عبدالجبار کاکایی در گفتگو با ایلنا:
از جریان‌سازی‌های ادبی، آبی گرم نمی‌شود
ایجاد نام‌ها و تقسیمات مختلف در حوزه‌ی داستان و شعر، حاصل فضاها و سفارشان سیاسی هستند. این جریان‌های ناکارآمد تا به امروز نتوانسته‌اند موجبات رشد و تعادی ادبیات را فراهم آورند.
ایلنا: عبدالجبار کاکایی معتقد است: دسته‌بندی حوزه‌های ادبی و نامگذاری بر آنها به نیت جریان‌سازی از سوی سازمان‌ها و نهادهای مختلف، نه تنها فایده‌ای برای ادبیات ندارد بلکه به شدت آسیب‌رسان است.
وی در این باره به خبرنگار ایلنا توضیح داد: این ماجرهای تفکیک و نامگذاری جریان‌ها و گروه‌ها از ابتدای انقلاب شروع شد. اما گروه‌های تعریف شده از همان زمان هم عقاید و تفکرات اقشار مختلف کشور را پوشش نمی‌داد و یک جانبه بود. درحالیکه اگر مثلا نام سازمان‌ها و نهادها عمومی‌تری انتخاب می‌شد، امکان جذب تمام آراء و افراد در حوزه‌های مختلف وجود داشت.
این شاعر و ترانه‌سرا با انتقاد از تعریف جریان‌ها و نام‌هایی که روز به روز از سوی برخی سازمان‌ها جعل می‌شوند (نظیر ادبیات مقاومت، ادبیات دفاع مقدس، ادبیات انقلاب، ادبیات اردوگاهی و....) گفت: هر وقت میان خطوط سیاسی در کشور شکاف‌های عمیقی به وجود آمده، شاهد اردوکشی‌هایی این چنینی ازسوی حزبی که در راس قدرت بوده؛ مثلا اصولگرایان یا اصلاح‌طلبان تندرو، بوده‌ایم که نتیجه‌اش همین نام‌گذاری‌ها و تخصیص بودجه‌های مختلف برای پایه‌گذاری و ترویج این تعاریف از سوی سازمان‌ها و نهادهای مختلف بوده است.
کاکایی ضمن بیان این مطب که تقسیم‌بندی داستان و شعر با تعریف‌هایی از این دست، نوعی آفت برای ادبیات معاصر ما به شمار می‌آید، ادامه داد: رویکردهایی از این دست، بیشتر تاثیرپذیری از فضاهای سیاسی داشته‌اند تا فضاهای ادبی-فرهنگی. به عبارت دیگر؛ اغلب این تقسیم‌بندی‌ها که در ادامه به برگزاری جشنواره‌ها و جوایز مختلف می‌شود، با سفارش‌های سیاسی شکل می‌گیرند.
وی افزود: اگر قرار بود از این گروه‌ها و تقسیم‌بندی‌ها، شعر، داستان و آثار ادبی چشمگیری بیرون بیاید، تا به حال می‌بایست شاهد رشد و تعالی آثار ادبی در دهه‌های اخیر می‌بودیم. درحالیکه چنین نبوده و به اعتقاد من؛ هیچ آبی از این گروه‌ها و تقسیم‌بندی‌ها گرم نمی‌شود.
کاکایی با ارائه‌ی یک مثال، گفت: بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس بنیادی‌ست که حتی اسمش هم علمی‌نیست و مشخصا یک نهاد سفارشی به نظر می‌آید که قرار است فعالیت‌هایی کاملا یکسونگرانه به دوران جنگ داشته باشد. جای تاسف دارد که بعد از این همه سال، هنوز یک نهاد علمی به وجود نیامده که بدون درنظر گرفتن حساسیت‌های ایدئولوییک و سیاسی به پژوهش در حوزه‌ی جنگ ایران و عراق بپردازد. همینطور روی وقایع انقلاب و...
مدیر نشست‌های عصر شعر و ترانه در فرهنگسرای ارسباران در پاسخ به این سوال که چرا شاعران و نویسندگان مستقل از سوی جریان‌های خاص و نزدیک به دولت و حکومت نادیده گرفته می‌شوند، خاطرنشان کرد: این اتفاق متاسفانه از هر دو سو علیه یکدیگر وجود داشته. به عبارت دیگر تنها حربه‌ی اهالی فرهنگ و ادب در این دو جبهه به جای نقد یکدیگر، نادیده‌گرفتن یکدیگر بوده است.
وی ضمن بیان این مطلب که حتی فحش دادن به طرف مقابل، بهتر از نادیده گرفتن اوست، گفت: این تقسیم‌بندی و انکار یکدیگر از همان ابتدای انقلاب میان لیبرال دموکرات‌ها و منتسبان به گروه‌ها و جریان‌های ایدئولوژیک وجود داشت. تا جایی در آنتولوژی‌های شعری که طرفین منتشر می‌کردند، اسمی از شاعران طرف مقابل وجود نداشت.
کاکایی افزود: همواره جوایز مختلف، جشنواره‌ها و رویکردهای یکسویه از سوی دولت‌ها در جریان بوده و شاعران منتسب، اردوگاه‌های خاص خود را داشته و دارند؛ اردوگاه‌هایی که با رفتارهای اشتباه و اعمال حساسیت‌های ایدئولوژیک به فضاهایی امنیتی و پادگانی بدل شده و اعضای این اردوگاه‌ها، باید کاملا شرایط اردوگاه را بپذیرند و قلم‌شان به مزد باشد.
وی ضمن اشاره به اینکه همواره سعی کرده در آثار، مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و تحقیقات‌اش از روی نام و جریان خاصی نگذرد و از نام‌بردن از آنها ابایی نداشته باشد، گفت: دوستان و نزدیکانم در پاسخ به من می‌گویند، چرا اسم آدم‌هایی را می‌آوری که اسمی از تو نمی‌برند؟
این ترانه‌سرا درمورد جریان‌های مستقل و عملکرد قابل نقد‌شان در ادوار پیشین نیز اظهار داشت: در دوره‌هایی که جریان‌های ادبی مستقل برخلاف زمانه‌ی فعلی، به مطبوعات و رسانه‌ها دسترسی داشتند، عملکردی مشابه ارائه کردند و به انکار و نادیده‌گرفتن بسیاری از شاعران و نویسندگان دامن زدند.
کاکایی در پایان، ضمن تاکید بر رویه‌ی اعتدال که اخیرا از سوی عقلای کشور پیگیری می‌شود، گفت: من معتقدم در میان جریان‌های ادبی نیز باید اعتدال به وجود بیاید. علی‌رغم اینکه هیشه اتفاق‌های سیاسی معمولا در حوزه‌ی فرهنگ رصد شده و بعد به حوزه‌ی سیاست انتقال می‌یافته، این‌بار مساله‌ی اعتدال از حوزه‌ی سیاست نشات گرفته و امیدوارم در حوزه‌ی فرهنگ نیز نمودهای خوب داشته باشد.
وی ادامه داد: در طول تاریخ؛ علم و دانش از زهدورزان و صوفی‌وشان به یک اندازه صدمه دیده است و حالا که میل به اعتدال از سوی اکثریت مردم انتخاب شده، امیدوارم این مطالبه‌ی عمومی مردم از سوی مسوولان کشور به تحقق برسد.
