ناظرزاده: تئاتر ایران عرفان را به جهانیان معرفی خواهد کرد

ایلنا: مراسم بزرگداشت و نام‌گذاری سالن شماره یک تماشاخانه ایرانشهر به نام «فرهاد ناظرزاده کرمانی» شب گذشته شنبه (29تیرماه) با حضور جمعی از هنرمندان، دانشگاهیان، اهالی مطبوعات و علاقه‌مندان به هنر تئاتر کشور در مجموعه تماشاخانه ایرانشهر برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، کرمانی با بیان این جمله که خود را لایق این همه محبت نمی‌بینم و برگزاری مراسم از محبت عظیم خانواده تئاتر کشور سرچشمه گرفته است؛ سخنرانی خود را آغاز کرد و گفت: برگزاری چنین مراسمی بسیار بیش از قد و اندازه من است اما حداقل ویژگی آن شاید دیدن بسیاری از دوستان پس از سالها دوری از آنها باشد. بسیاری از دوستان را امشب بعداز 25 سال دیدم که موجب شد سفری دوباره به دنیای گذشته داشته باشم و حتی فراموش کنم به چه دلیل امشب به این محل دعوت شده‌ام؛ حتی می‌خواستم به آن‌ها پیشنهاد کنم با هم قهوه‌ای بخوریم.

هنر برای جاودانگی باید مدام بمیرد و زنده شود

وی با بیان آنکه با حضور در این مراسم و قرار گرفتن میان همراهان سالیان دور دچار تنگنای واژگانی شده‌ام، ادامه داد: ما چند اصطلاح داریم که درباره متن و گفتمان تئاتری به کار می‌بریم که این مهم در جهان امروز به خاطر تاثیرات «ساختارگرایان» و «پسا ساختارگرایان» گسترش بیشتری پیدا کرده و بیش از حد ضرورت هم مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

این مدرس پیشکسوت تصریح کرد: در گفتمان تئاتری ما مولفه‌های متعددی داریم؛ نخست «تفسیر» متن یا همان چیزی که به آن تحلیل نمایشنامه می‌گوییم و سپس، «تعبیر» راداریم که از عبرت می‌آید و رویداد نهفته درون متن را بیان می‌کند و بعد از آن نوبت به «تاویل» می‌رسد که به بررسی شناخت جایگاه متن در ذهن مخاطب می‌پردازد مانند آنچه هر فرد از شعر سعدی یا مولوی برداشت می‌کند.

وی سپس با خوانده این بیت که «مردم از حیوانی و آدم شدم، پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم» خاطرنشان کرد: دلیلم از آنچه در خصوص تفسیر متن بیان کردم آن بود که همانند آنچه از این شعر مولوی تاویل می‌شود باید گفت اگر انسان بخواهد زنده بماند باید دائما بمیرد و زاده شود و این تاویل من از این شعر است.

ناظرزاده کرمانی افزود: رستاخیز تاویل چیزی است که در این سال‌های پایانی عمر از این شعر برداشت کرده‌ام، یعنی انسان باید مدام بمیرد تا زنده و جاویدان بماند.

وی ادامه داد: هنر هم زمانی می‌تواند براساس پایه‌های محکم و استوار بنا شود که بمیرد و زنده شود و این رویه مدام ادامه پیدا کند تا سرانجام بازگشتی ققنوس وار داشته باشد؛ چراکه در غیر این صورت هنر به معنای امری جاویدان و اثرگذار به هیچ وجه رخ نخواهد داد و به مرداب تبدیل می‌شود.

چهره ماندگار عرصه هنرهای نمایشی کشور با تاکید بر اینکه برای گونه‌های متفاوت تئاتر کشور زایش دوباره‌ آرزو می‌کنم، اظهار داشت: امیدوار "ریختار شناسی" و شمایل نگاری تئاتر ایران، زایش مجددی را تجربه کند و با دگردیسی دوباره در آینده به پروانه‌ای بدل شود و رو به بالا پرواز کند؛ تا به این واسطه رستاخیزی را در تئاتر ایران شاهد باشیم که موجبات زندگی جاوید آن فراهم شود.

تئاتر ایران باید منش عرفانی را برای نجات جهان عرضه کند

ناظرزاده کرمانی در ادامه یادآور شد: همواره با خود می‌اندیشم که چیستی پیدایش هنر و ادبیات برای تحقق چه اهدافی بوده است؟ دنیا را که نجات نداده است؛ پس برای چه خلق شده؟ تا آنکه در کتاب تاریخ تمدن اثر «ویل دورانت» به مساله‌ای برخوردم که بیان می‌کرد اتفاقا اولین مرتبه‌ای که انسان گوشت هم‌نوع خود را خورد اتفاقا بر مبنای یک قانون و خیلی روسنفکرانه این عمل را انجام داده است، یعنی کار قانونی انجام داده اما بشر همواره درحال پیشرفت است و در مسیر تکامل، هنرمندان نقشی حیاتی ایفا کرده‌اند گرچه خود به آن قائل نباشند.

وی ادامه داد: هنرمند همواره در فکر این بوده که درنده خویی و کج روی را از بشر دور کند و اگر در این میان خود نیز مرتکب درنده خویی شده به هیچ وجه از این کار خوشحال نبوده است؛ آنچه در ادبیات کهن و عرفانی ایران تا به امروز بیان شده نیز در صدد دور کردن حس درنده خویی در انسان و جایگزین کردن عشق به جای آن بوده است.

عضو کانون منتقدان جهانی تئاتر با پیش‌بینی آینده هنرهای نمایشی ایران، گفت: درون‌مایه تئاتر ایران عرفان و مبارزه با درنده خویی و کج روی‌های انسان امروزی خواهد بود و امیدوارم تئاتر ایران در آینده از بشر برای نگاه دوباره به خود دعوت کند.

وی با اشاره به این موضوع که سرمایه‌داری به بزرگترین بلای جان بشر و دامن زدن به حس درنده خویی بدل شده است، ادامه داد: هنر و به شکل اخص آن تئاتر باید با اتکا به ریشه‌های عرفانی انسان‌ها را برابر بلایای سرمایه داری بیمه کند و الا به قول «لورکا»، جهان به قبرستان سگ‌ها بدل خواهد شد و من ایمان دارم تئاتر ایران توانایی هدایت بشر به سمت عرفان و معرفت الهی را دارد.

هنرمندان معدودی دارای تشخص والا برای ثبت در فرهنگ سرزمین خود هستند

در ادامه مراسم «مجید سرسنگی» مدیرعامل خانه هنرمندان ایران با بیان این جمله که امشب و در این مراسم تنها به عنوان یکی از شاگردان استاد ناظرزاده صحبت می‌کنم، گفت: خوشحال هستیم که توفیق برگزاری مراسم نکوداشت را پیدا کردیم تا ضمن تجدید دیدار با هم‌شاگردان گذشته، به معرفی چهره واقعی و حقیقی این استاد علم و اخلاق در عرصه فرهنگ و هنر کشورمان بپردازیم.

وی ادامه داد: استاد ناظرزاده کرمانی نیازی به معرفی ندارد؛ چراکه مقام شامخ علمی، اجتماعی و فردی این هنرمند آنقدر رفیع است که تنها با برگزاری این مراسم نمی‌توانیم به بیان زوایای متعدد و متکثر ایشان آنگونه که شایسته و بایسته است بپردازیم.

سرسنگی افزود: برای هر سرزمین و تمدنی سال‌های سال زمان نیاز است تا فردی مانند استاد ناظرزاده کرمانی در آن شکوفا شود و به عنوان یادگار فرهنگی به ثبت برسد که امیداوم همواره بتوانیم از فیض حضور این چهره ماندگار تئاتر کشور بهره‌مند شویم.

مدیر تماشاخانه ایرانشهر تصریح کرد: در تمام جهان و در حوزه فرهنگ محققان و پژوهشگران متعددی حضور دارند اما تعداد کسانی که از میان آنها تشخص این را پیدا می‌کنند که درفرهنگ سرزمین شان ماندگار شوند بسیار معدود است؛ باری من که از سال 1376 توفیق شاگردی وی را داشته ام، افتخار بزرگی است که عنوان کنم استاد ناظرزاده کرمانی جزو آن دسته افراد معدودی هستند که به این تشخص برای ثبت شدن در فرهنگ سرزمین خود دست یافته است.

سرسنگی با اشاره به اینکه افراد معدودی در هر کشور امکان تبدیل شدن به میراث، میراث دار و میراث ساز را پیدا می‌کنند، گفت: استاد ناظرزاده کرمانی طی چند دهه به تربیت دانشجویان تئاتر در دانشکده‌ها پرداخت و چندین نسل از هنرمندان نمایش کشور مدیون آموزه‌های او هستند.

وی ادامه داد: بسیاری از افرادی که در دهه 60 وارد دانشگاه‌ها و دانشکده‌های هنرهای دراماتیک شدند به خاطر دارند که آن دوران به شدت از منظر کتب نظری در حوزه تئاتر فقیر بودیم، تا آنکه جریان تالیف، ترجمه کتب تئاتری و نمایشنامه‌ها با آثار استاد ناظرزاده کرمانی آغاز شد و امروز بعد از سه دهه این حوزه بسیار پررونق شده است، اگر چه با رسیدن به مرزهای کمال فاصله داریم.

ناظرزاده کرمانی برخلاف عده‌ای بزرگی خود را در گرو کوچک شدن دیگران نمی‌دانست

سرسنگی با اشاره به نوع رابطه و گفتمان استاد ناظرزاده کرمانی با دانشجویان خود عنوان کرد: هر کسی که شاگرد این استاد بوده خود را جزئی از اعضای خانواده او می‌داند؛ چراکه این مدرس بزرگ تئاتر به همه دانشجویان خود با نگاهی مهربانانه، دلسوزانه و یکسان می‌نگریست و برای پیشرفت آنها در تحصیل انرژی فراوانی صرف می‌کرد.

وی ادامه داد: برخلاف عده‌ای که کوچک شدن دیگران را موجب بزرگی خود می‌دانند، استاد ناظرزاده کرمانی چنین نبود و همواره بزرگی خود را در سایه کمک به بزرگ شدن و رشد دیگران جستجو می کرد.

مدیرعامل خانه هنرمندان با تاکید بر آنکه طی سه دهه حضور خود در حوزه فرهنگ و هنر کشور کسی ر ندیدم از استاد ناظرزاده کرمانی رنجیده باشد یادآورد شد: بسیاری از دوره‌های تحصیلات تکمیلی در رشته تئاتر به خصوص در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف کشور به دست این هنرمند راه اندازی شده و زمانی استاد ناظرزاده کرمانی نقشی فعال در برگزاری شوراهای گوناگون برای گسترش تئاتر در سراسر کشور داشته است.

مدیر تماشاخانه ایرانشهر اظهار داشت: تکریم این هنرمند، تکریم توامان علم، فرهنگ و اخلاق حسنه در حوزه فرهنگ است و بسیار خوشحالم اجازه دادند که این افتخار نصیب تماشاخانه ایرانشهر شود.

نامگذاری سالن شماره یک تماشاخانه ایرانشهر به نام استاد فرهاد ناظرزاده کرمانی

سرسنگی با اشاره به نامگذاری یکی از سالن‌های تماشاخانه ایرانشهر به نام زنده‌یاد «حمید سمندریان»، با تقدیر از «هما روستا» همسر این هنرمند فقید که در جمع حاضر بود، گفت: بدون شک امشب و در این مجلس روح استاد سمندریان بر ما ناظر است و همیشه در قلب‌های ما خواهد ماند. او را دوست داریم و شما را که یادگار او هستید را نیز دوست می‌داریم و بسیار مفتخرک اعلام کنم سالن شماره یک مجموعه ایرانشهر به نام استاد فرهاد ناظرزاده کرمانی نامگذاری خواهد شد.

در ادامه این مراسم با حضور قادر آشنا مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، هما روستا و جمشید مشایخی از تابلو سر در سالن شماره یک مجموعه ایرانشهر با تصویر و نام استاد فرهاد ناظرزاده کرمانی رونمایی شد، که تصاویر این اتفاق از طریق دوربین و ویدئو پروجکشن برای حضار داخل سالن به شکل مستقیم پخش شد.

در انتهای این مراسم کتاب «مجموعه مقالات استاد فرهاد ناظرزاده کرمانی» با تدوین و گردآوری مجید سرسنگی توسط این مدرس پیشکسوت رونمایی شد.

حسین مسافرآستانه، افسانه ماهیان، جمشید مشایخی، اصغر همت، هما روستا، فردوس حاجیان، علیرضا نادری، یاسر خاسب، قادر آشنا، اصغر دشتی، بهرام افشاری، نوید محمدزاده، شهره سلطانی، محمد حاتمی، هادی مرزبان، بهروز بقایی، آتش تقی پور، پانته آ بهرام، حمید فرخ نژاد، شکرخدا گودرزی، رضا ثروتی، رحمت امینی، ولی الله شیراندامی، کوروش سلیمانی، نصرالله قادری، علی سلیمانی، اشکان خلیل نژاد، رضا گوران، وحید لک، گلبرگ ابوترابیان، محمدرضا اصلانی، جمعی از دانشجویان تئاتر، اهالی رسانه و دوستداران هنر نمایش ازجمله حاضران در این مراسم حضور داشتند.

ازجمله حاشیه‌های مراسم نام‌گذاری سالن شماره شماره یک تماشاخانه ایرانشهر می‌توان به بیان خاطره‌ حمید فرخ‌نژاد، علیرضا نادری، حسین مسافر آستانه، علی پویان و پانته‌آ بهرام درباره دوران تحصیل در دانشگاه زیرنظر ناظرزاده کرمانی اشاره کرد.