در نشست رونمایی کتاب تعزیه، تراژدی، سینما مطرح شد:
برنامه‌های لوده تلویزیون جای سیاه بازی را گرفته است
بیضانی در خانواده‌ای تعزیه خوان بزرگ شده است به همین دلیل تعزیه را خوب می‌شناسد/ امروز جای سیاه بازی و تعزیه را برنامه‌های لوده تلویزیون گرفته است درحالیکه می‌توان از امکانات تعزیه در بازار نمایشی استفاده کرد.
ایلنا: نشست رونمایی از کتاب تعزیه تراژدی و سینما نوشته احمد طالبی‌نژاد درحالی شب گذشته(6 شهریور) در محل برگزاری جشنواره میلاد سرخ برگزار شد که بعضی از حاضران در جلسه درباره سینمایی بیضایی و اینکه آثار وی متاثر از تعزیه است؛ بحث می‌کردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، طالبی‌نژاد درباره انگیزه خود از نگارش این کتاب گفت: سال‌ها در این فکر بودم که چرا دانشکده‌های سینمایی از منابع غنی که داریم در متون کلاسیک مانند تاریخ بیهقی و شاهنامه غافل هستند.
وی بیان کرد: در این زمینه تنها فرخ غفاری بود که پژوهشی درباره میزانسن شاهنامه را آغاز کرد. زیرا بسیاری از لحظه‌هایی که در شاهنامه داریم از نظر سینمایی دکوپاژ شده است.
طالبی‌نژاد توضیح داد: همه ما از کودکی با تعزیه آشنا شدیم اما هیچ‌گاه به جنبه‌های دراماتیک آن توجه نکرده‌ایم. به عنوان مثال، در تعزیه می‌بینیم تشت آبی را روی یک چهارپایه قرار می‌دهند و روی آن رنگ می‌ریزند و رود فرات می‌شود و تماشاگر آن را باور می‌کند.
وی افزود: این ظرافت‌ها در تعزیه زیاد است اما اینکه این هنر چگونه می‌تواند با انبوه مردم ارتباط برقرارکند مهم است. این دل مشعولی چند سالی با من بود تا اینکه از دو سال پیش بازخوانی تعزیه را آغاز کردم و امیدوار بودم که روزی بتوانم آن را در قالب کتابی درآورم. نکاتی را یادداشت‌برداری می‌کردم تا اینکه خبردار شدم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی علاقمند است تا در این زمینه کار کند بنابراین پیشنهاد دادم و آن‌ها هم پذیرفتند.
احمد طالبی‌نژاد با بیان اینکه خواستگاه تعزیه به شکل نمایی که امروز می‌بینیم از غرب آمده است، گفت: همانطور که می‌دانید از دوره صفویه ساختار تراژدی وارد تعزیه شد. در واقع به نوعی داستان و نمایش وارد تعزیه شد. من معتقدم تعزیه امروز به نوعی برگرفته و متاثر از آیین‌های مسیحی است.
طالبی‌نژاد خاطرنشان کرد: اولین رفت و آمد بین اروپایی‌ها و ایران از دوران صفوی بوده است که برخی نمایش‌های آیین مسیحیت در ایران استفاده می‌شد تا آنجا که بعد‌ها حتی در تعزیه‌ها تن شمر لباس غربی‌ها را می‌پوشاندند که با این کار به نوعی غرب را هم نقد کرده باشند اما خواستگاه تعزیه ایران بوده است.
وی همچنین گفت: متاسفانه امروزه جای سیاه بازی را برنامه‌های لوده تلویزیون گرفته است درحالیکه می‌توان از امکانات تعزیه در بازار نمایشی هم استفاده کرد.
طالبی‌نژاد یادآور شد: فیلم سینمایی روز واقعه یک تعزیه سینمایی است زیرا بهرام بیضایی در کارهای خود از میزانسن‌های تعزیه استفاده می‌کند مانند غریبه در مه و مسافران. بیضانی در خانواده‌ای تعزیه خوان بزرگ شده است به همین دلیل تعزیه را خوب می‌شناسد.
وی افزود: اگر دقت کرده باشید در کارهای بیضایی قهرمان دیده نمی‌شود زیرا اغلب داستانی روایی را بیان می‌کند. به عنوان مثال، حس حضور امام حسین(ع) در مسیری که به کربلا می‌رود را به خوبی نشان می‌دهد.
جلیل عرفان‌منش نیز با تاکید بر اهمیت هنر تعزیه گفت: همه می‌دانند تعزیه نمایش آیینی است که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و پس از ورود اسلام به ایران تعزیه و مراسم تعزیت امام حسین(ع) با سوگواری گره خورد و استمرار پیدا کرد ضمن اینکه تعزیه به هیچ عنوان کپی از غرب نبود.
وی با بیان اینکه خواستگاه تعزیه از ایران اسلامی است، افزود: هیچ کشوری مانند ایران نمایش سنتی و مذهبی که در درون مردم ماندگار شود ندارد و به نوعی می‌توان گفت تعزیه سند افتخارادبیات نمایشی ما ایرانیان است.
این فیلمنامه‌نویس همچنین گفت: در حوزه ادبیات علاوه بر پرده‌خوانی و مرثیه سرایی شاهد آثار فاخری بوده‌ایم. اوج توجه به تعزیه به دوران آل بویه برمی‌گردد که در این زمینه معزالدوله اهتمام زیادی کرد.
در این نشست و هنگامی که طالبی‌نژاد از بضایی برای ساخت فیلم روز واقعه دفاع می‌کرد، گروهی موافق بودند که روز واقعه ساخته بیضایی است اما گروهی می‌گفتند که بیضایی از روی ترجمه جرجی زیدان آن را ساخته است.
احمد طالبی‌نژاد از بیضایی دفاع می‌کرد اما حبیب کاوش و انسیه شاه حسینی می‌گفتند فیلم سینمایی روز واقعه تنها کپی از اثر جرجی زیدان است.
در انتهای برنامه کتاب تعزیه، تراژدی، سینما رونمایی شد و هدیه‌ای از طرف مرکز کسترش سینمای مستند و تجربی به احمد طالبی‌نژاد اهدا شد.
