جوایز باید به دور از اهداف شخصی و ایدئولوژیک داوری شوند

ایلنا: مراسم اختتامیه پنجمین دوره جایزه پروین اعتصامی عصر دیروز (دوشنبه ۲۱ اسفندماه) با حضور سیدمحمد حسینی؛ وزیر ارشاد و علی اسماعیلی؛ سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی اسماعیلی در ابتدای این مراسم به اشاره به کمبودهای سال ۹۱ در بخش اعتبارات و بودجه گفت: خدا را شاکر هستیم که با این مشکلات، توانستیم تمام مسائل پیش بینی شده برای سال ۹۱ را انجام دهیم که آخرین مورد آن‌ها همین مراسم جایزه پروین بود.
او افزود: یکی از مهم‌ترین عناصر مطالعه شرایط و مسائل اجتماعی در یک جامعه، تولیدات ادبی است. پروین اعتصامی هم یکی از شاعران بلندآوازه و نامدار کشور ماست.
اسماعیلی نوع شعر پروین را تعلیمی دانست که پیکره‌اش را داستان‌های کوتاه تشکیل می‌دهند و گفت: پروین توانسته با الهام از شعر تعلیمی و داستان‌های کوتاه، پندهای اخلاقی خود را مطرح کند. او اشعاری هم در نقد شرایط جاری در سال‌های مشروطه دارد و واکنش‌هایی به وضع موجود نشان داده است.
او تأکید کرد: پروین اعتصامی اولین شاعر رسمی زن در کشورمان است که آثارش نشانگر عمق نفوذ اجتماع و فرهنگ در تفکر اوست. پروین به راستی در میان شاعران زن کشورمان مانند پروین می‌درخشد.
سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد سبک شعری پروین را تلفیقی از سبک عراقی و خراسانی دانست و افزود: اعتصامی بعد از مولوی دومین شاعری است که از تمثیل، بسیار زیاد در شعر‌هایش بهره می‌برد. از دیگر امتیازات او به کار بردن فن مناظره برای پرداختن به عواطف انسانی است.
او افزود: پروین شاعری بود که قدرت انتقادی زیادی داشت. جایزه پروین اعتصامی فرصت مغتنمی است که هم شعرای بر‌تر زن کشور و هم استعدادهای برترمان را بشناسیم تا بتوانند از پروین اعتصامی به عنوان الگویی بر‌تر استفاده کنند.
اسماعیلی درمورد اهداف این جشنواه‌ها نیز گفت: اولین هدف و گام اصلی اینجایزه که مایه رسالت بنیادین فرهنگی و ادبی ماست، شناخت و معرفی شعرای بر‌تر و استعدادهاست. دومین هدفمان گرامی‌داشت مقام و جایگاه پروین اعتصامی است. از طرفی می‌خواهیم شاهد رشد آفرینش‌ها و خلاقیت بانوان شاعر کشورمان باشیم.
سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به آمارهای این دوره از جایزه پروین اشاره کرد و گفت: برای این دوره ۱۷۰۱ اثر به دبیرخانه پنجمین جایزه پروین رسید.
طلا نژادحسن؛ نویسنده و یکی از شایستگان تقدیر این دوره جایزه پروین هم در سخنانی گفت: چنین جوایزی به یک شرط می‌توانند اثر ارزنده‌ای در رشد و تعالی ادبیات ما داشته باشند؛ که به دور از تنگ‌نظری‌های‌گاه سوداگرانه و اهداف شخصی و ایدئولوژیک داوری شوند. متاسفانه گاهی در عرصه‌های مختلف چنین مواردی دیده می‌شود و خیلی از ما اسیر نگاه‌ها و تفکرات شخصی خودمان می‌شویم یا سلطه مطبوعات آن قدر بر ما زیاد می‌شود که آن‌چه مطبوعات می‌خواهند قضاوت می‌کنیم. یا ممکن است اسیر ناشرمداری شویم. به هر حال اگر این کژتابی‌ها بر جوایز ادبی ما مسلط نباشد، به جاهایی خواهیم رسید.
او افزود: بعد از کار سیمین دانشور که در دنیا درخشید و برای ادبیات منثور ما بعد از ادبیات منظوممان جایی باز کرد، یعنی از اواسط دهه ۶۰ به این سو، زنان داستان‌نویسی داشتیم که خوش درخشیدند و به دنبال ساختارشکنی ‌و آوردن مضامین جدیدی در عرصه داستان شدند. اما این تلاش خیلی ادامه پیدا نکرد و به نوعی از اواسط دهه ۷۰ به تکرار خودش پرداخت.
این نویسنده در ادامه گفت: تکرار این مضامین، جایگاه ادبیات قبلی زنان را تضعیف کرد. فکر کنم امروز زنان نویسنده ما باید به مسائل تاریخی و گذشته خودشان توجه داشته باشند و مسائل اجتماعی پر تب و تابی را که بر جامعه ما و جامعه جهانی گذشته، بنویسند. نویسندگان زن ما باید از آن ادبیات شخصی که آدم‌های را زیر یک سقف کوچک با امیال ضعیف قرار می‌دهد، بیرون بیایند. ماندن در لاک آن ادبیات شخصی و فردگرایانه و خصوصی که خیلی دیدگاه تنگ و بسته‌ای ایجاد کرده، خود به خود باعث رو آوردن به رویکردهای فرم‌گرایانه شده و به زعم من به ادبیات زنان ما ضربه زده است. در حالی که وقتی به ادبیات جهانی زنان نگاه کنیم، نویسنده برنده نوبلی چون دوریس لسینگ را می‌بینیم که اصلیت کرمانشاهی هم دارد و اثری که این اواخر نوشت بسیار ساده و روان بود.
فائزه زهرا میرزا؛ نویسنده تقدیرشده اهل پاکستان هم در ادامه این مراسم به ارائه توضیحاتی درباره کتاب «محک خسروی» پرداخت و بعد از آن هم راحله معماریان؛ شاعر برگزیده جایزه پروین، چند شعر خود را برای حاضران خواند.
مجید حمیدزاده؛ دبیر علمی جایزه پروین اعتصامی هم در این مراسم درباره نحوه برگزاری این جایزه گفت: در دوره پنجم جایزه پروین اعتصامی، آثاری را که برای اولین بار در سال ۸۹ و ۹۰ منتشر شده بودند، در ۵ حوزه ادبیات داستانی، شعر، ادبیات کودک و نوجوان، ‌ادبیات نمایشی و ادبیات پژوهشی موررد بررسی قرار دادیم.
او افزود: در جلسه اولیه اعضای هیئت علمی جایزه، گروه‌ها و سرگروه‌های داوری مشخص شدند و آثار رسیده به دبیرخانه که تعدادشان ۶ هزار و ۷۰۱ اثر بود، تقسیم و داوری شدند. به این ترتیب۱۰۷ اثر به دوره دوم رسیدند که هر اثر، حداقل توسط ۳ داور ارزیابی شدند و در جایی که بین داوران اختلاف وجود داشت، کار به داور چهارم و پنجم هم می‌کشید. در این دوره جایزه پروین، ‌ بیش از ۳۲۰ داور آثار رسیده به دبیرخانه را بررسی کردند. در انتها هم ۱۶ اثر انتخاب شدند.
حمیدزاده درباره برگزیدگان اینجایزه هم توضیح داد: نویسندگانی و مترجمان آثاری که موفق به کسب امتیاز بیشتر از ۹۰ شدند، برگزیده و برنده ۳۰ سکه بهار آزادی شدند. از میان آثار دیگری هم که بین ۸۰ تا ۹۰ امتیاز کسب کردند، صاحبان بیشترین امتیاز‌ها به عنوان شایستگان تقدیر معرفی شدند که ۱۰ سکه به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
اسامی برگزیدگان پنجمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی به شرح زیر است:
شعر:
تألیف: در این حوزه دو اثر به طور مشترک برگزیده شد:
جمهوری غزل، سروده سیده‌ فاطمه موسوی، انتشارات فصل پنجم.
آتش‌نوشته‌های مدادشمعی، سروده راهله معماریان، انتشارات دفتر شعر جوان.
ادبیات داستانی:
تألیف: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
شهریور هزار و سیصد و نمی‌دانم چند، تألیف طلا نژادحسن، انتشارات قطره.
ترجمه: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
رؤیای مادرم، تالیف آلیس مونرو با ترجمه ترانه علیدوستی، نشر مرکز.
ادبیات نمایشی:
تألیف: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
دختران باغ‌های قالی، تالیف هنگامه مفید، نشر نمایش.
ترجمه: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
فردریک یا تئا‌تر بولوار، تألیف اریک امانوئل اشمیت با ترجمه شهلا حائری، نشر قطره.
ادبیات پژوهشی:
تألیف: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
نظریه و نقد پسااستعماری، تألیف آزاده شاهمیری، نشر علم.
تصحیح: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
محک خسروی، تألیف میرزا خسرو بیگ گرجی، تصحیح فائزه زهرا میرزا، انتشارات میراث مکتوب.
پایان‌نامه: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
تحلیل ادبی نگاره‌های شاهنامه، تألیف فاطمه ماه وان، دانشگاه فردوسی مشهد.
ادبیات کودک و نوجوان:
شعر کودک:
تألیف: در این حوزه دو اثر به طور مشترک شایسته تقدیر شد:
فقط یک بستنی قیفی، سروده الهام حسینی‌زاوه، انتشارات آستان قدس رضوی (به‌نشر).
میو میو تشکر، سروده مریم هاشم‌پور، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شعر نوجوان:
تألیف: در این حوزه دو اثر به طور مشترک شایسته تقدیر شد:
دفتر گل باز شد، سروده مریم زندی، انتشارات فصل پنجم.
برو جلو بوق نزن، سروده فاطمه کاوندی، انتشارات چاپ و نشر نظر.
داستان کودک:
تألیف: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
مجموعه کتاب‌های نارنجی (۵۲ قصه برای ۵۲ هفته سال)، فریبا کلهر، فروزنده خداجو و سرور کتبی، انتشارات قدیانی.
داستان نوجوان:
تألیف: در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
بازگشت هرداد، تألیف فریبا کلهر، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
داستان ترجمه کودک و نوجوان:
در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شد:
سیاه قلب، تألیف کورنلیا فونکه با ترجمه کتایون سلطانی، نشر افق.
بخش جنبی:
در این بخش دکتر امیربانو کریمی به عنوان پیشکسوت بر‌تر شناخته شد.