و سیاهی های حاصل از گرم نگه داشتن و پخت و پز مردم از گذشته های دور تا کنون بر روی سنگ ها به شکل کریستال درآمده قابل توجه است. امروز جداسازی این دوده ها از سقف های صخره ای کاری بسیار دشوار است. 

این استاد دانشگاه ادامه داد: هزاران سال پیش که هنوز آهن پا به عرصه سازندگی انسان نگذاشته بود آنها چگونه توانسته اند با ابزاری های ابتدایی که در اختیارشان بوده کوه را بشکافند و بنای های صخره ای این چنین اعجاب انگیز کنونی را برای ما به یادگار بگذارند؟!

گلاب زاده بیان کرد: شغل مردم این روستا کشاورزی و دامپروری است. و بزرگانی مانند محمد حسین میمندی نژاد از دامپرشکان معروف قبل از انقلاب متولد همین روستا است. همچنین متخصصانی که در عرصه مغز و اعصاب و ارتپدی امروز نامی دارند برخاسته از همین روستا هستند.

بافت سنتی روستای تاریخی باید حفظ شود

وی ادامه داد: هم اکنون جمعیت این روستا شاید 1000 نفر هم نباشند ولی در گذشته تعدادشان بیشتر از این رقم بوده است.به نظرم این مجموعه تاریخی باید به صورت کاملا سنتی باشد و کسانی که می خواهند مدرن زندگی کنند باید به مناطق دیگری نقل مکان کنند.

عضو دانشنامه علمی فرهنگ مردم ایران تصریح کرد: این مجموعه تاریخی چند هزار ساله متشکل از حدودا 300 خانه است. در سال های 72 همایشی برای شناخت بیشتر این روستای تاریخی در همان محل برگزار کردیم که صد هزار نفر از نقاط مختلف ایران و دنیا برای شرکت در این همایش آمدند. و عده ای از برگزار کنندگان همایش نگران بودند که حضور چنین جمعیتی در حین بازدید به روستا آسیب وارد نکند. بعد از آن همایش برای تبدیل شدن روستا به منطقه گردشگری برای حفظ آن تلاشی نکردیم.

وی افزود: هرچند معتقدم اهالی روستای میمند باید از امکانات رفاهی برخوردار باشند ولی آنها باید بدانند در منطقه ای زندگی می کنند که باید اصالت 10 هزار ساله اش کاملا حفظ شود. اگر قرار باشد هر روز برای رفت و آمد در روستا با خودرو رفت و آمد کنند و موجب تخریب و آسیب روستا شوند در واقع ظلم بزرگی در حق این روستای چند هزار ساله کرده اند. اهالی میمند باید به گونه ای رفتار کنند که اصالت این منطقه باستانی حفظ شود.