مالکیت فکری تعارضی با حقوق بشر ندارد

ایلنا- تبریز: پژوهشگر کرسی حقوق بشر صلح و دمکراسی یونسکو گفت: کشورهای عضو میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی همچون ایران باید حقوق مادی و معنوی مصنفان و مخترعانی که به تولید آثار علمی، ادبی یا هنری می‌پردازند را به رسمیت شناسند.

به گزارش خبرنگار ایلنا، بهراد صغیری در نشست حقوقی «مالکیت فکری و حقوق بشر» در خانه ستارخان در تبریز با اشاره اینکه مفهوم مالکیت فکری چیزی فراتر از آن است که در ذهن عامه مردم است، افزود: برخی عنوان حقوق مالکیت فکری را یک غلط مصطلح می‌دانند چراکه صحبت از حق‌هاست و نگرشی همانند حقوق بشر که در آن هم حقوق به مفهوم حق‌هاست باید وجود داشته باشد و بی‌جهت نیست که عنوان حقوق فکری را مناسب‌تر برای آن می‌دانند. همین حقوق فکری هم حق مالی را دربرمی‌گیرد و هم حق شخصی و صاحب اثر فکری را با نوعی حق و تکلیف و چیزی شبیه حق ابوت مواجه می‌سازد.

وکیل و عضو کانون وکلای دادگستری با بیان اینکه در ظاهر این حقوق فکری یا در اصطلاح قانونی و عامه مردم؛ مالکیت فکری در تقابل با حقوق بشر دو چهره کاملاً متضاد به خود می‌گیرد، ادامه داد: چنانچه ماده 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 15 میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی بر آن تاکید دارند، کشورهای عضو میثاق باید حقوق مادی و معنوی مصنفان و مخترعانی که به تولید آثار علمی، ادبی یا هنری می‌پردازند را به رسمیت شناسند.

وی با بیان اینکه روی دیگر سکه این است که دادن حقی انحصاری به تولیدکننده اثر فکری به نوعی در تقابل حقوق بشر و علیه آن است و نباید آن را مجاز دانست، ادامه داد: مخالفان حقوق فکری در نظام جهانی، تولیدات فکری را میراث مشترک بشری می‌دانند و منحصر کردن آن را در فردی نقض حقوق بشر می‌دانند. این اختلاف در زمان تشکیل سازمان تجارت جهانی پس از دوره اروگوئه در سال 1994 و ایجاد موافقتنامه تریپس درخصوص مالکیت فکری اوج گرفت.

صغیری با بیان اینکه کشورهای درحال توسعه و توسعه نیافته معترض وجود حق اختراع برای تولیدات دارویی بودند و می‌گفتند؛ باوجود صرفاً استثناهایی در این سازمان به نفع کشورهای ضعیف‌تر نمی‌توان حقوق بشر را در سازمان تامین کرد، ادامه داد: در نشستی که کمیساری عالی حقوق بشر و وایپو یا همان سازمان جهانی مالکیت فکری در سال 1998 در ژنو برگزار کردند، نگرانی خود را در این خصوص اظهار نمودند.

وی با بیان اینکه تعارض حمایت از اختراعات دارویی به عنوان مثال با اصول کلی حقوق بشر در دو چیز است؛ یکی با اصل حق دسترسی به سلامتی درتعارض است و دیگری با اصل منع سوءاستفاده از حق طبق ماده 30 اعلامیه جهانی حقوق بشر، افزود: اما موافقان مالکیت فکری دادن حق اختراع یا حق فکری را به نوعی ایجاد تعادل و توازن بین منافع کوتاه مدت و بلندمدت جامعه می‌دانند.

پژوهشگر کرسی حقوق بشر صلح و دمکراسی یونسکو در خاتمه افزود: چیزی که درنهایت باید در خصوص این تعارض ظاهری گفت این است که مالکیت فکری خود حق بشری است و تعارض با حقوق بشر ندارد و فی‌النفسه تضاد و تعارضی با اصول حقوق بشری ندارد بلکه سوءاستفاده از حق است که باعث تعارض حق فکری با حق بشری می‌شود.