احتضار در تعقیب نشر

ایلنا: كمترین كندوكاو و تفحص در خصوص بحران اقتصادی حاكم بر نشر ایران، هر انسان آزاداندیش و غیرجانبدار را به این نكته وامی‌دارد كه این بحران خود ویژه بوده و سایر حوزه‌های اقتصادی را مبتلا نساخته است. تمام صاحبان حرفه‌های مختلف اقتصادی اعم از تولیدكنندگان یا تاجران، مایملك خود را تابع مستقیم نوسانات ارزی قرار داده‌اند. به عنوان مثال، یك بازرگان لپ‌تاپ فروش قیمت یك لپ‌تاپ را از 750 هزار تومان تا 200/2 هزار تومان در طی این نوسانات ارزی به فروش رسانده است. به همین منوال می‌توان به جرأت و با ضرس قاطع اعلام كرد هیچ كالای داخلی یا خارجی در بازار كشور نرخ قبل از شروع بحران اقتصادی خود را نداشته و همه مطابق با آخرین نوسانات ارزی است. متأسفانه ویژگی كه در كار حوزه نشر وجود دارد عدم تبعیت ملزومات مصرفی تولید كتاب از نرخ افزایش ارز است. در دی ماه سال 90 هزینه كاغذ 70×100، 25 هزار تومان بوده است كه در ماه‌های اخیر بین 90-80 هزار تومان خرید و فروش می‌شود. عملاً كاغذ از ضریب 4-3 برابر برخوردار می‌باشد هر برگ زینك مصرفی از 3000 تومان به 9200 تومان افزایش پیدا كرده و داروی آب لیتوگرافی دو برابر، الكل 5/2برابر، آب و دارو چاپ سه برابر شده است. هر كیلوگرم چسب صحافی از كیلویی 4000تومان به كیلویی 17000تومان تبدیل شده و مقوا و كاغذ گلاسه از كیلویی 1300تومان به 4000تومان تغییر قیمت پیدا كرده است.

كمی تعمق درخصوص ضرایب مذكور نشان می‌دهد كه میزان نوسان ارز حداكثر بین 5/2-2 برابر بوده، در حالی‌كه قیمت اقلام مصرفی چاپ بین 4-3 برابر افزایش پیدا كرده است. اگر یك ناشر به جای چاپ كتاب (بسان بازرگان كامپیوتر فروش) كالاهای مذكور را نگهداری می‌كرد، سرمایه وی بسان فروشندگان و واردكنندگان این اقلام 4-3 برابر می‌شده است. بنابراین، شیفتگی و عشق نهان به كار فرهنگی، ناشران را وامی‌دارد كه هیچگاه چرتكه در دست، منفعت آنی و آتی خود را نسنجند. از طرف دیگر، تنخواه‌گردان موردنیاز یك ناشر برای خرید 15000 بند كاغذ مصرفی خود در سال 89، 400 میلیون تومان بوده است كه در زمان حال اگر بخواهد اقدام به خرید آن نماید، 4/1 میلیارد تومان می‌شود. به ساده سخن با یك حساب سرانگشتی یك ناشر برای تأمین تنخواه مصرفی خود به اندازه یك میلیارد تومان لحظه‌به‌لحظه و ذره به ذره شاهد احتضار، فقیرترشدن و عدم توانایی خود در تأمین یك قلم مایحتاج اصلی خود می‌باشد. این در حالی است كه اگر ناشر در راستای حداقل پاسخگویی خود به بحران، اقدام به افزایش قیمت كتاب x از 15 هزار تومان به 18هزار تومان و كتاب y از 13هزار تومان به 15هزار تومان نماید میانگین افزایش قیمت كتاب بین 20-15 درصد بوده و افزایش قیمت ملزومات مصرفی 400-300درصد است. این درحالی است كه اگر كتاب‌‌های مذكور بخواهد تجدید چاپ شوند قیمت بین 30-25 هزار تومان پیدا خواهد كرد. كدام انصاف می‌تواند این حداقل را كه برای تعویق‌ انداختن احتضار نهایی و مرگ محتوم صورت می‌گیرد، بعنوان اقدام سودجویانه تلقی كند؟ جدا از این قضایا، مگر پرسنل یك انتشارات همراه با مدیران آن از دوغ و ماست 900 تومانی چندماه پیش استفاده می‌كنند كه كارخانه تولیدكننده آن را به بیش از 2000 تومان در حال حاضر بفروش می‌رساند.

كتاب یك ویژگی دارد كه به خلاف سایر كالاها از زمان طولانی برای فروش برخوردار است. یك تیراژ كتاب در بدترین شرایط می‌تواند خمیر و معدوم شود. كتاب دیگر، بخشی از تیراژش فروش می‌رود و مابقی معدوم می‌شود. در بعضی شرایط فروش یك تیراژ كتاب بین 4-3 سال طول می‌كشد. بنابراین، بسیاری از این كتاب‌های باقیمانده و ضررده با نرخ كاغذ 20 هزار تومان چند سال پیش تولید شده است كه در زمان حال و درصورت تجدیدچاپ باید با كاغذ 90-70 هزار تومان تولید شود. نكته قابل توجه دیگر این است كه كتاب در جهان فاقد قیمت مندرج در روی جلد است و تولیدكنندگان خود برحسب شرایط كتاب را گران یا ارزان می‌كنند. در كشور ما كتاب به‌علت فقر ذاتی آن هیچگاه تابع اقلام تعزیراتی نبوده و هیچ مرجع عرفی یا قانونی برای قیمت‌گذاری آن وجود نداشته و ناشر خود برحسب شرایط حاكم بر بازار نسبت به تعیین قیمت اقدام نموده است. بیایید با عنایت واقع‌بینانه، بحران مذكور را تحلیل و تعلیل و برای جلوگیری از مرگ محتوم زودرس خادمان فرهنگی كه در جامعه به حال خود رها شده هستند و با سرعت سقوط آزاد راه پرتگاه عدم را پیش گرفته‌اند، با اقداماتی كه از سر بی‌خبری، عدم اشراف، و عدم وقوف به ظرایف كار تولید كتاب برمی‌آید آنها را مورد آزار و اذیت در این واپسین دم حیات خود قرار ندهیم. هرگونه برخورد واقع‌بینانه و حمایت‌گرایانه از این قشر، فراهم ساختن زمینه كار فرهنگ‌سازان كشور است كه یقیناً اثر مستقیم آن را در زندگی فردی و اجتماعی خود، فرزندان، خویشاوندان و هموطنان لمس خواهیم كرد.

یادداشت از: شهروز گهواره