آماده سازی كودكان پیش از دوران كودكی برای بازار كار نوعی تجاوز است

ایلنا - تهران: موضوع حرفه‌آموزی به كودكان كار مدتی است از جانب برخی رسانه‌ها طرح و از جانب تعدادی از مسئولین نیز تایید شده است.

هرچند سرویس کارگری ایلنا برای پرهیز از جدل رسانه‌ای ترجیح می‌دهد نامی از این رسانه‌ها و مسئولین به میان نیاورد، اما اصل موضوع   بلحاظ حفظ مرزهای انسانی مهم است و جایی برای فراموشی ندارد.

مدافعان حرفه‌آموزی به كودكان كار این اقدام را از آن جهت مفید می‌دانند كه اقدامی عملی برای خروج این كودكان از چرخه مشاغل كاذب و نهایتا فقر است. آنان مدافع تبدیل این كودكان زباله‌گرد و شیشه‌پاك كن، به نیرو‌های مولد و مفید برای اجتماع‌اند.   اما این نظر مخالفانی هم دارد. كسانی كه به اصل اشتغال كودكان - خواه كاذب، خواه مفید و مولد - اعتراض دارند. آنان آماده سازی كودكان برای ورود به بازار كار پیش از طی شدن دوران كودكی را نوعی تجاوز می‌دانند كه با پذیرش منفعلانه‌ی متجاوز بودن اجتماع - در مقام تمثیل - نباید بدنبال مجهز ساختن آنان به وسایل پیشگیری بود و از سر استیصال و رقت قلبی كاسبكارانه، تن به پذیرش مخدوش شدن مرزهای انسانی داد.

حرفه‌آموزی به كودكان كار عقب‌گرد است

یاشار پورخامنه، مسئول بهداشت جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان در این باره به ایلنا می‌گوید:  وقتی ما بخواهیم روی مواضع‌مان ایستادگی کنیم ممکن است در کوتاه مدت نتوانیم مشكل را فوری حل كنیم، اما حرکت رو به جلو و تداوم خواست‌ها باعث می‌شود دولت مجبور به اقدام جدی در این خصوص شود.
به عنوان مثال ساعات کار کارگران و حق رای و سایر حقوق مشابه مدنی كه امروز مسلم‌اند، با سال‌ها فعالیت و مبارزه به دست آمده است و در مورد کار کودک نیز وضع به همین منوال است.

این فعال حقوق كودكان كار ادامه داد: ما هم در جمعیت دفاع از كودكان كار و خیابان از هدایت این كودكان به سمت تولید استقبال می‌كنیم. اما در سنی كه این افراد از کودکی عبور کرده‌ باشند و دیگر ضعف و ناتوانی این دوران را نداشته باشند. ما در جمعیت دفاع از کودکان كار و خیابان برای کودکان بالا‌تر از ۱۵ و ۱۶ سال یک سری کارگاه در نظر گرفته‌ایم و تلاش می‌كنیم آنها را به سمت این كارگاه‌ها هدایت كنیم.

پورخامنه با تاكید بر پی‌گیری مستمر مطالبات کودکان کار، ادامه داد: اگر بخواهیم به سراغ حرفه آموزی به کودکان كار برویم در واقع از مواضع اصولی تمام فعالان حقوق کودک عقب نشینی کرده‌ایم. آموزش، بهداشت و تأمین اجتماعی رایگان جزء مهم‌ترین مواردی هستند که فعالان کودک باید برای پیگیری مطالبات کودکان کار بصورت جدی و مستمر دنبال کنند.

مسئول بهداشت جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان افزود: آموزش و پرورش سال گذشته اعلام کرد ما هفت میلیون کودک بازمانده از تحصیل داریم که بین ۲/۵ تا ۴ میلیون از این کودکان، کودک کار هستند. اگر امروز ما بخواهیم از دولت تقاضا کنیم هزینه‌ای که برای آموزش این کودکان در نظر گرفته است خرج حرفه آموزی آن‌ها کند یک قدم بزگ به عقب برداشته‌ایم.

تحصیل تنها كار كودك است

علی اکبر اسماعیل‌پور عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز در این خصوص گفت: در سالهای اخیر حرفه آ‎موزی به سمت خصوص سازی پیش رفته است و وقتی که اغلب امور آموزشی این سازمان به بخش خصوصی واگذار شده است بخش دولتی این سازمان پاسخگوی جوانان نیازمند و جویای كار نیست. حال چگونه می‌تواند کودکان کار و خیابان را پوشش دهد؟

وی ادامه داد: مسئله دیگر این است که لزوم آموزش این کودکان باید مورد توجه جدی قرار گیرد. دولت باید شرایطی را فراهم کند که تحصیل کودکان در اولویت قرار بگیرد و حرفه آموزی در حاشیه و در کنار امر تحصیل می‌تواند برای ارتقای توانمندی کودکان امر مفیدی باشد اما بحث اصلی بر سر این است که ما آماری از این کودکان نداریم و گروه هدف این کودکان نیز مشخص نیست.

عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان افزود: چون آمار نداریم و گروه هدف مشخص نیست هرگونه طرح و برنامه ریزی محکوم به شکست است و تنها در موسسات حمایت از کودکان فضای مناسبی برای حمایت از کودکان کار ایجاد کرده‌ایم و خانواده‌های این کودکان هم به نوعی متوجه شده‌اند که این مراکز دلسوز آموزش کودکان هستند و به همکاری با این مراکز علاقمندی نشان داده‌اند و بسیاری از این کودکان بخشی از وقت خود را در این مراکز سپری می‌کنند تا یک حداقلی از آموزش را فرا بگیرند.

اسماعیل‌پور الگوی موسسات خیریه حمایت از کودکان کار را بهترین الگو در این مورد ارزیابی کرد و گفت: به نظر من موسسات حمایت از کودکان که توسط تشکل‌های غیر دولتی بنا گذاشته شده‌اند می‌توانند یک الگوی خوبی برای سازمانهای دولتی متولی ساماندهی کودکان کار و خیابان باشند.

وی بعضی از پیشنهادهای ارگان‌های دولتی را نامناسب ارزیابی کرد و گفت: مسئولین به جای مطرح کردن بحث پوشاندن لباس متحد الشکل به کودکان کار و حرفه آموزی که به کلیات می‌پردازند و هیچ دستاورد اجرایی نخواهد داشت، می‌توانند از خانه‌های کودک الگو بگیرند و بر برنامه‌هایی که در خانه‌های کودک اجرا می‌شوند متمرکز شوند.

وی تصریح کرد: کودکان به دلخواه خودشان مشغول کار نشده‌اند ون یاز اقتصادی خانواده‌ها آن‌ها را وادار به کار کرده است. به نظر من اولویت زندگی این کودکان حرف آموزی نیست و این موضوع باعث هدفمند‌تر شدن این موضوع خواهد شد.

این فعال حقوق کودک گفت: اگر از جنبه حقوق کودک هم به این موضوع نگاه کنیم در کشور ما در قانون کار آمده که اشتغال کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است و از ۱۵ تا ۱۸ سال اگر کودکی بخواهد کار کند باید تابع شرایطی باشد و باید از لحاظ پزشکی تأیید شود که توانایی کار کردن را دارد. ‌این کار نیز باید تابع شرایطی داشته باشد و به صورت مستمرن باشد، ایمنی کار کنترل شود و ساعات کار باید کنترل شود و موارد دیگر نیز باید رعایت شود.

اسماعیل‌پور گفت: بحث اصلی من این است که در کشور ما که شاهد بیکاری هر روزه کارگران نان آور و سرپرست خانواده هستیم اصرار بر آموزش و حرفه آموزی کودکان منطقی نیست و نباید محلی از اعراب داشته باشد. این در شرایطی می‌تواند درست باشد که همه چیز سر جایش باشد، شرایط حرفه اموزی کودکان، ساعات کار آن‌ها، تولیداتی که قرار است داشته باشند و تمام چند و چون کار شفاف باشد و اینکه این اقدامات قرار است زیر نظر چه موسسه‌ای انجام شود نیز حائز اهمیت است.

وی افزود: در زمانی که ما آمار درستی از این کودکان نداریم و تمام اقدامات ما بر اساس حدس و گمان است و گروه هدفمان مشخص نیست، اینکه که گروه هدف کودکان کولی، مهاجر، مهاجرت کننده از شهرهای کوچک‌تر به شهرهای بزرگ‌تر و یا هر گروه دیگری باشند بر روی تصمیم گیری نهایی ما تأثیر گذار خواهد بود و بحث اصلی در این موضوع جدا کردن خودی از غیر خودی نیست بلکه توجه به این موضوع باعث می‌شود ما بتوانیم در مورد توانمند کردن این کودکان هم تصمیم بگیریم.

اسماعیل‌پور ادامه داد: به این دلیل که پیمانکار، کارفرما، نظارت بر مشاغل در خصوص کار کودک شفاف نیست و هر نوع تصور حرفه آموزی در مورد گماردن کودکان به کار قانونی در شرایط فعلی مقدور نیست، اجرای چنین طرح‌هایی به بهره کشی بیشتر از کودکان منجر خواهد شد.

این فعال حقوق کودک کار کودکان به پیمان نامه جهانی حقوق کودک اشاره کرد و گفت:  تأکید همه ما این است که تحصیل حق همه کودکان است و سال‌ها قبل انجمن حمایت از حقوق کودک یک شعار جدی‌تر را مطرح کرد و آن این است که «کار کودکان تحصیل است»، به این معنا که غیر از تحصیل ما هیچ کار دیگری را نباید برای کودکان تصور کنیم.