خانه تکانی‌های تهران قدیم، رسمی جالب و دشوار

ایلنا: یک تهران‌شناس گفت: در تهران قدیم مهیا شدن برای عید با تهران امروز کاملا متفاوت بود به طوری که در گذشته به علت سرمای زمستان و حفظ پوشش خانه‌ها و نبود امکانات از خانه تکانی از اوایل اسفند شروع می‌شد و در اواسط اسفند مهم‌ترین دغدغه خانه‌ها جمع کردن اجاق‌های کرسی بود.

نصرالله حدادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا درباره حال و هوای این روزهای تهران قدیم، گفت: در تهران قدیم به واسطه نبود امکانات رفاهی مناسب مردم خانه تکانی را از اوایل اسفند شروع می‌کردند و درست در همین روز‌ها یعنی اواسط اسفند ماه اجاق کرسی‌ها از خانه‌ها جمع می‌شد و در بعضی مواقع جریان جمع آوری کرسی در خانه به یک چالش کشیده می‌شد چرا که معمولا پدران با جمع آوری کرسی موافق نبودند.

این تهران‌شناس ادامه داد: در گذشته برخلاف اکنون ظروف خانه اکثرا مسی بود بنابراین یکی از مهم‌ترین کارهای زنان خانه بردن ظروف مسی نزد سفیدگران بود که در آن زمان سفیدگران یا مغازه داشتند و یا به صورت سیار در کوچه‌های شهر به کسب و کار خود می‌پرداختند.

وی ضمن اشاره به تفاوت پوشش خانه‌های امروزی و خانه‌های قدیمی، افزود: در گذشته به دلیل توجه زیاد به پوشش و هم چنین سرمای شدید زمستان خانه‌ها را خشک نگه می‌داشتند و همین امر موجب می‌شد تا خانه تکانی تهرانی‌ها به مراتب سخت‌تر از امروز باشد و همچنین خانه تکانی تهرانی‌ها با شستن وسایل بزرگ خانه آغاز می‌شد.

حدادی به قناعت تهرانی‌های قدیم در خرج و مخارج زندگی اشاره کرد و ادامه داد: در آن روز‌ها مردم دربند خرید لباس نو نبودند، شست و شوی و تعمیر لباس برای عید به ویژه در آقایان مرسوم بود و زنان نیز در صورت خرید لباس عید یا به خیاط زن مراجعه می‌کردند و یا لباس آماده می‌خریدند چرا که در قدیم اعتقاد داشتن که هیچ نا‌محرمی حق ندارد خصوصیات فیزیکی بدن زن را بداند.

این تهران‌شناس با بیان اینکه مردان در خانه تکانی مرسوم نبود که در کارهای خانه همکاری کنند، افزود: مردان در خانه تکانی عید مسئولیت تمیز کردن آب انبار و حوض خانه را بر عهده داشتند و با توجه به اینکه در گذشته مواد شوینده مانند امروزه وجود نداشت برای شستن از چوبک، اشنون و یا صابون‌های کاغذی استفاده می‌کردند.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه در گذشته خبری از بخاری، شوفاژ و یا سایر وسائل گرمایشی نبود مردم از اجاق‌های ذغالی استفاده می‌کردند لذا یکی از کارهای مهم آن روز‌ها جمع آوری. ذغال‌های مانده و خورد شده در خانه‌ها بود.

این تهران‌شناس مهم‌ترین ویژگی تهرانی‌های قدیم را در توجه به امر هم نوع دوستی دانست و تاکید کرد: در آن زمان بر خلاف امروز مردم بسیار به دید و بازدیدهای عید اهمیت می‌داند و دیدار همسایگان و هم محلی‌ها در برنامه نوروزی مردم تهران جای ویژه‌ای داشت در حالی که امروزه این دید و بازدید‌ها بسیار کمرنگ و محدود به اقوام درجه یک شده است.

وی درباره خوراکی‌های نوروزی تهرانی‌های قدیم گفت: در آن روز‌ها تنوع خوراکی به شکل امروزی نبود و تمام خوراکی‌های آن روز‌ها به میوه‌ها و خشکبار و چند نوع شیرینی بهشتی، کره‌ای و پادرازی ختم می‌شد و رنگ کردن تخم مرغ با استفاده از رنگ‌های طبیعی از تفرح‌های بچه‌های کوچک خانواده بود.

حدادی ادامه داد: بیشتر کار‌ها و تدارکات عید مانند سمنو پزی، سبزه سبز کردن و... توسط خود خانواده‌ها انجام می‌شد.

وی درباره سفر تهرانی‌ها در ایام نوروز گفت: در آن روز‌ها به دلیل فراهم نبودن امکانات حمل و نقل مردم خیلی از تهران دور نمی‌شدند و با توجه به اینکه اطراف تهران خالی از خانه و ساختمان بود، به باغهای اطراف تهران یا شهرری و جنگل‌های تهران بسنده می‌کردند.

این تهران‌شناس درباره رسم و رسوم‌های عید تهرانی‌ها افزود: یکی از دیگر کارهای خوب و انسانی تهرانی‌ها سرزدن به خانواده‌های عزادار بود که این خانواده‌ها را در اولویت دید و بازدید خود قرار می‌دادند و تلاش می‌کردن تا خانواده‌هایی که به هر دلیلی عزیزی را از دست داده‌اند را تسکین کنند و به شادی سال نو دعوت کنند.

حدادی در آخر تاکید کرد: مردم تهران قدیم بسیار بر رسم و رسوم‌های دینی و ملی خود پایدار بودند و همواره سعی داشتند که با رعایت اصول به شادی بپردازند چیزی که امروز در کشور کمرنگ شده است و موظف هستیم که به رسم و روسم‌های پسندیده خود دوباره نزدیک شویم و آن‌ها به جای آوریم.