آیا قطار پایتخت کتاب ایران در ایستگاه هفتم به سمنان می رسد؟/ رونمایی از ۲۰ طرح شاخص دبیرخانه پایتخت کتاب

به گزارش خبرنگار ایلنا از سمنان، طرح انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۹۳ ازسوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با هدف ترویج کتابخوانی برگزار شد. از آن سال به بعد به دلیل استقبال از این طرح و همچنین برآوردهای مثبت کارشناسان از آن، این رویداد به‌صورت سالیانه برگزار می‌شود.

این طرح البته نیم‌نگاهی هم به نشان پایتخت جهانی کتاب دارد؛ عنوانی که هر سال از سوی یونسکو به شهری اعطا می‌شود که برای تقویت جایگاه کتاب و ترویج کتاب‌خوانی، برنامه‌های چشمگیری ارائه و اجرایی کرده است. با این حال، طرح پایتخت کتاب ایران بر اساس اقتضائات کشورمان برنامه‌ریزی و اجرا شده است. انتخاب یک شهر به‌عنوان پایتخت کتاب کشور در طول یک سال، اگرچه با محوریت کتاب انجام می‌شود، اما برنامه‌ای است که در آن مشارکت‌جویی، تمرکززدایی، توجه به نظام برنامه‌ریزی و تدوین برنامه‌های بلندمدت فرهنگی نیز در سطوح محلی تمرین می‌شود.

در اولین دوره شهر اهواز و در دوره‌های بعدی به ترتیب شهرهای نیشابور، بوشهر، کاشان، یزد و شیراز، به عنوان شهرهای پایتخت کتاب ایران در هر دوره انتخاب شدند.

در سال جاری و با تلاش سیدمحمد ناظم رضوی شهردار فعلی سمنان که قبل از این  شهردار  کاشان بود و توانست نشان پایتختی کتاب را برای این شهر به ارمغان بیاورد،  تمهیداتی در این خصوص برای استان اندیشیده شده تا با استفاده از تجربه سایر استان‌ها  و به مدد اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی و سایر دستگاه‌های دولتی و غیردولتی،  شهر سمنان هم در سال 1400 یا 1401 به عنوان «پایتخت کتاب ایران» دست یابد.

خبرنگار ایلنا در گفت‌وگوهایی جداگانه با دست‌اندرکاران تدوین و اجرای برنامه‌های پایتختی کتاب ایران در سمنان، کوشید تصویری از فعالیت‌های صورت‌گرفته و چشم‌انداز کسب این نشان ازسوی شهر سمنان، نشان بدهد که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.

ضرورت جریان سازی فرهنگی در سمنان

سیدعباس دانایی فرماندار سابق سمنان که تا چند روز گذشته در این سِمت مشغول فعالیت بود و تلاش زیادی در این حوزه انجام داده بود، در این باره با بیان اینکه دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی باید تسهیل‌گر ورود بخش مردمی و غیردولتی به طرح‌های کتابخوانی از جمله طرح پایتخت کتاب باشند، تصریح‌ کرد: ضرورت دارد سازوکاری اتخاذ شود که با تحقق فعالیت‌های مرتبط با ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب، جریان‌سازی فرهنگی مناسبی در سمنان صورت‌ گیرد.

دانایی با بیان اینکه هدف از تلاش برای تبدیل سمنان به پایتخت کتاب ایران، توسعه و ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی است، افزود: تحقق این امر شخصیت فرهنگی بسیار خوبی به سمنان خواهد داد و در این عرصه نیاز است همه مردم به همراه نهادهای مردمی و اجرایی مشارکت فعال داشته‌ باشند.

مدیرکل سیاسی و انتخابات استانداری سمنان خبر از تشکیل ستاد شهرستانی طرح ملی پایتخت کتاب در زمان مسئولیت قبلی‌اش را داد و گفت: در این ستاد باید دستگاه‌هایی نظیر آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و شهرداری نیز مشارکت و همکاری داشته‌ باشند.

هدف نهایی طرح پایتخت کتاب تحقق فرهنگ کتابخوانی است

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان نیز طرح پایتخت کتاب را یک جشنواره و رقابت فرهنگی بین شهرهای کشور دانست و گفت: این رقابت تلاش برای توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در شهرها است.

فرشید فلاح افزود: با توجه به اینکه محوریت امور در شهرها در دست شهرداران است، طرح پایتخت کتاب نیز باید با مشارکت ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری‌ها اجرایی‌ شود.

فلاح ضمن بیان اینکه محور فعالیت‌ها در تبدیل یک شهر به پایتخت کتاب، نهادها و تشکل‌های مردمی است که از امتیازات خاصی نیز در این طرح برخوردارند، گفت: در سمنان نیز برای زمینه‌سازی حضور و مشارکت فعال تشکل‌های مردمی از یک تشکل مردمی برای اداره دبیرخانه و ساماندهی این فعالیت‌ها استفاده شده‌ است.

وی تلاش برای ارتقای فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در جامعه را امری مقدس خواند و گفت: هدف نهایی طرح پایتخت کتاب نیز تحقق این امر مقدس است و همه نهادهای مردمی و اجرایی باید برای رسیدن به این هدف تلاش و همکاری کنند.

فلاح با اشاره به اینکه شهردار سمنان در زمان تصدی شهرداری کاشان، این شهر را به پایتخت کتاب ایران تبدیل کرده است، افزود: با توجه به این سابقه، باید از ظرفیت و تجربه شهردار سمنان استفاده کرد و علاوه بر تشکل‌ها، موسسات فرهنگی و دستگاه‌های مختلف نیز در کسب این موفقیت تاثیرگذار هستند و باید از مشارکت آنها بهره‌ گرفت.

دوران فعالیت انجمن‌های فرهنگی، هنریِ دولتی به سر آمده است

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان، با اشاره به اتکای انجمن دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی سمنان به کمک‌های خیرین و نیز حق عضویت اعضا و اتکا نداشتن آن به بودجه‌های دولتی را بسیار خوب و مهم خواند و یادآور شد: دوران فعالیت انجمن‌های فرهنگی، هنری دولتی به سرآمده و سپری شده‌ است

نادرستی گزارش‌ها عامل ناکامی سمنان در کسب عنوان پایتخت کتاب 

مسئول دبیرخانه طرح پایتخت کتاب ایران در استان سمنان هم با تاکید بر ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی و زمینه‌های مناسب این شهر برای دستیابی به عنوان پایتخت کتاب ایران، نادرست بودن گزارش‌ها و نیز فقدان مستندسازی در رابطه با فعالیت‌های کتابی سمنان طی سال‌های گذشته را از عوامل ناکامی این شهر در این رقابت کشوری عنوان کرد.

رضا شمس‌خانی با اشاره به اقدامات و فعالیت‌هایی که تاکنون انجام شده است، به تشریح نتایج یک نظرسنجی در این خصوص پرداخت و عنوان کرد: هدف اصلی این طرح، توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه و هدف فرعی آن تبدیل سمنان به عنوان پایتخت کتاب است.

وی خواستار مشارکت فعال دستگاه‌های مختلف اجرایی با این دبیرخانه و شناخته شدن سمنان به عنوان نامزد جدی در دوره جدید طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران شد و از مسئولان این نهادها و دستگاه‌ها خواست تا تابلویی را به عنوان معین طرح پایتخت کتاب در ورودی ادارات نصب و شمار افراد کتابخوان با مشارکت آن دستگاه را در آن ذکر کنند.

هدف‌شناسی و روش‌شناسی دو مقوله مهم در کسب عنوان پایتخت کتاب

سیدمحمد ناظم رضوی، شهردار سمنان هم با تاکید بر اینکه در سمنان فعالیت حول کتاب راحت‌تر انجام می‌شود، گفت: برای تبدیل سمنان به پایتخت کتاب ایران باید تدبیر شود که چگونه کتاب و کتابخوانی در این شهر نهادینه شود.

سیدمحمد ناظم رضوی اظهار کرد: طرح پایتخت کتاب طرحی مشترک بین ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری‌ها است و این موضوع بهانه‌ای است برای شهرداری‌ها تا در حوزه فرهنگِ استان و کتاب و کتابخوانی، تلاش مضاعفی را به انگیزه دستیابی به برند پایتخت کتاب انجام دهند.

وی، هدف‌شناسی و روش‌شناسی را در این باره مهم خواند و گفت: برای رسیدن به این هدف باید پایگاه‌ها و مراکزی حول محور کتاب با استفاده از روش‌های ابتکاری و خلاق ایجاد کرد.

شهردار سمنان قرار دادن شهرداری‌ها را در محوریت این طرح بسیار مثبت و مناسب دانست و افزود: برای توسعه و ترویج کتابخوانی و ایجاد زمینه‌های لازم برای کسب عنوان پایتخت کتاب، باید در مدیریت شهری و سایر برنامه‌ها، کتاب و مطالعه، محور قرار بگیرد و مورد توجه باشد.

ناظم رضوی همچنین با یادآوری این نکته که «در دوران تصدی‌ام در شهرداری کاشان موفق شدیم عنوان پایتخت کتاب را برای این شهر با همکاری سایر نهادهای مردمی و فرهنگی کسب کنیم»، به برگزاری جلسات مستمر با کارشناسان و مسئولان و پیگیری‌های صورت گرفته برای ارائه برنامه‌های پایتخت کتاب، اشاره کرد و گفت: 20 برنامه با دبیرخانه پایتخت کتاب برنامه‌ریزی و مصوب شده است.

وی افزود: از این طرح‌ها حدود 7 طرح مربوط به شهرداری سمنان است که به‌صورت اختصاصی و یا با مشارکت شهرداری اجرایی خواهد شد.

شهردار سمنان ادامه داد: طرح‌هایی مانند «کتابخانه الکترونیکی دانوش»، «شبکه کتابخانه مردمی نامک» و «جمعه بازار کتاب» به صورت مشترک و نیز «سامانه تکاب» با هدف توزیع الکترونیکی کتاب با همکاری کتابخانه‌های عمومی و طرح «بازیافت کتاب» به‌صورت اختصاصی توسط شهرداری و نیز طرح «مسافر کهکشان» به‌صورت مشترک با دبیرخانه پایتخت کتاب اجرا می‌شود.

معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان گفت: تیم ستاد پایتخت کتاب افراد علاقه‌مند و دغدغه‌مندی هستند و دغدغه‌های آنان نیز بسیار ارزشمند است.

ابوالفضل صادقی‌نژاد، هدف اصلی از اجرای طرح پایتخت کتاب و طرح‌هایی را که در این زمینه تصویب شده است، توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه دانست و در ادامه با اشاره به شاخصه‌های فرهنگی استان سمنان، گفت: هر کدام از شهرهای استان با حضور ادبا، علما و دانشگاهیان زینت یافته و خودِ سمنان نیز شهر اخلاق نامیده می‌شود.

معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان، ادب اجتماعی را از ویژگی‌های اخلاقی بودن یک شهر دانست و تاکید کرد: ادب اجتماعی تابع سطح فرهنگ است و فرهنگ یک مرز و بوم با کتاب و میزان اقبال به کتاب توسط شهروندان تعیین می‌شود.

بر اساس همین گزارش، امسال و در مناسبت موسوم به «هفته کتاب»، از تمبر یادبود و طرح‌های دبیرخانه پایتخت کتاب ایران شامل «کتابخانه الکترونیک دانوش»، «شبکه کتاب مردمی نامک»، «جمعه بازار کتاب سمنان»، «باشگاه نویسندگان کودک و نوجوان»، «سامانه تکواه»، «مسابقات ملی ایده‌پردازی کتاب ایران (ماپکا)»، «همایش بین‌المللی نوجوان»، «کتاب و ترویج علوم»، «کتابخانه تخصصی بانوان»، «شبکه جامع کتابخانه‌های سمنان»، «کتابخانه تخصصی گنجینه»، «طرح بازیافت و کتاب»، «جام باشگاه‌های کتابخوان»، «کاراکتر ملی کاوش»، «مسافر کهکشان»، «کنگره حضرت آیت‌الله شاهرودی»، «لیگ کتابخوان کارکنان دولت»، «طرح مهر کتاب»، «سفیران کتاب»، «ناگفته‌های اسرار آمیز»، «طرح رسم نو با کتاب و شهر کتاب» و «پایتخت کتاب» برای دستیابی این شهر به عنوان پایتخت کتاب ایران رونمایی شد.