مراد فرهادپور در مراسم شبی با تالکین:
همیشه باید منتظر شکاف در تجربه‌ها بود
همیشه باید آماده بود که یک اثر در این تجربه‌ها شکاف بیندازد. من فکر نمی‌کردم همین شکاف را در تجربه دیگر فیلم ارباب حلقه‌ها بیندازد.
شبی با تالکین؛ دیروز عصر(۱۴ مرداد) با حضور مراد فرهادپور و رضا علیزاده در شهر کتاب پارس با همکاری نشر روزنه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در این مراسم علی نوروزی(مدیر سایت آردا) گفت: اواخر سال ۸۳ وبلاگ‌نویسان جوان که به تالکین علاقه داشتند به همت آقای علیزاده یک سایت اختصاصی برای کارهای او تأسیس کردند که آراد نام گرفت. در این سال‌ها کتاب‌های زیادی ترجمه کردیم و داستان‌های زیادی نوشتیم که نویسندگان و مترجمان آن زیر ۲۰سال هستند.
در ادامه مراسم؛ میان‌پرده‌ای درباره زندگی تالکین در دو بخش نمایش داده شد. سپس مرادفرهاپور باتوجه به سخنرانی ۱۰سال قبل خود و بازخوردهای آن گفت: تصمیم گرفتم تا اندازه‌ای به عقب برگردم و به تجربه تالکین در نسل‌های گوناگون بیشتر توجه کنم. ۱۰ سال پیش براساس تجربه شخصی‌ام که برمی‌گردد به اتمام دهه شصت میلادی و انحطاط این دهه؛ نسبت به نسل بعد که از طریق فیلم با تالکین آشنا شده بودند، اختصاص دادم.
وی ادامه داد: درباره نقد فیلم که شکاف نسلی را به وجود می‌آورد و نقطه کوری که به همین شکاف بازمی‌گردد؛ ایرادات ساختاری من همچنان سرجایش هست و اثبات آن تبدیل پروژه «هابیت» به ۳ فیلم است. با سرمایه سروکار دارند نه با فانتزی.
فرهادپور افزود: خود فانتزی به عنوان نوشتن یک دیالکتیک بین گفته و ناگفته است. تالکین از تئاتر و نقاشی اسم می‌برد اما سینما هم به آن اضافه شد. در کتاب علی‌رغم جزئیات در خیلی نکات اساسی این خواننده است که باید آن را تجسم کند و این وظیفه به خود خواننده محول می‌شود. نکته‌ای که می‌خواهم بگویم بازکردن تفاوت تجربه‌هاست و تأملی انتقادی به این شکاف تجربه‌ها.
وی افزود: من از نسلی می‌آیم که سایت و این حرف‌ها نبود. پایان دهه هفتاد شما پایان همه چیز را دارید و تغییر ساختاری در زندگی مدرن و انبوهی از تحولات فرهنگی که در آن زمان به پایان خود می‌رسید. در متن تجربه دهه ۶۰تالکین چیز دیگری بود. تا حدی که به یک جور کد که در دسترس همگان نبود؛ تبدیل شده بود؛ اینگونه که اگر با غریبه‌ای روبه‌رو می‌شدی و او هم اهل تالکین بود ارتباط نزدیکتری برقرار می‌کردی.
فرهادپور با اشاره به اینکه فیلمی که از آثار تالکین ساخته شد متفاوت بود و جنبه تجاری داشت؛ گفت: فیلم آن تأثیر فرهنگی دهه شصت را نداشت و به لحاظ سیاسی من انحطاط و تمام شدن دهه ۶۰ را تجربه کردم. نمی‌خواهم یک دهه را بر دیگری ارجحیت دهم اما دهه ۶۰ دهه‌ای استثنایی بود که خیلی از ایده‌ها و چهر‌ه‌هایی که هنوز ممکن است ته مانده‌ای از رادیکالیزم باشد از آن دوره باقی مانده. صرف نظر از جنبه سیاسی به لحاظ فرهنگی نیز این تفاوت موجود است و بارزترین آن برمی‌گردد به رسانه(کتاب، فیلم و…)
او بیان کرد: هسته اصلی حماسه تالکین ایستادن در مقابل قدرت است. هابیت‌ها که موجودات کوچکی هستند در مقابل شر مطلق و هر شکلی از سلطه ایستادگی می‌کنند. در متن فرهنگی دهمه ۶۰ و ۷۰ طنین دیگری داشت. در سخنرانی ۱۰سال پیش طوری گفتم که انگار تجربه من دارای اصالت بیشتری از نسل جوان است و این چندان درست نبود. در حقیقت دست کم گرفتن قدرت تخیل نسل جوان بود.
فرهادپور ادامه داد: همین سایت «آردا» که جوانان زیر ۲۰سال آن را ادادره می‌کنند نشان از خلاقیت آ‌ن‌ها دارد. رسانه هرچه که باشد علی رغم کمبودهای موجود می‌تواند خلاقیت ایجاد کند.
او اظهار داشت: تالکین شخصی محافظه کار و شدیداً دلبسته به ارزش‌های سنتی مسیحیت بود. خودش شگفت زده شد زمانی که کتابش به زبان انگلیسی چاپ شد و بعد به زبان‌های دیگر ترجمه شد و بعد تبدیل شد به یک کد فرهنگی که عده‌ای از آن یک جریان ساختند که با کار و زندگی‌شان درهم آمیخته بود و خود تالکین از این موضوع چندان راضی نبود. گیس بلندهای شلوارپاره‌ای که موسقی وحشتاک راک گوش می‌دادند چرا به کتاب‌های من علاقه‌مند شدند؟!
فرهادپور با بیان اینکه رگه‌های محافظه‌کاری در آثار تالکین مشهود است؛ گفت: ارزش‌های سنتی خانواده و تعلق به مسیحیت و ارزش‌های دینی در کتاب موج می‌زند تا جایی که به مرز نژاد پرستی نزدیک می‌شود.
وی ادامه داد: تجربه اساسی او جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم بود که گرایش محافظه‌کاری را هم در او افزایش داد. تالکین نسبت به گر گرفتن کتابش در هیپیزم و جنبش‌های دانشجویی دهه ۷۰ واقعاً نمی‌دانست باید با طرفدارانش چه کار کند چون به خاطر اختلاف فرهنگی این برخورد به وجود می‌آید منتهی کتاب فراتر از فرهنگ و حتی خود نویسنده است.
فرهادپور با اشاره به اینکه شکاف بین نسلی نباید برجسته شود؛ گفت: تجربه هریک از ما جزئی و نسبی است و برمی‌گردد به تاریخ و جغرافیای زندگی‌مان و هیچ کدام را نباید مطلق دانست. همیشه باید آماده بود که یک اثر در این تجربه‌ها شکاف بیندازد. من فکر نمی‌کردم همین شکاف را در تجربه دیگر فیلم ارباب حلقه‌ها بیندازد. گشودگی چیزی بیش از این است که می‌گوییم فرهنگ من، نسل من بلکه توانایی خلق دنیاهای جدید ریشه‌اش توانایی کندن از جهان‌های خودمان است و شکاف انداختن بین چیزی که می‌گوییم واقعیت است. فکر کردن به یک دنیای دیگر آمادگی برای خلق یک جهان جدید است.
وی در پایان افزود: امیداوارم دوستانی که ۱۰سال پیش به دلیل نقد من از فیلم احساس کردند تجربه خودشان زیر سوال رفته بدانند هرکسی دارای تجربه متفاوتی است و این اشتباه من بوده و نیز باور کنند که در هر شرایط و رژیمی می‌توان خیال ورزید و آماده شد برای تغییر واقعیت.
رضا علیزاده؛ مترجم مجموعه آثار تالکین نیز در این مراسم گفت: تالکین وقتی می‌نوشت برای نسل جوان نمی‌نوشت اما این جوان‌ها بودند که کتاب را از آن خودشان کردند. تصور می‌کنم حتی در ترجمه هم جوان‌ها را مدنظر نداشتند اما بعد نسلی از جوان‌ها پیدا شدند که این ترجمه و فیلم را از آن خود کردند و ناگهان دیدیم این نسلی است که با اینترنت و تکنولوژی آشناست و کار خودش را می‌کند و ما را هم وارد برنامه‌های خودش می‌کند.
وی ادامه داد: این نسل جوان بین ۲۰-۱۵ سال مدام جایگزین می‌شوند. احتمالاًً برخی علاقه خود را از دست می‌دهند و به هر حال دیگر به آن شکل فعالیت نمی‌کنند ولی باز کسانی جایگزین می‌شوند و سایت همچنان به کار خودش ادامه می‌دهد. هرگز فکر نمی‌کردم این همه آثار و کتاب از دنیای تالکین ترجمه کنم اما حضور مداوم علاقه‌مندان و اصرار آ‌ن‌ها به ترجمه آثار تالکین مرا در این زمینه یاری داد.
علیزاده در پایان گفت: یک چیزی در زبان هست که مرا به عنوان خواننده جذب می‌کند و این اثر هرچه که می‌خواهد باشد و آن تنها ادبیات اثر است. وقت چیز خوبی می‌خوانم لذت می‌برم. تالکین برای من لذت‌بخش است.
